Στο πλούσιο συγγραφικό έργο του κ. Ζαχαρία Καλοχριστιανάκη, συνταξιούχου εκπαιδευτικού, έρχεται να προστεθεί μια επίσης πολύτιμη έκδοση με τον παραπάνω τίτλο. Με το νέο αυτό πόνημα προικίζεται και εμπλουτίζεται για μια ακόμα φορά ο επιχώριος τομέας του Πύργου Μονοφατσίου. Μετά την ανάδειξη της άγνωστης εκκλησιαστικής προσωπικότητας των Αστερουσίων, Ιωσήφ Φιλάγρη από τον ίδιο συγγραφέα, ήρθε η σειρά μιας άλλης εκκλησιαστικής μορφής της Κρήτης, του Αγίου Κοσμά του ερημίτη και ομολογητή.
Τολμηρός, επίμονος, ερευνητικά άπληστος και με το απαιτούμενο δημιουργικό πάθος, ο συγγραφέας περιηγείται σε δυσπρόσιτες πηγές, απόκρυφες γωνιές και αδιόδευτους χώρους. Από τη «ληστρική» εκμετάλλευση του υλικού που κρύβεται στους χώρους αυτούς εξασφαλίζει το σπάνιο και δυσεύρετο υλικό, με το οποίο θησαυρίζεται το νέο του πόνημα. Αποκρυφογραφώντας το ξεθωριασμένο από το χρόνο υλικό, που με τόση δυσκολία συγκεντρώνει, αποκαλύπτεται μια νέα μορφή του εκκλησιαστικού χώρου της βυζαντινοενετικής περιόδου.
Ο άγνωστος μέχρι τώρα Άγιος, που τιμάται στο όνομα Κοσμάς, είχε εγκαταβιώσει με το μοναχικό του σχήμα σ’ ένα σπηλαιικό παραθαλάσσιο άνοιγμα των Αστερουσίων. Εκεί, «πεπυρωμένος ζήλω», απολάμβανε την αφιερωμένη στο Θεό μοναστική, ήρεμη ζωή του. Ο θείος αυτός έρωτας αλλάζει πορεία στο μεταθανάτιο στάδιο. Τέσσερις αιώνες μετά την κοίμησή του, που συμπίπτουν με το έτος 1058μ.Χ., περαστικοί Βενετοί έμποροι, περνώντας από το παρακείμενο στην Ιερά Μονή Κουδουμά σπήλαιο, παίρνουν τα ιερά του λείψανα. Τα λείψανα αυτά μεταφέρονται και εναποθέτονται σε λάρνακα στον ιερό ναό του Αγίου Γεωργίου του Μείζονος στη Βενετία.
Η κατοχή ιερών λειψάνων την εποχή αυτή, έστω και αν είναι προϊόν κλοπής, έχει εξαγνιστική και θεραπευτική επίδραση. Εκεί απευθύνθηκε πρόσφατα η Ιερά Μονή Κουδουμά, ζητώντας από τις τοπικές εκκλησιαστικές αρχές την ανακομιδή των λειψάνων. Οι αρχές αυτές, παρά τις υπάρχουσες ακόμα και τεχνικής φύσης δυσκολίες, συγκατένευσαν τελικά «ξένον τόκον ιδόντες» και παρέδωσαν στη Μονή τμήμα των λειψάνων του Αγίου. Με τιμητικές και ιεροπρεπείς εκδηλώσεις τα λείψανα τοποθετήθηκαν στην πρέπουσα θέση σε μόνιμη βάση.
Ο συγγραφέας με την ανύστακτη έρευνά του και την κοπιαστική αναδίφηση των δύσκολα προσφερόμενων πηγών, με τον επίπεδο και έντεχνο λόγο του, μας προσφέρει ένα πολύτιμο αδαπάνητο θησαυρό για τη ζωή του Αγίου και την περιπετειώδη πορεία της.
Η τιμή που επιδαψιλεύεται στην πρωτοβουλία της Ιεράς Μονής Κουδουμά, η οποία έφερε σε πέρας το δύσκολο αυτό εγχείρημα υπό την αιγίδα και την πνευματική καθοδήγηση του σεβασμιωτάτου Μητροπολίτη Γορτύνης και Αρκαδίας κ.κ. Μακαρίου, ανήκει σε υψηλό ποσοστό και στον συγγραφέα. Η ευφυής σύλληψη μετάφρασης σε σύντομη μορφή του περιεχομένου του βιβλίου των 264 σελίδων στις κύριες ευρωπαϊκές γλώσσες, προσθέτει τη δική της διάσταση στο όλο έργο.
*Ο Γιώργος Παναγιωτάκης είναι συγγραφέας, ιστορικός ερευνητής