Αφορμή για να γράψω αυτό το κείμενο μού δωσε η άγρια δολοφονία του 70χρονου Σφακιανού, κτηνοτρόφου, Παντελή Δουρουντάκη. Δολοφονήθηκε στη μάντρα δύο αδελφών επιχειρηματιών. Την ευθύνη ανέλαβε ο μεγαλύτερος, 45χρονος και πατέρας 4 παιδιών.
Μετά τη δολοφονία, διαμέλισαν το πτώμα και μαζί με το αυτοκίνητο του θύματος το ’θαψαν πολλά μέτρα κάτω στη γη, δεκάδες χιλιόμετρα μακριά.
Οι έρευνες της ΕΛΑΣ οδήγησαν στη μάντρα των δολοφόνων, όπου βρέθηκαν κηλίδες αίματος του θύματος. Ο δολοφόνος ομολόγησε το έγκλημά του λέγοντας πως ο έλεγχος της συνείδησής του ήταν μεγάλος και δεν μπορούσε να τον αντέξει. Πήγε δύο τρεις φορές στο Άγιον Όρος.
Έκαμε μνημόσυνο στο Παντελή αλλά το μαστίγιο της συνείδησης συνεχώς το ίδιο. Δεν αντέχω άλλο, είπε στην ανάκριση και τ’ αποκάλυψε όλα.
Η συνείδηση, όπως μας λένε τα λεξικά της γλώσσας μας, είναι η έμφυτη ιδιότητα του ανθρώπου να ενεργεί με βάση ηθικούς νόμους και κανόνες.
Είναι η αίσθηση που έχει κανείς για την κρισιμότητα μιας κατάστασης ή ενός γεγονότος. Για την κρισιμότητα των πράξεων μας και τις συνέπειές τους.
– ‘Ενδον σκάπτε. Ένδον η πηγή του αγαθού και αεί αναβλύειν δυναμένη, εάν, αεί σκάπτεις (Μάρκος Αυρήλιος)
– Η καλύτερη κατοικία του Θεού πάνω στη γη είναι η καθαρή ψυχή (Πυθαγόρας)
– Τα μάτια δεν βλέπουν καλά το Θεό παρά μέσα από δάκρυα (Βίκτωρ Ουγκώ)
Σύμφωνα με την ορθόδοξη ανθρωπολογία μας η υγεία του ανθρώπου συνίσταται: 1. Στην ομαλή κι αρμονική σχέση του ανθρώπου με το Θεό και 2. Με τον πλησίον, τον εαυτό του και τη φύση. “Η φύση είναι αντιπρόσωπος του Παντοδύναμου Θεού” γράφει ο Σαίξπηρ. Η αποδιοργάνωση και αλλοτρίωση όλων αυτών των σχέσεων αρρωσταίνει βαριά τον άνθρωπο. Απομακρύνεται από τους συνανθρώπους, που τους θεωρεί απειλή της δικής του ύπαρξης. Φουντώνουν μέσα του τ’ ανθρώπινα πάθη και σκέφτεται πώς θα εκμεταλλευτεί κι εξουδετερώσει τους αντιπάλους, ακόμη και σκοτώνοντάς τους. Αυτός ο άνθρωπος έχει συνείδηση βαριά άρρωστη. Είναι πωρωμένος.
Ο άνθρωπος είναι ψυχή και σώμα. Η ψυχή είναι εικόνα του Θεού. «Αυτεξούσιος ο Θεός, αυτεξούσιος κι ο άνθρωπος. Προνοητικός ο Θεός, προνοητικός κι ο άνθρωπος. Νους, Λόγος και Πνεύμα ο Θεός. Νους, λόγος και Πνεύμα ο Θεός. Νους, λόγος και πνεύμα ο άνθρωπος». Τίποτε στον κόσμο δεν μπορεί να γίνει αντάλλαγμα της ψυχής γιατί τίποτε δεν είναι ισότιμο αυτής, είπε ο Χριστός. Με την ψυχή του ο άνθρωπος ανεβαίνει στους ουρανούς, περιέρχεται τη γη και κατεβαίνει στον ‘Αδη. Θυμάται τα παρελθόντα, συλλογίζεται τα παρόντα και προνοεί τα μέλλοντα. Μαθαίνει τέχνες, γλώσσες, επιστήμες. Ταξιδεύει στο διάστημα. Τα πάντα μπορεί να κατορθώσει ο άνθρωπος, μόνο όταν υπάρχει αρμονία ψυχής και σώματος.
