Όλοι όσοι αγαπούν τα ζώα έχουν να διηγηθούν μια όμορφη ιστορία για το δέσιμο που έχουν αναπτύξει με το κατοικίδιό τους. Ωστόσο, υπάρχει κάτι παραπάνω – κάτι ιδιαίτερα μοναδικό – στον τρόπο που τα παιδιά συνδέονται με τα ζώα.
Είναι αλήθεια πως τα ζώα, είτε πρόκειται για ένα σκυλάκι, μια γατούλα, ένα κουνελάκι ή οποιοδήποτε άλλο ζώο, αποτελούν πηγή χαράς και παιχνιδιού για τα παιδιά. Στην πραγματικότητα όμως προσφέρουν πολλά περισσότερα από όσα ίσως γνωρίζουμε.
Η επαφή με ένα ζώο συντροφιάς προάγει την υγιή συναισθηματική ανάπτυξη μειώνοντας την ψυχολογική δυσφορία. Το κατοικίδιο μπορεί να παίξει τον ρόλο του «συναισθηματικού ακροατή». Πολλές φορές το παιδί, ή ο έφηβος, που βιώνει ένα δυσάρεστο συναίσθημα, όπως είναι ο θυμός, η λύπη ή ο φόβος, στρέφεται στο κατοικίδιο του για συναισθηματική υποστήριξη και ασφάλεια.
Κάποιες φορές μπορεί να του μιλάει για όσα νιώθει και άλλες απλά να το κρατάει αγκαλιά. Σε κάθε περίπτωση η ανιδιοτελής αγάπη και η μη επικριτική στάση από πλευράς του κατοικίδιου, βοηθάει το παιδί να το εμπιστευτεί, να νιώσει σιγουριά και να αντλήσει συναισθηματική δύναμη από αυτό ακόμα και αν δεν υπάρχει λεκτική ανταπόκριση.
Η καθημερινή φροντίδα στο ζωάκι τους τα διδάσκει να είναι περισσότερα υπεύθυνα. Αναλαμβάνοντας αρμοδιότητες, αντίστοιχες πάντα του ηλικιακού σταδίου στο οποίο βρίσκονται, και φέρνοντας τις εις πέρας , τα παιδιά αρχίζουν να νιώθουν ικανά ενισχύοντας έτσι την αυτοπεποίθησή και την αυτοεκτίμησή τους.
Τα ζώα αποτελούν ένα σημαντικό σύμμαχο στην ανάπτυξη της συναισθηματικής νοημοσύνης των παιδιών. Το παιδί καλείται να αναγνωρίσει τα συναισθήματα του μικρού του φίλου και να τα σεβαστεί. Για παράδειγμα, πρέπει να κατανοήσει τις στιγμές που το ζωάκι του νυστάζει και δεν θέλει να παίξει ή τις στιγμές που κρύβεται κάτω από το κρεβάτι του γιατί φοβάται τις αστραπές.
Μέσα από αυτή την καθημερινή και συνεχή αλληλεπίδραση το παιδί αρχίζει να αντιλαμβάνεται και να αναγνωρίζει καλύτερα τόσο τα δικά του συναισθήματα αλλά και των άλλων καλλιεργώντας έτσι την έννοια της ενσυναίσθησης.
Η ενσυναίσθηση είναι η ικανότητα να μπαίνω στη θέση του άλλου, να αντιλαμβάνομαι και να κατανοώ τα συναισθήματα και τη συμπεριφορά του. Μέσω της ανάπτυξης της ενσυναίσθησης το παιδί αρχίζει να αναγνωρίζει και να σέβεται τις ανάγκες του κατοικίδιού του για αρχή και μετέπειτα των γύρω του. Αυτό το βοηθάει, ώστε να οριοθετεί καλύτερα τη συμπεριφορά του, όχι μόνο στο οικογενειακό περιβάλλον, αλλά και στο σχολικό.
Τα παιδιά που μεγαλώνουν με κατοικίδια ζώα εμφανίζονται πιο κοινωνικά στις καθημερινές τους συναναστροφές, καθώς τα ζωάκια δρουν σαν πόλος έλξης στα υπόλοιπα παιδιά. Έτσι, στα πλαίσια της καθημερινής βόλτας του ζώου συντροφιάς και του παιχνιδιού με τους συνομηλίκους, το παιδί δεν βελτιώνει μόνο την κοινωνικότητά του αλλά και τη σωματική του υγεία.
