Η εκλογή των ηγουμένων δύο Πατριαρχικών Σταυροπηγίων της Κρήτης, της Μονής Γουβερνέτου και της Μονής Τζαγκαρόλων, σε Βοηθούς Επισκόπους του Οικουμενικού Πατριάρχη στην πραγματικότητα έχει προκαλέσει μούδιασμα στην Εκκλησία της Κρήτης, σύμφωνα με όσα συζητούνται παρασκηνιακά και… χαμηλόφωνα τις τελευταίες εβδομάδες.
Εκκλησιαστικοί κύκλοι διερωτώνται τι ήταν εκείνο που ώθησε τον Παναγιώτατο, μετά από 200- 300 χρόνια, όπως λένε, να εκλέξει και να χειροτονήσει Επισκόπους κληρικούς επί κρητικού εδάφους. Ανησυχούν ότι η απόφαση αυτή έρχεται να σηματοδοτήσει ραγδαίες εξελίξεις και αλλαγές στα εκκλησιαστικά πράγματα της Κρήτης αφού ήδη η συγκεκριμένη εκλογή έχει δημιουργήσει ένα ιδιότυπο, πρωτοφανές, καθεστώς.
Οι δύο νέοι Βοηθοί Επίσκοποι, Ευμενείας Ειρηναίος και Δορυλαίου Δαμασκηνός, θα αναφέρονται απευθείας στον Οικουμενικό Πατριάρχη, όμως ως ηγούμενοι των Μονών οφείλουν να αναφέρονται στην τοπική Εκκλησία σε σχέση με τη διοίκηση και τη διαχείρισή τους.
Εκφράζεται έντονος προβληματισμός, όπως τουλάχιστον μεταφέρθηκε στην «Π», ότι ίσως καλλιεργείται και μεθοδεύεται από συγκεκριμένους κύκλους «η αποσάθρωση της Εκκλησίας της Κρήτης και η άμεση υπαγωγή της στο Οικουμενικό Πατριαρχείο». Υπάρχουν φόβοι ότι ενδεχομένως επιχειρηθεί στο μέλλον η κατάργηση ή τροποποίηση του καθεστώτος διοίκησης και διαχείρισης των Σταυροπηγιακών Μονών (παρά το γεγονός ότι δεν είναι εύκολη υπόθεση).
Η στάση του Οικουμενικού Πατριάρχη φέρεται να έχει στεναχωρήσει βαθύτατα ιεράρχες της Κρήτης καθώς θεωρούν ότι είναι απαξιωτική, άδικη και αδικαιολόγητη, δεδομένου ότι διαχρονικά η τοπική Εκκλησία έχει αποδείξει έμπρακτα την αδιαπραγμάτευτη αγάπη και αφοσίωσή της στον Παναγιώτατο και στο Φανάρι.
Κοινώς, δεν του έχει χαλάσει ποτέ χατίρι. Και ούτε πρόκειται ποτέ οι Ιεράρχες της Κρήτης να διατυπώσουν δημόσια την πικρία τους ή να έρθουν σε κόντρα με τον Πατριάρχη για ζητήματα με τα οποία διαφωνούν. Προς τι όμως αυτό το «άδειασμα» της Ιεράς Επαρχιακής Συνόδου της Εκκλησίας της Κρήτης;
Έχουν βάση οι αναλύσεις (οι όχι και τόσο φιλοπατριαρχικές ομολογουμένως) περί κινδύνου του εκκλησιαστικού καθεστώτος της Κρήτης; Ποιες είναι τελικά οι προθέσεις του Οικουμενικού Πατριάρχη για «το πολύτιμο διαμάντι στην κορόνα της μητρός Εκκλησίας» όπως έχει αποκαλέσει την Κρήτη;
Σαστισμένοι
Εκκλησιαστικοί παράγοντες που εμφανίζονται σαστισμένοι από τις εξελίξεις των τελευταίων εβδομάδων υποστηρίζουν ότι συγκεκριμένοι κύκλοι, ακόμα και μέσα από την Εκκλησία της Κρήτης (αν και ελάχιστοι αυτοί), έχουν καταφέρει να πείσουν τον Οικουμενικό Πατριάρχη για την αναγκαιότητα άσκησης των κανονικών του δικαιωμάτων με αιχμή του δόρατος, στη φάση αυτή, τις πατριαρχικές σταυροπηγιακές μονές.
