Στην Κρήτη λειτουργεί ένα από τα πέντε κέντρα αναφοράς της Πρωτοβουλίας για την Ψυχική Υγεία Παιδιών & Εφήβων, με στόχο τη βελτίωση της πρόσβασης των ανηλίκων σε υπηρεσίες ψυχικής υγείας και την καταπολέμηση του στίγματος.
Ήρθε η ώρα να παρουσιαστεί στην Κρήτη το έργο της Πρωτοβουλίας, καθώς και η πολύπλευρη συνεισφορά του Κέντρου Αναφοράς της περιοχής μας. Το Σάββατο 30 Νοεμβρίου, στις 6 το απόγευμα, η Πρωτοβουλία για την Ψυχική Υγεία Παιδιών & Εφήβων διοργανώνει μια εκδήλωση γνωριμίας με το έργο της στην Κρήτη, στην Πειραματική Σκηνή του Πολιτιστικού και Συνεδριακού Κέντρου Ηρακλείου.
Η Πρωτοβουλία για την Ψυχική Υγεία Παιδιών & Εφήβων είναι ένα πενταετές πρόγραμμα, που υλοποιείται με την αποκλειστική στήριξη του Ιδρύματος Σταύρος Νιάρχος (ΙΣΝ) στο πλαίσιο της Διεθνούς Πρωτοβουλίας για την Υγεία (ΔΠΥ) του ΙΣΝ, με τη συνεργασία του Child Mind Institute στην Νέα Υόρκη και με την υποστήριξη του ελληνικού δημοσίου.
Η Πρωτοβουλία στοχεύει στη βελτίωση της ψυχικής υγείας των παιδιών και εφήβων της χώρας μέσα από την ενίσχυση της πρόσβασης σε ποιοτικές υπηρεσίες φροντίδας και τον εγγραμματισμό στην ψυχική υγεία.
Τέλος, στο πλαίσιο της Πρωτοβουλίας, έχουν ιδρυθεί πέντε Κέντρα Αναφοράς σε πέντε πόλεις της Ελλάδας (Αθήνα, Θεσσαλονίκη, Αλεξανδρούπολη, Ιωάννινα, Ηράκλειο). Κάθε Κέντρο Αναφοράς έχει ως σκοπό την υποστήριξη της ψυχικής υγείας των Παιδιών και Εφήβων στην περιοχή του, και στελεχώνεται από επαγγελματίες ψυχικής υγείας, οι οποίοι συνεργάζονται στενά με τις αντίστοιχες δημόσιες δομές ψυχικής υγείας.
Τα Κέντρα Αναφοράς συνδέονται και συνεργάζονται μεταξύ τους, δημιουργώντας ένα δίκτυο ειδικών σε πανελλήνιο επίπεδο πάντα με στόχο τη βέλτιστη παροχή υπηρεσιών ψυχικής υγείας σε όλα τα κέντρα της Πρωτοβουλίας.
Τι ακριβώς όμως κάνει η Πρωτοβουλία;
Η Πρωτοβουλία για την Ψυχική Υγεία Παιδιών & Εφήβων, μέσα από τα επιμορφωτικά της προγράμματα για τον εγγραμματισμό στην ψυχική υγεία, επικεντρώνεται στην ενδυνάμωση των επαγγελματιών που ασχολούνται με παιδιά και εφήβους, όπως οι εκπαιδευτικοί, οι ειδικοί ψυχικής υγείας και οι παιδίατροι.
Στόχος της είναι να τους παρέχει τα απαραίτητα εργαλεία και γνώσεις, ώστε να μπορούν να υποστηρίζουν ουσιαστικά την ψυχική υγεία των νέων. Αρχικά, κατά την περίοδο έρευνας πεδίου, η ομάδα της Πρωτοβουλίας άκουσε και στην συνέχεια κατέγραψε τις ανάγκες των εκπαιδευτικών της χώρας στον τομέα της ψυχικής υγείας και σχεδίασε ένα ειδικό πρόγραμμα κατάρτισης για εκπαιδευτικούς, την “Βασική Επιμόρφωση”.
Η “Βασική Επιμόρφωση” βασίζεται σε επιστημονικά τεκμηριωμένες πρακτικές και έχει ως στόχο να εξοπλίσει τους εκπαιδευτικούς με τις βασικές δεξιότητες και γνώσεις για την κατανόηση, υποστήριξη και προστασία των παιδιών και των εφήβων στο σχολικό περιβάλλον.