Μόνο όταν τα πάθη δεν εξουδετερώνουν την παντοδυναμία της ψυχής. Μόνο όταν η συνείδηση, βασικό όργανο της ψυχής και ζωής του ανθρώπου, είναι υγιής κι άγρυπνος φρουρός. Σε αντίθετη περίπτωση ο άνθρωπος είναι επικίνδυνος. Είναι άλογο ζώο. Είναι «γη και σποδός, χώμα και στάχτη. «Καλόν το άλας, είπε ο Χριστός, εάν δε το άλας άναλον γένηται εντίνι αυτό αρτύσετε…;» (Μαρ. 9,50). Η υγιής συνείδηση αποτρέπει τον άνθρωπο να κάμει το κακό και τον προτρέπει να κάμει το καλό. «Μη του φωνάζει! Όχι μην το κάμεις». Αυτός όμως είναι ελεύθερος και το κάνει.
Τότε αρχίζει το ματίγωμα. «Η γαρ καύχησις ημών αύτη εστί το μαρτύριον της συνείδησης (β’ Κοριν. 12). Ο Γερμανοεβραίος ποιητής Χάινε, προς το τέλος της ζωής του ήταν μελαγχολικός, σιωπηλός κι απόμακρος. Μετανιωμένος και συντετριμμένος, προτού πεθάνει, έγραψε στον αδελφό του: «Ύψωσα αλαζονικά το κεφάλι μου εναντίον τ’ ουρανού κι είμαι γκρεμισμένος στη γη. Μοιάζω με πατημένο σκουλήκι στη μέση του δρόμου. Τιμή και δόξα στον ύψιστο Θεό». Στη διαθήκη του δε έγραψε: «Αρνούμαι τη φιλοσοφία και υπεροψία μου. Ξαναγυρίζω στο Δημιουργό Θεό και τον παρακαλώ να με σκεπάσει με τη Χάρη Του».
Οι αδελφοί Ορλώφ, Γρηγόριος κι Αλέξιος, υπηρετούσαν στο ρωσικό στρατό και ήσαν προσωπική φρουρά του αυτοκράτορα Πέτρου Γ’. Αυτοί παρακίνησαν τον Δασκαλογιάννη να κάμει την επανάσταση, υποσχόμενοι ρωσική βοήθεια που δεν ήρθε ποτέ. Αυτοί ανέτρεψαν κι εξόρισαν τον αυτοκράτορα κι έφεραν στο θρόνο τη γυναίκα του Αικατερίνη Β’. Στον τόπο της εξορίας ήρθε αργότερα ο Αλέξιος, σκότωσε τον αυτοκράτορα και χόρεψε πάνω στο πτώμα του. Διέδωσε πως πέθανε από ανίατη αρρώστια, χωρίς να μπορέσουν οι γιατροί να τον σώσουν. Πέρασαν χρόνια και πάντα ο εγκληματίας ήταν μελαγχολικός, άκεφος κι απομόναχος. Ζούσε το μαρτύριο της συνείδησης. Κάποια μέρα, δημόσια αποκάλυψε το έγκλημά του. Είχε ξεφύγει απ’ όλους αλλά δεν μπόρεσε να ξεφύγει από το Θεό και το μαστίγιο της συνείδησής του.
Στο Β’ Παγκόσμιο πόλεμο η Γαλλία είχε γερμανόφιλη κυβέρνηση. Επειδή σκοτώθηκε ένας Γερμανός στρατιώτης, από αντιστασιακούς, με απαίτηση των Γερμανών η γαλλική κυβέρνηση διέταξε το στρατοδικείο να καταδικάσει κι εκτελέσει τρεις αθώους Γάλλους. Σε αντίθετη περίπτωση οι Γερμανοί θα σκότωναν 100 ομήρους. Τι ήταν προτιμότεροι οι 3 ή οι 100; Ο Πρόεδρος του δικαστηρίου, Κουρνέ, αρνήθηκε. Η συνείδησή του δεν του επέτρεπε να παραβιάσει τους νόμους της δικαιοσύνης. Οι άλλοι δικαστές δέχτηκαν. Στη συνείδηση όμως του γαλλικού λαού δοξάστηκε ο Κουρνέ που έβλεπε τη δικαιοσύνη πάνω απ’ όλα, όπως πρέπει να τη βλέπουν όλοι οι δικαστές κι άρχοντες του κόσμου.
Οι άνθρωποι που ακούνε τη φωνή της υγιούς συνείδησής τους δεν κλέβουν, δεν εκμεταλλεύονται, δεν σκοτώνουν, δεν παίρνουν θέσεις κι αξιώματα που ανήκουν σε άλλους πιο άξιους. Κάνουν θυσίες για τους αδύναμους, τους πονεμένους και καταφρονεμένους. Θυσιάζουν και τη ζωή τους για τους άλλους. Είναι οι ευσυνείδητοι άνθρωποι. Δεν αναγνωρίζονται από τους «προοδευτικούς» και συνήθως περιφρονούνται. Είναι όμως τα ινδάλματα των λαών. Αυτοί κάνουν ανέκαθεν τις ειρηνικές επαναστάσεις που ανανεώνουν τον κόσμο. Μοιάζουν με τις στάλες του νερού που τρυπούν το μάρμαρο.