Τους αποδίδεται ότι εις το όνομα των κανονικών δικαιωμάτων του Οικουμενικού Πατριαρχείου πέτυχαν να αναβαθμίσουν ένα προσωπικό ζήτημα (επιθυμία ή και φιλοδοξία) σε θεσμικό, με απρόβλεπτη συνέχεια, όπως προειδοποιούν, για το ισχύον καθεστώς. Εκτιμάται ότι το κίνητρο σε αυτήν την προσέγγιση δεν ήταν για όλους το ίδιο. «Υπάρχει ένα παρασκήνιο που αποτελείται από πολλά και διαφορετικά κομμάτια παζλ με διαφορετικά κίνητρα και επιδιώξεις.
Κάποιοι πράγματι μπορεί να κινήθηκαν καλοπροαίρετα, πιστεύοντας ότι ο Πατριάρχης θα πρέπει να ασκεί τα κανονικά του δικαιώματα. Ορισμένοι κύκλοι δεν βλέπουν με καλό μάτι την Εκκλησία της Κρήτης και άλλοι πάλι ίσως θέλουν να εξασφαλίσουν εύνοια και επιθυμητούς συσχετισμούς με φόντο τις αρχιεπισκοπικές εκλογές» εκτιμά εκκλησιαστικός παράγοντας.
Οι υποστηρικτές αυτού του σεναρίου, εκείνοι δηλαδή που εμφανίζονται ανήσυχοι από την εκλογή των δύο βοηθών Επισκόπων, παραπέμπουν στο πρόσφατο παρελθόν. Λένε δηλαδή ότι όλες αυτές οι εξελίξεις δρομολογήθηκαν από την εκλογή του νέου Επισκόπου Κνωσού και μετά.
Υποστηρίζουν ότι το γεγονός αυτό ήταν καταλύτης για τα όσα ακολούθησαν και θα ακολουθήσουν. Ως γνωστόν ο αρχιμανδρίτης Πρόδρομος Ξενάκης εξελέγη με επτά ψήφους ενώ από μία ψήφο πήραν ο πρωτοσύγκελλος της Αρχιεπισκοπής Κρήτης, Μεθόδιος Βερνιδάκης και ο Ηγούμενος της Μονής Γουβερνέτου, Ειρηναίος Βερυκάκης, ο οποίος πριν από λίγες ημέρες χειροτονήθηκε Βοηθός Επίσκοπος του Οικουμενικού Πατριάρχη υπό τον τίτλο Ευμενείας.
Ο Ηγούμενος της Μονής Γουβερνέτου έχει πνευματική σχέση τόσο με τον Σεβασμιότατο Αρχιεπίσκοπο Κρήτης κ. Ειρηναίο όσο και με τον Καθοδηγούμενο της Αγιορείτικης Ιεράς Μονής Βατοπαιδίου, αρχιμανδρίτη Εφραίμ, ο οποίος άλλωστε συμμετείχε στη χειροτονία του.
Οι σταυροπηγιακές μονές έχουν πνευματική εξάρτηση από τον Πατριάρχη και η Εκκλησία της Κρήτης ουδέποτε αρνήθηκε και ούτε θα τολμούσε να αρνηθεί από σεβασμό και αγάπη το κανονικό του δικαίωμα. Είναι όμως ζητούμενο ποιες είναι οι προθέσεις Βαρθολομαίου σε σχέση με τη διοίκηση και τη διαχείριση των σταυροπηγιακών μονών.
Θα επιχειρηθεί να καταργήσει ή να τροποποιήσει το ισχύον καθεστώς; Με βάση τον Καταστατικό Χάρτη της Εκκλησίας της Κρήτης την εποπτεία της διοίκησης και διαχείρισής τους έχει η Ιερά Επαρχιακή Σύνοδος της Εκκλησίας της Κρήτης, και όχι ο Πατριάρχης. Υπάρχει η άποψη (έχει διατυπωθεί και δημόσια, Ορθόδοξος Τύπος) ότι η εκλογή των δύο Βοηθών Επισκόπων συνιστά παραβίαση του Καταστατικού Χάρτη της Εκκλησίας της Κρήτης και θα έπρεπε να παραιτηθούν από τη θέση των ηγουμένων.
