Περιστατικά και σημάδια ανησυχητικά που πυκνώνουν τον τελευταίο καιρό. Καταγγελίες για υποθέσεις ενδοοικογενειακής βίας που αυξάνονται. Έκρηξη στις καταγγελίες επιθετικότητας και βίας στα παιδιά, αύξηση ανάλογα και κατά των γυναικών.
Νέες γυναίκες που φτάνουν να γεννήσουν, χωρίς να έχουν αντιληφθεί ότι κυοφορούσαν. Παράλληλα, πολύ ανησυχητικά δεδομένα στην κατανάλωση αλκοόλ, στις εξαρτήσεις, στην οδηγική συμπεριφορά.
Δεν είναι δυνατόν να μην προκαλέσουν προβληματισμό όλα αυτά σε οποιοδήποτε νοήμονα άνθρωπο. Δεν έχουμε να κάνουμε με μεμονωμένα περιστατικά, δεν πρέπει να τα αντιμετωπίσουμε έτσι. Ξέρουμε καλά ότι τα κοινωνικά φαινόμενα δεν απομονώνονται, αντιθέτως ότι αλληλοεπηρεάζονται έντονα. Πρόκειται για ποικίλες εκφάνσεις μιας κοινωνικής πραγματικότητας που εμφανίζεται προβληματική σε πολλές διαστάσεις της.
Μας λείπει βέβαια μια μεγάλης κλίμακας και χρονικής έκτασης συνθετική μελέτη αυτών των φαινομένων, προκειμένου να έχουμε τεκμηριωμένα τα συμπεράσματα που θα μας εμφάνιζαν τον ανάγλυφο χάρτη των παθογενειών. Ακόμα και χωρίς αυτή όμως, μπορούμε έστω και διαισθητικά να δούμε μια μεγάλη εικόνα μέσα από όλα αυτά.
Και στο κέντρο αυτής της εικόνας βρίσκεται το έλλειμμα παιδείας. Δεν χρησιμοποιώ τον όρο με αφηρημένο χαρακτήρα. Μιλώ κυριολεκτικά για έλλειμμα στην ψυχοκοινωνική ανάπτυξη των Ελλήνων, όσων τουλάχιστον αυτή τη στιγμή διάγουν το πρώτο ήμισυ του προσδόκιμου ζωής. Αυτών δηλαδή που αβίαστα χαρακτηρίζουμε νέους.
Οι παλιότερες γενιές, μεγαλωμένες στο αναντίρρητα στρεβλό και αυταρχικό περιβάλλον της Ελλάδας, μέχρι τα πρώτα μεταπολιτευτικά χρόνια είχαν αποκομίσει, χωρίς αμφιβολία, κάμποσα κουσούρια. Είχαν όμως παράλληλα προσλάβει και μια κοινωνική παιδεία που με όλα της τα ελαττώματα, δημιουργούσε, κακά τα ψέματα, ένα πλαίσιο λειτουργίας.
Με την αφαίρεση των πιο αρχαϊκών εκείνων κοινωνικών πλαισίων, εξέλιπαν κάποιες παθογένειες, όπως η αυταρχική εκπαίδευση, αλλά δεν αντικαταστάθηκαν επαρκώς από κάτι εξίσου λειτουργικό. Και αυτό που έλειψε και ίσως ακόμα λείπει σε ένα βαθμό, είναι η επαρκής γνώση και η συμπεριφορική παιδεία.
Αποτέλεσμα είναι τα συσσωρευμένα σήμερα φαινόμενα κοινωνικής αποσύνθεσης, τριβής και αμηχανίας. Τα οποία όμως επείγει να διαχειριστούμε, ως πολιτεία και κοινωνία. Υπάρχει βέβαια πάντα το κομμάτι της καταστολής. Παραμένει όμως σε κάθε περίπτωση ημιτελές. Χρειάζεται συνεπώς να κάνουμε πολύ περισσότερα πράγματα στο κομμάτι της παιδείας, που όλο το μνημονεύουμε αλλά πολύ λίγο επενδύουμε σε αυτό.
Κι αν στη στοιχειώδη κιόλας εκπαίδευση γίνονται κάποια βήματα, έστω ατελή, πέραν αυτής, τα πράγματα είναι χαώδη. Αν συνεχίσουμε ως να μη συμβαίνει τίποτα, έχουμε χάσει πολλούς από τους εφήβους και τους νέους μέχρι προχωρημένη ηλικία.
Χρειάζονται σχέδια δράσης σε εθνικό, περιφερειακό και τοπικό επίπεδο. Για να στηριχθεί ένα πολύ μεγάλο κομμάτι του ελληνικού πληθυσμού, σε θέματα κοινωνικής λειτουργικότητας, συμπεριφοράς, σχέσεων, κουλτούρας, συνύπαρξης.
Απαιτείται επένδυση καθόλου ευκαταφρόνητη. Είναι όμως επένδυση αναγκαία. Για να δούμε αποκλιμάκωση σε όλα αυτά τα φαινόμενα που μοιάζουν να μας κατακλύζουν ενώ τρέχουμε διαρκώς πίσω τους.
Αυτό κάνουμε λάθος, δεν τα παίρνουμε αρκετά στα σοβαρά. Κι ας έχουμε καθημερινά και περισσότερα περιστατικά και δείγματα κάθε λογής. Όσο ταχύτερα το καταλάβουμε, τόσο πιο πιθανό είναι να το αντιμετωπίσουμε.