Μαζί με τον χνουδωτό του φίλο αρχίζει και εκείνο να περπατάει περισσότερο (αν είναι μικρό σε ηλικία πάντα υπό την επίβλεψη του γονιού ή ενός μεγαλύτερου αδελφού), να τρέχει ή να παίζει έξω στη φύση αυξάνοντας τη σωματική του δραστηριότητα και κατ’ επέκταση μειώνοντας τις πιθανότητες εμφάνισης παχυσαρκίας. Έρευνες έχουν συσχετίσει τη συμβίωση ενός κατοικίδιού με χαμηλότερη αρτηριακή πίεση, καλύτερη φυσική κατάσταση και μειωμένο αίσθημα μοναξιάς.
Ένα παιδί που ζει με ένα ζώο συντροφιάς είναι πιο πιθανό να ασχολείται λιγότερο με βιντεοπαιχνίδια και ηλεκτρονικές συσκευές για να διασκεδάσει. Με αυτό τον τρόπο έρχεται πιο κοντά στη φύση, εξερευνεί περισσότερο, διεγείρεται η φαντασία του και ψάχνει πιο δημιουργικούς τρόπους για να αλληλεπιδρά με το κατοικίδιό του.
Αρχίζει να σκέφτεται, να παρατηρεί και να ερμηνεύει τη μη λεκτική συμπεριφορά του κατοικίδιού του προάγοντας έτσι την γνωστική του ανάπτυξη, την ικανότητα επίλυσης προβλημάτων και βελτιώνοντας τις επικοινωνιακές αλλά και λεκτικές του δεξιότητες. Κάποιες ενδιαφέρουσες έρευνες αναφέρουν πως η παρουσία ενός ζώου συντροφιάς έχει θετική επίδραση στην αναγνωστική και την γραφική ικανότητα των παιδιών σχολικής ηλικίας.
Η καθημερινότητα δίπλα σε ένα ζώο συντροφιάς δίνει στο παιδί σημαντική βιωματική γνώση για τον κύκλο της ζωής, όπως η γέννηση, η ανάπτυξη, η αρρώστια, το γήρας και ο θάνατος. Μέσα από αυτή τη διαδικασία τα παιδιά εξοικειώνονται από νωρίς με δύσκολες έννοιες όπως η απώλεια και το πένθος, ώστε να είναι σε θέση να ανταπεξέλθουν μελλοντικά σε πιθανές σοβαρές δυσκολίες και προκλήσεις που μπορεί να προκύψουν στην ενήλικη ζωή τους.
Με βάση όλα όσα αναφέρθηκαν είναι εύλογο το συμπέρασμα ότι η συνύπαρξη και η αλληλεπίδραση ενός παιδιού με ένα κατοικίδιο συμβάλει θετικά στην ανάπτυξη και στην εξέλιξη διαφορετικών δεξιοτήτων και ικανοτήτων του τόσο σε σωματικό, όσο και σε συναισθηματικό, κοινωνικό και γνωστικό επίπεδο. Αν είστε λοιπόν γονιός και το παιδί σας, σας εκφράζει συχνά την επιθυμία απόκτησης ζώου συντροφιάς αλλά εσείς διστάζετε λόγω των ευθυνών που φέρει μια τέτοια απόφαση ξανασκεφτείτε το. Οι ευθύνες, ναι είναι αρκετές, όμως τα οφέλη που θα επιφέρει στην ζωή του παιδιού σας υπερτερούν. Ωστόσο, η απόκτηση ενός ζώου συντροφιάς δεν είναι μια απόφαση που πρέπει να ληφθεί ελαφρά τη καρδία. Είναι μια απόφαση στην οποία πρέπει να συμφωνούν όλα τα μέλη της οικογένειας. Ορίστε εξ’ αρχής στο παιδί σας ευθύνες και αρμοδιότητες της φροντίδας του ζώου, επιβλέψτε τη διαδικασία «γνωριμίας τους» και το χτίσιμο της σχέσης τους σε όλα τα στάδιά της. Μην παραλείπετε να φροντίζετε συνεχώς για την ευζωία του νέου τετράποδου μέλους της οικογένειας σας.
Τέλος, αν έχετε ήδη πάρει την απόφαση και είστε έτοιμοι να βάλετε στη ζωή σας ένα ζωάκι επιλέξτε να διδάξετε στο παιδί σας ακόμα ένα μάθημα αλτρουισμού και φιλοζωίας υιοθετώντας ένα αδέσποτο. Εξ’ άλλου, η αγάπη δεν αγοράζεται και να είστε σίγουροι πως με την άφιξη ενός ζώου το σπίτι σας θα γεμίσει από αγάπη!
* Η Ελένη Καζαντζάκη είναι ψυχολόγος, MSc στις επιστήμες του εγκεφάλου και νου, υπ. διδάκτορας Ιατρικής Σχολής Πανεπιστημίου Κρήτης, συστημική ψυχοθεραπεύτρια