Είναι εντυπωσιακό πάντως ότι εκεί που η Εκκλησία της Κρήτης έκανε 9 χρόνια να αποκτήσει Βοηθό Επισκόπου (εκλογή Πρόδρομου από την Ιερά Επαρχιακή Σύνοδο της Εκκλησίας της Κρήτης, τον Οκτώβριο του 2019), ξαφνικά βρέθηκε σε χρόνο dt με άλλους δύο Βοηθούς Επισκόπους, οι οποίοι όμως θα αναφέρονται απευθείας στο Πατριαρχείο. Θα είναι δηλαδή από τη μία Βοηθοί Επίσκοποι και θα αναφέρονται στον Πατριάρχη και από την άλλη Ηγούμενοι και θα αναφέρονται στην Ιερά Επαρχιακή Σύνοδο της Εκκλησίας της Κρήτης!
Ερμηνείες
Υπάρχουν βεβαίως και άλλες ερμηνείες στην κίνηση εκλογής των δύο νέων Βοηθών Επισκόπων. Υπάρχει η άποψη ότι ο Οικουμενικός Πατριάρχης θέλει να ισχυροποιήσει τη θέση του και την επιρροή του και για τον λόγο αυτό προχώρησε σε εκλογή Επισκόπων, ξεκινώντας από την ασφάλεια της Κρήτης.
Θεωρούν ότι είναι ένας προάγγελος για ανάλογες κινήσεις σε σταυροπηγιακές μονές στην Ελλαδική Εκκλησία και όχι μόνο. Πάντως κύκλοι της Ελλαδικής Εκκλησίας δεν βλέπουν με καλό μάτι την επαναφορά στο προσκήνιο των σταυροπηγιακών μονών που πάντα προκαλούσε προστριβές και εντάσεις μεταξύ Αθήνας και Φαναρίου και φοβούνται ότι θα υπάρξει και συνέχεια…(orthodoxia.info). Και σε επίπεδο Κρήτης θεωρούν υπερβολικό το σενάριο τοποθέτησης νέου Επισκόπου σε κάθε σταυροπηγιακό μοναστήρι. Ο πανδαμάτωρ χρόνος θα δείξει τελικώς αν οι ανησυχίες που εκφράζονται είναι βάσιμες…
Πώς θα αντιδράσει η κυβέρνηση;
Πώς θα μπορέσει άραγε ο Πατριάρχης να «πάρει» τα σταυροπηγιακά μοναστήρια στο Φανάρι;
Πέραν της όποιας αντίδρασης ή όχι των μητροπολιτών, υπάρχει και η ελληνική Πολιτεία.
Πώς θα δεχθεί η κυβέρνηση μια τέτοια αλλαγή που απαιτεί νομοθετική ρύθμιση;
«Δεν είναι δύσκολο, εάν ο Πατριάρχης εξηγήσει στην κυβέρνηση τι ακριβώς θέλει και γιατί το ζητά τώρα» λένε από την εκκλησία, αλλά δεν είναι και κάτι εύκολο.
«Μα, έχει το Φανάρι να κάνει στη Ρόδο, στη Θεσσαλονίκη έχει ολόκληρο πρότζεκτ με κατασκευαστικό όμιλο.
Γιατί όχι και στην Κρήτη;
Είναι μεγάλη αλλαγή, αλλά ο πατριάρχης μπορεί να εξηγήσει τι συμβαίνει.
Τότε βέβαια κάποιοι ιεράρχες μπορεί να εκτεθούν, να έχουν πρόβλημα, αλλά δεν μπορεί να γίνει αλλιώς» λένε.
Το ζητούμενο είναι για την κυβέρνηση εάν δεχτεί τέτοια αλλαγή σε τόσο χαλεπούς καιρούς, που τα εθνικά θέματα έχουν χτυπήσει κόκκινο.