Οι άνθρωποι διψούν να συνδεθούν ουσιαστικά με τους άλλους. Μια ανάγκη βαθιά, που συχνά μένει ανεκλπήρωτη.
Ο προσωρινός χαρακτήρας των σχέσεων, η εύκολη ρήξη τόσο στις φιλικές όσο και στις συντροφικές σχέσεις, η αφοσίωση σε υλικούς στόχους, η προτεραιότητα στο συμφέρον, ο ατομικιστικός τρόπος θεώρησης του κόσμου, οδηγούν σε μια αμυντική συμπεριφορά, σε επιφυλακτικότητα και καχυποψία.
Η ανάγκη για άνοιγμα ψυχής δίνει τη θέση της σε μια αξιοσημείωτη ετοιμότητα να απορρίψουμε τους άλλους το ίδιο εύκολα που απορρίπτουμε και τον εαυτό μας. Έτσι, ενώ τόσοι άνθρωποι έχουν ανάγκη από συντροφικότητα, παραδόξως παραμένουν μόνοι, σαν να μην τολμούν να διεκδικήσουν την κάλυψη αυτής της ανάγκης. Οι περισσότεροι δημιουργούν επιφανειακούς δεσμούς και σχέσεις χωρίς αληθινή αξία.
Έχουμε υποβιβάσει τις σχέσεις στο επίπεδο της συναλλαγής. Για να είσαι φίλος, σύντροφος ή συνεργάτης, πρέπει να ανταποκρίνεσαι στις προσδοκίες μου, διαφορετικά θα αναζητήσω νέα πρόσωπα στη ζωή μου. Τα διαζύγια και η θεαματική άνοδος που σημειώνουν είναι συνυποδηλωτικά αυτής της ρηχότητας που διέπει όλα τα πεδία του σχετίζεσθαι. Οι σχέσεις σήμερα είναι περισσότερο εύκολες και για αυτό πιο επιφανειακές.
Χρειάζεται βαθύτερη και ουσιαστική σύνδεση, προτεραιότητα στο εμείς και όχι το εγώ, να θεμελιώνεται η αγάπη πάνω στην αποδοχή και όχι στην απόρριψη, να είναι οι ανθρώπινες σχέσεις υψηλότερα στην ιεραρχική κλίμακα των αξιών μας.
Προϋπόθεση για τα παραπάνω είναι η αυτογνωσία. Το ταξίδι είναι εσωτερικό και το πεδίο μάχης είναι ο εαυτός μας. Πώς να συμφιλιωθώ με το διπλανό αν παλεύω με τον εαυτό μου; Πώς να δώσω αξία στον συνάνθρωπο αν υποφέρω από το βαρύ φορτίο της αυτοαπόρριψης;
Αν ο άνθρωπος μπορούσε να αγαπήσει τον εαυτό του, δε θα υπέφερε από την απουσία του άλλου. Δε θα είχε ανάγκη από την επιβεβαίωση και την έγκριση του διπλανού για να έχει λόγο ύπαρξης. Δε θα ζητούσε την επιβράβευση των άλλων για να καλύψει τα κενά του και να μπορέσει να πάει παραπέρα. Έχοντας αποδεχτεί όλα τα κομμάτια του, ολοκληρωμένος και ακέραιος, όχι τέλειος, αλλά έχοντας συμφιλιωθεί με την ατελή του φύση, θα έκανε τις πιο υγιείς σχέσεις.
Όταν δεν έχω ανάγκη να πάρω, δε ζητιανεύω προσοχή και αγάπη. Δε ζητώ συναισθηματική ελεημοσύνη, δεν εξαρτώμαι, δεν είμαι καχύποπτος, δε βιάζομαι να απορρίψω. Αποδέχομαι τις ελλείψεις των άλλων, γιατί έχω αποδεχτεί τις δικές μου. Δεν έχω ανάγκη να αρπάξω, ούτε να απομυζήσω τον άλλο, η αγάπη μου του εαυτού μου ξεχειλίζει και έχω περίσσευμα και ανάγκη να προσφέρω.
Η στροφή προς τα μέσα μπορεί να ισορροπήσει την πορεία μας προς τα έξω και όχι το αντίστροφο. Δεν μπορεί ο εκάστοτε σύντροφος να καλύψει τα κενά μας, αλλά αντίστροφα, η κάλυψη του εσωτερικού κενού μπορεί να οδηγήσει σε μια επιτυχημένη συντροφική σχέση.
Το ταξίδι της αυτογνωσίας που οδηγεί στην αυτοαποδοχή, είναι έργο ζωής που θέλει κουράγιο και δύναμη να κοιτάξει κάποιος ειλικρινά μέσα του. Να μην κρύβει τις ανεπιθύμητες πλευρές του στη σκιά, γιατί αυτές θα επαναστατήσουν και θα αντεπιτεθούν.
Όσα αρνούμαι και έχω καταδικάσει στο σκοτάδι, αν βρω το κουράγιο να τα φέρω στο φως, θα πάψω να τα αντιμάχομαι και θα συμφιλιωθώ μαζί τους, αναγνωρίζοντας ότι η τελειότητα είναι μια διανοητική κατασκευή που δεν έχει σχέση με την πραγματικότητα και πολύ περισσότερο με την ανθρώπινη φύση. Οι «ατέλειές» μου μετατρέπονται έτσι σε πολύτιμα εργαλεία αυτογνωσίας και θεραπείας και όχι σε αφορμές για αυτοκατάκριση και οδυνηρή αυτοαπόρριψη. Και όταν αποδεχτούμε ένα ένα τα κομμάτια που πριν απορρίπταμε, δε νιώθουμε πια μόνοι και αποκομμένοι, αλλά ακέραιοι και πλήρεις.
* Η Γιάννα Χουρδάκη είναι ψυχολόγος – παιδοψυχολόγος