Για κάποιους είναι η καλύτερή τους και για άλλους ό,τι για τον εξαποδώ το λιβάνι. Οι μεν στολίζουν από τον Οκτώβριο, έχουν αποφασίσει από τις προηγούμενες γιορτές τι δώρα θα κάνουν τις επόμενες, κάνουν καλέσματα και τραπέζια, βγαίνουν για ψώνια με χαρά χωρίς να βαρυγκομούν και περιμένουν σκηνικά σαν διαφήμιση για πρωινό.
Οι άλλοι, δεν νιώθουν καμία μαγεία, τρομοκρατούνται μόνο και μόνο στην ιδέα ενός οικογενειακού τραπεζιού και το μόνο που θέλουν είναι να κοιμηθούν κι αν είναι δυνατόν να ξυπνήσουν μετά του Αϊ Γιαννιού.
Σύμφωνα με έρευνες, το 38% του γενικού πληθυσμού και το 64% των ατόμων με ψυχικές διαταραχές, παρουσιάζουν αυξημένα επίπεδα ιδιότυπης θλίψης κατά τη διάρκεια των γιορτών, η οποία εκδηλώνεται με ένα ανάμικτο συναίσθημα άγχους και λύπης, συνοδευόμενο ενίοτε από αυτοκαταστροφικές τάσεις.
Κι επειδή στην εποχή μας όλα έχουν όνομα και σύνδρομα, το συγκεκριμένο λέγεται «Σύνδρομο των Χριστουγέννων» ή “Holiday Blues”, σύμφωνα με τη διεθνή ορολογία.
Χαρακτηρίζεται από:
- Θλίψη και μοναξιά
- Έντονο άγχος
- Κόπωση και έλλειψη ενέργειας
- Υπερβολική ανησυχία για οικονομικά θέματα.
- Ενοχές ή απογοήτευση λόγω «αποτυχημένων» σχέσεων ή οικογενειακών δυσκολιών
Αν και δεν ανήκει επίσημα στις ψυχικές διαταραχές, οι ειδικοί υποστηρίζουν ότι σχετίζεται άμεσα με την Εποχική Συναισθηματική Διαταραχή (Seasonal Affective Disorder – SAD), η οποία εμφανίζεται τους χειμερινούς μήνες λόγω μειωμένου φυσικού φωτός.
«Επικρατεί -σημειώνει ο Αντώνιος Ντακανάλης, καθηγητής και επικεφαλής ερευνητής Ψυχιατρικής και Ψυχοθεραπείας στο Πανεπιστήμιο «Μπικόκα» του Μιλάνου- το στερεότυπο της οικογενειακής ευτυχίας των Χριστουγέννων.
Σαν κοινωνία έχουμε πειστεί πως ο καθένας από εμάς οφείλει καθ’ όλη την εορταστική περίοδο να αισθάνεται χαρά και ευφορία και ότι στις γιορτές όλα πρέπει να είναι “τέλεια”. Όσο αυτή η προσδοκία διαψεύδεται, τόσο το αίσθημα της θλίψης θεριεύει μέσα μας.
Για πολλούς συνανθρώπους μας, τα Χριστούγεννα πυροδοτούν έναν εσωτερικό διάλογο με τον εαυτό τους, κατά τη διάρκεια του οποίου ξεκινά ένας απολογισμός της χρονιάς που πέρασε, εάν όχι της ζωής τους ολόκληρης, ο οποίος μπορεί να είναι συναισθηματικά φορτισμένος με αρνητικό τρόπο.
Προσωπικές αστοχίες, χαμένες ευκαιρίες, απραγματοποίητες επιθυμίες και αρνητικές σκέψεις τείνουν να μεγεθύνονται μέσα στο εύθυμο γιορτινό κλίμα. Η έλλειψη στοργής και η μνήμη αρνητικών συναισθημάτων, εμπειριών και καταστάσεων της παιδικής ηλικίας, συμπεριλαμβανομένης της ενδοοικογενειακής βίας, ανασύρονται αυτόματα, υποσυνείδητα και βιώνονται εκ νέου με πόνο.
Η απουσία αγαπημένων προσώπων τις γιορτινές ημέρες βυθίζει άλλους συνάνθρωπους μας στη θλίψη και τη μοναξιά. Για όσους έχουν ψυχικές διαταραχές, το άγχος και οι απαιτήσεις της εορταστικής περιόδου μπορεί να κάνει τα πράγματα χειρότερα, επιδεινώνοντας τα συμπτώματά τους.
Ακόμη και η διασκέδαση μπορεί να είναι αγχωτική για το μυαλό και το σώμα, ειδικά αν περιλαμβάνει την παρατεταμένη έλλειψη ύπνου, την υπερβολική κατανάλωση φαγητού ή αλκοόλ και τη χρήση απαγορευμένων ουσιών».
«Ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρουσιάζει η έρευνα Kasser and Sheldon (2002) -γράφει ο ψυχολόγος-ψυχοθεραπευτής Παναγιώτης Προεστός- σε άτομα ηλικίας 18 με 80 ετών γύρω από την ικανοποίηση, το άγχος και τη συναισθηματική κατάσταση κατά την περίοδο των Χριστουγέννων, όπως και ερωτήσεις σχετικά με τις εμπειρίες τους, τη χρήση χρημάτων και την καταναλωτική συμπεριφορά.
Περισσότερη ικανοποίηση αναφέρθηκε όπου δόθηκε έμφαση σε οικογενειακές και πνευματικές εμπειρίες και λιγότερη ικανοποίηση όπου κυριάρχησε η σπατάλη χρημάτων και ανταλλαγή δώρων. Η ενασχόληση με περιβαλλοντικά συνειδητές πρακτικές επίσης προβλέπουν περισσότερη ικανοποίηση, ιδιαίτερα σε μεγαλύτερες ηλικίες και σε άντρες.
Ως συμπέρασμα, η έρευνα ανέδειξε πως οι υλιστικές και καταναλωτικές πρακτικές υπονομεύουν την ικανοποίηση, καθώς οικογενειακές και πνευματικές δραστηριότητες ενισχύουν τη χαρά και ικανοποίηση.
Άλλωστε ας μην ξεχνάμε ότι τα Χριστούγεννα δεν είναι μια καταναγκαστική γιορτή ευτυχίας και άκρατου καταναλωτισμού, δεν είναι μια γιορτή του παχουλού ψεύτικου Αγίου Βασίλη, δεν είναι μια γιορτή χωρίς Χριστό. Είναι η εορτή της «κατά σάρκας Γεννήσεως του Κυρίου και Θεού και Σωτήρος ημών Ιησού Χριστού».
Εστιάζοντας στην πνευματική διάσταση, την αγάπη, την ελπίδα, την πίστη και την προσφορά, γιορτάζοντας τη σωτηρία του ανθρώπου μέσω της έλευσης του Χριστού στη γη, μπορούμε να νιώσουμε το πραγματικό νόημά της.
Χρόνια πολλά.