Η συμμετοχή της Ιεράς Μητροπόλεως Πέτρας και Χερρονήσου στα 200 χρόνια από την Επανάσταση του 1821 εκδηλώθηκε με την έκδοση ενός περίτεχνου τόμου 480 σελίδων. Στο περιεχόμενο του τόμου φιλοξε-
νούνται επίκαιρα άρθρα μιας ομάδας εκλεκτών ιστορικών, που ο καθένας με τη μέθοδό του αγγίζει και με ακρίβεια ανανεώνει τα γεγονότα, τα οποία ταυτίζονται χρονικά με την περίοδο αυτή. Έτσι η Μητρόπολη τίμησε με τον τρόπο της τις επαναστατικές εκδηλώσεις αυτές, τιμώντας παράλληλα και τον εαυτό της.
Είναι γεγονός ότι η ιστορία ενός λαού δεν καταγράφεται μόνο στα πεδία των μαχών. Εμπλουτίζεται και ανανεώνεται με τις διάφορες εκδόσεις, με τις οποίες οι νεότερες γενιές μπαίνουν στον γνωστικό κόσμο της ιστορίας, αφού αποτελούν τελικά το «εύλαλο στόμα της». Αποτελούν ακόμα οι εκδόσεις αυτές μια πολύτιμη παρακαταθήκη και ένα άλλο είδος αντίστασης.
Και η αντίσταση αυτή αφορά βέβαια τον αδηφάγο και ανελέητο χρόνο, ο οποίος συμμετέχει στην ιστορική αποφλοίωση των κάθε μορφής γεγονότων. Ο βυζαντινός ιστορικός Θεοφύλακτος Σιμοκάτης μάς λέει: «Η ιστορία τω μεν πρεσβύτη χειραγωγός τι εστί και βακτηρία, τω δε νέω παιδαγωγός, κάλλιστος και στενώτατος».
Ο αυταρχισμός, οι απειλές, η ανασφάλεια, η δήμευση περιουσιών και άλλες πιέσεις κάθε μορφής, αποτελούσαν την καθημερινή μάστιγα του ελληνικού λαού.
Στην Επανάσταση του 1821 ο κρητικός λαός, παρά τις ανυπέρβλητες δυσκολίες που αντιμετώπιζε, συμμετείχε χωρίς καθυστέρηση στον πανελλήνιο ξεσηκωμό. Και ο αγώνας αυτός των Κρητικών δεν δικαιώθηκε τελικά, αφού το Πρωτόκολλο του Λονδίνου το 1830 άφησε την Κρήτη έξω από τα όρια του νεοσύστατου ελληνικού κράτους.
Δεν πρέπει να διαφεύγουν της προσοχής μας μεταξύ των άλλων τα σύγχρονα για την εποχή δραματικά γεγονότα του Σπηλαίου της Μιλάτου, τα οποία κατέχουν ομφαλική θέση στον πολύτιμο κορμό της ιστορίας μας.
Για την απελευθέρωση της Κρήτης και την ενσωμάτωσή της στον εθνικό κορμό χρειάστηκαν νέοι αγώνες και αλλεπάλληλες επαναστάσεις. Σημειώνεται ότι ενώ η Πελοπόννησος είχε έναν Πασά, η Κρήτη είχε τέσσερις. Ήταν το πιο πυκνά κατεχόμενο κομμάτι του ελληνικού χώρου για να προλάβουν ή να καταστείλουν τις διάφορες εξεγέρσεις. Το φαινόμενο αυτό το βλέπουμε να επαναλαμβάνεται στη διάρκεια της γερμανικής κατοχής.
Συνεκτιμώντας τα στοιχεία αυτά ο ιστορικός Διονύσιος Κόκκινος έγραφε χαρακτηριστικά: «Η Επανάσταση στην Κρήτη ήταν μια έγερση εγκαθείρκτου και αλυσοδέτου τιτάνος με μόνην την ελληνικήν του συνείδησιν, την ζωτικότητά του, την φιλοτιμίαν του και την οργήν του».
* Ο Γεώργιος Παναγιωτάκης είναι συγγραφέας – ιστορικός ερευνητής