Η πιλοτική εφαρμογή τους έχει ήδη τεθεί σε εφαρμογή, και έχουν ήδη συλλεχθεί κάποια αρχικά ποιοτικά και ποσοτικά δεδομένα σχετικά με την αποτελεσματικότητά τους, με βάση ειδικά διαμορφωμένα ερωτηματολόγια που δόθηκαν στους εκπαιδευτικούς πριν και μετά τις επιμορφώσεις, προκειμένου να αξιολογηθεί ο βαθμός επίτευξης των στόχων.
Κάποια από τα παραπάνω στοιχεία θα παρουσιαστούν στην εκδήλωση. Η Πρωτοβουλία απευθύνεται και σε επαγγελματίες ψυχικής υγείας, προσφέροντας ένα πρόγραμμα κατάρτισης (“Εξειδικευμένη Επιμόρφωση”) που έχει σχεδιαστεί για να ενδυναμώσει τους επαγγελματίες ψυχολόγους και παιδοψυχιάτρους με δεξιότητες και γνώσεις για την παροχή των πιο αποτελεσματικών και επιστημονικά τεκμηριωμένων θεραπειών.
Το πρόγραμμα στην παρούσα φάση έχει αναπτύξει θεραπευτικά πρωτόκολλα βασισμένα στη Γνωσιακή-Συμπεριφορική προσέγγιση για παιδιά και εφήβους που αντιμετωπίζουν ψυχικές δυσκολίες, όπως κατάθλιψη, άγχος και προβλήματα συμπεριφοράς.
Ωστόσο, η Πρωτοβουλία, επιδιώκοντας να καλύψει ένα ευρύτερο φάσμα των αναγκών του ατόμου για ψυχοθεραπεία, εξετάζει επίσης άλλες επιστημονικά τεκμηριωμένες προσεγγίσεις, όπως η συστημική θεωρία.
Επιπλέον, η Πρωτοβουλία, μέσω του επιμορφωτικού προγράμματος για τους παιδιάτρους, στοχεύει στην ευαισθητοποίηση και επιμόρφωση των παιδιάτρων στην έγκαιρη ανίχνευση δυσκολιών ψυχικής υγείας στους παιδιατρικούς ασθενείς.
Επικεντρώνεται λοιπόν, στην παροχή τεκμηριωμένων εργαλείων στους επαγγελματίες υγείας και στην ενίσχυση των δεξιοτήτων τους, ώστε να είναι σε θέση να εντοπίζουν και να καθοδηγούν τα παιδιά με πιθανά προβλήματα ψυχικής υγείας που ενδέχεται να προκύψουν ή να αναφερθούν κατά τη διάρκεια των παιδιατρικών επισκέψεων.
Η ιστοσελίδα της Πρωτοβουλίας, μια αξιόπιστη πηγή πληροφόρησης
Ένα από τα βασικά εργαλεία που προσφέρει η Πρωτοβουλία είναι η ιστοσελίδα της camhi.gr, η οποία παρέχει χρήσιμο και επιστημονικά τεκμηριωμένο υλικό που μπορεί να αξιοποιηθεί από γονείς, φροντιστές, επαγγελματίες που εργάζονται με παιδιά και εφήβους, καθώς και από τους ίδιους τους εφήβους.
Ειδικότερα, στην ιστοσελίδα μπορείτε να βρείτε σύντομους οδηγούς οι οποίοι απευθύνονται σε εφήβους, γονείς/ φροντιστές, εκπαιδευτικούς και επαγγελματίες υγείας και προσφέρουν επιμορφωτικό/ενημερωτικό υλικό με απλές και σαφείς πληροφορίες για συνήθεις δυσκολίες ψυχικής υγείας που μπορεί να εμφανίζουν τα παιδιά και οι έφηβοι.
Επιπλέον, για να διευκολύνει την πρόσβαση των πολιτών σε υπηρεσίες ψυχικής υγείας, η Πρωτοβουλία δημιούργησε διαδραστικούς χάρτες που παρουσιάζουν κοινοτικές υπηρεσίες ψυχικής υγείας, εξωτερικά ιατρεία, Κινητές Μονάδες, Ξενώνες Εφήβων, τμήματα ενδονοσοκομειακής νοσηλείας, ΚΕ.Δ.Α.Σ.Υ. και άλλους σημαντικούς φορείς ψυχικής υγείας για παιδιά και εφήβους σε όλη την Ελλάδα.
Ακούγοντας τους εφήβους
Το Πρόγραμμα Νεανικής Συμμετοχής (Youth Engagement Scheme – YES) για την ψυχική ευεξία και ευημερία, που συντονίζει ο Γιώργος Μόσχος, νομικός, πρώην Βοηθός Συνήγορου του Πολίτη για τα Δικαιώματα του Παιδιού, αποτελεί έναν ακόμα βασικό πυλώνα της Πρωτοβουλίας.
Έχει σχεδιαστεί σύμφωνα με διεθνείς προδιαγραφές και με στόχο την ενδυνάμωση της φωνής των εφήβων σε θέματα που τους αφορούν. Το πρόγραμμα περιλαμβάνει τη δημιουργία 5 Εφηβικών Συμβουλευτικών Ομάδων σε 5 πόλεις της Ελλάδας (Αθήνα, Θεσσαλονίκη, Αλεξανδρούπολη, Ιωάννινα, Ηράκλειο), με στόχο οι έφηβοι – μέλη των ομάδων να συμμετέχουν ελεύθερα, δημιουργικά και ευχάριστα.
Τα μέλη των ομάδων είναι έφηβοι ηλικίας 13 έως 17 ετών, οι οποίοι επιλέγονται από διαφορετικά σχολικά και κοινωνικά πλαίσια. Το πρόγραμμα YES πέρυσι λειτούργησε για πρώτη φορά στο Ηράκλειο, τράβηξε το ενδιαφέρον των εφήβων και σημείωσε σημαντική συμμετοχή.
Τα μέλη της τοπικής ομάδας πλέον πραγματοποιούν συναντήσεις μία φορά το μήνα με έμπειρους συντονιστές και διευκολυντές/εμψυχωτές, επικοινωνούν και συμμετέχουν σε δραστηριότητες σχετικά με το άγχος και το στρες στην εφηβική ηλικία.
Φέτος η ομάδα περιλαμβάνει και παιδιά από διαφορετικά κοινωνικά πλαίσια, ενώ ο νέος θεματικός κύκλος του YES επικεντρώνεται στην αυτοεικόνα των εφήβων αναπτύσσοντας παράλληλα πρωτοβουλίες και δράσεις στο σχολείο τους ή σε άλλους χώρους ενδιαφέροντος.
Το προσωπικό της Πρωτοβουλίας στην Κρήτη
Η ομάδα της Πρωτοβουλίας της Κρήτης αποτελείται από την Καθηγήτρια Ψυχιατρικής, Μαρία Μπάστα, τον Παιδοψυχίατρο, Γεώργιο Γεροστέργιο, και τις δύο Ψυχολόγους, Άννα Μποτζάκη και Λυδία Δανδάλη. Οι δράσεις της Πρωτοβουλίας έχουν λάβει θερμή υποστήριξη από δημόσιες δομές ψυχικής υγείας της πόλης μας, όπως την Παιδοψυχιατρική Κλινική του ΠΑΓΝΗ και το Κο.Κε.Ψ.Υ.Π.Ε. Ηρακλείου.
Σημαντική πρωτοβουλία του κέντρου μας, σε συνεργασία πάντα με όλη την ομάδα της Πρωτοβουλίας, ήταν η προτεραιότητα που δόθηκε την επιμόρφωση των Παιδιάτρων του δημόσιου τομέα (νοσοκομεία, κέντρα υγείας, ΤΟΜΥ).
Δεδομένης της έλλειψης Παιδοψυχιάτρων στο Δημόσιο τομέα στην Ελλάδα, και ιδιαίτερα στην Κρήτη, όπου μόλις τρεις παιδοψυχίατροι υπηρετούν σε δημόσιες δομές για ολόκληρο το νησί μας, η επιμόρφωση των Παιδιάτρων θα αυξήσει σημαντικά τον αριθμό των επαγγελματιών υγείας με γνώσεις για πρώιμη ανίχνευση και κατάλληλη καθοδήγηση μικρών ασθενών με προβλήματα ψυχικής υγείας.
Η Μαρία Μπάστα είναι Καθηγήτρια Ψυχιατρικής στην Ιατρική Σχολή του Πανεπιστημίου Κρήτης, Διευθύντρια Ψυχιατρικής & Παιδοψυχιατρικής Κλινικής ΠΑΓΝΗ, Μέλος της Επιστημονικής Συντονιστικής Επιτροπής της Πρωτοβουλίας, και Επικεφαλής του Κέντρου Αναφοράς Κρήτης της Πρωτοβουλίας.
Βρείτε περισσότερες πληροφορίες για την εκδήλωση της Πρωτοβουλίας στο Ηράκλειο, κάνοντας κλικ στο https://camhi.gr/el/news-updates/prosehos-i-megali-ekdilosi-tis-protovoulias-sto-irakleio/