Σ’ αυτές τις αναπολήσεις, τα πράγματα είναι δύσκολο να περιγραφούν, αφού τίποτε απ’ όσα βλέπει κανείς σήμερα δεν είναι όπως ήταν τότε, στον κορυφαίο τουριστικό προορισμό των Μαλίων. Βρισκόμαστε στο 1962 και είπαμε «λεωφορείο», όχι πούλμαν (που δεν είχαν εμφανιστεί ακόμα στην Κρήτη). Να λάβουμε υπόψη, επίσης, ότι ο τουρισμός ήταν ανύπαρκτος. Επίσημα, πτήσεις charter άρχισαν το 1964 και μέχρι τότε δεν υπήρχε ο όρος «τουρίστες». Τους λέγαμε «περιηγητές». Έτσι, τα Μάλια ήταν ένα μικρό και άσημο χωριό, που ξεχώριζε για τους κατοίκους του, που εκτός από τη φιλοξενία, είχαν ανοιχτό μυαλό και καλλιεργούσαν πατάτες και …μπανάνες!
Το λεωφορείο εγκατέλειψε τον κεντρικό δρόμο και μπήκε με το «ρελαντί», στον κατηφορικό χωματόδρομο του ενός χιλιομέτρου, προς βορρά, που οδηγούσε στην παραλία. Κι όταν ο δρόμος σταμάτησε … σταμάτησε και το λεωφορείο. Φτάσαμε. Μπροστά μας, απλωνόταν μια μεγάλη, έρημη παραλία, με το μικρό νησάκι, σε απόσταση 100 μέτρων από την ακτή, όπου ήταν και το γραφικό εκκλησάκι του Αφέντη Χριστού. Η μόνη έκπληξη, που είχε σχέση με τον πολιτισμό, ήταν ένα ξενοδοχείο, το μοναδικό κτίσμα, λίγα μέτρα από τη θάλασσα, γνωστό στους ντόπιους, ως … του «Γραμματικάκη». Η ιστορία είναι ενδιαφέρουσα και την έμαθα πολύ αργότερα, αφού με τη μαθητική μας ιδιότητα και με τα «αίματα να βράζουν» (ξέροντας ότι θα κάναμε μπάνιο με τα κορίτσια), επιδοθήκαμε σε δίτερμα στην άμμο, με μια δίφυλλη μπάλα … έτσι για ζέσταμα (προκαταρκτικά). Ο καθηγητής μας βρήκε μια σκιά κάτω από ένα αλμυρίκι και γρήγορα απέκτησε την ακολουθία του, που αποτελείτο από τους γνωστούς σπασίκλες και μερικούς άλλους αδύνατους στα μαθηματικά, που ήλπιζαν ότι με την καλύτερη γνωριμία με τον καθηγητή, θα απέφευγαν την επανεξέταση στο μάθημα…
Ο Νίκος Γραμματικάκης, «γέννημα – θρέμμα» των Μαλίων, αφού υπηρέτησε ως αξιωματικός της χωροφυλακής στις αρχές του ’50 και έφτασε να γίνει γενικός Διοικητής Κρήτης, συνταξιοδοτήθηκε με το βαθμό του υποστρατήγου, το 1956. Πνεύμα ανήσυχο και δημιουργικό, αγόρασε ένα χωράφι στην τοποθεσία Κλωντζανή, της μαλιώτικης παραλίας, με πρόσοψη στη θάλασσα, κι έχτισε ένα σπίτι με 4 δωμάτια, σχεδιασμένα από τον ίδιο, στο «πακέτο των τσιγάρων του». Οι επισκέπτες του, που περιλάμβαναν διάφορους πολιτικούς και άλλες προσωπικότητες της Κρήτης, θαύμαζαν το τοπίο -πανέμορφη τότε η παραλία με το νησάκι, τον Αφέντη Χριστό, απέναντι- και του έβαζαν ιδέες για κάποια αξιοποίηση του οικοπέδου. Νους ανήσυχος και σταθμίζοντας τις ιδέες των αξιόλογων γνωριμιών και των επισκεπτών του, αποφάσισε να επεκτείνει την εγκατάσταση και να την μετατρέψει σε πανσιόν, προσθέτοντας μερικά δωμάτια πίσω από το σπίτι. Έτσι στα 1957 – 58, δικαιολογημένα ή όχι, οι συγχωριανοί του, μιλούσαν για ένα «τρελό, που πήγε να χτίσει ξενοδοχείο, πάνω στην άμμο»!
Οι λιγοστοί (στην αρχή) επισκέπτες κατέβαιναν στην παραλία πεζή, και οι αποσκευές τους μεταφέρονταν με γαϊδουράκι, αφού ο χωματόδρομος, που κατεβήκαμε με το λεωφορείο, ήταν –αρχικά- ένα στενό και άβολο μονοπάτι… Όμως μόλις κάποιο πρακτορείο του Ηρακλείου το διαφήμισε στο εξωτερικό, άρχισαν να έρχονται αλλοδαποί (περιηγητές), μέλη ενός τουριστικού γκρουπ, που λεγόταν Les compagnons d’ Ulysse (οι Σύντροφοι του Οδυσσέα). Όσοι ήρθαν ενθουσιάστηκαν με το τοπίο, τη θάλασσα, τις αρχαιότητες των Μαλίων και την παρθένα περιοχή. Τρώγοντας έρχεται η όρεξη και ο Νίκος Γραμματικάκης έχτισε νέα πτέρυγα από τη δυτική πλευρά με ισόγειο και δύο ορόφους (πάλι σχέδιο δικής του εμπνεύσεως) και αγόρασε ένα οικόπεδο από τα ανατολικά για να έχει περισσότερο ζωτικό χώρο. Μπροστά είχε μια μεγάλη βεράντα που ακουμπούσε στην άμμο, με beach bar από μια εποχή και μετά. Σκάβοντας για το χτίσιμο διανοίχτηκε μια πηγή με παγωμένο, ολοκάθαρο νερό, που ήταν πόσιμο, αν και ελάχιστα γλυφό. Εκεί πάγωναν καρπούζια και πεπόνια. Η πηγή ήταν σαν μικρό ποταμάκι, που κατέληγε σε ένα άνοιγμα ανάμεσα σε βράχους στη θάλασσα, το λεγόμενο Λιμανάκι, και είχε ακόμα και χέλια! Οι ροφοί που ψαρεύονταν σε απόσταση 50 μέτρων από την παραλία ήταν το κάτι άλλο.
Το ξενοδοχείο «Γραμματικάκη», χάρη στην πρόσχαρη και φιλόξενη προσωπικότητα του ιδιοκτήτη, την πολύ καλή κουζίνα και την ακόμα παρθένα τουριστική αγορά της περιοχής, απέκτησε φήμη και σταθερή πελατεία αλλοδαπών. Οι αξιωματικοί της αμερικανικής βάσης με τις γυναίκες τους ήταν επίσης σταθεροί πελάτες και συχνά διοργάνωναν θεματικά πάρτι. Μια ιδιαιτερότητα του ξενοδοχείου ήταν ότι δεν δεχόταν πελάτες με παιδιά, παρά κατ’ εξαίρεση, γιατί ήθελε να διατηρεί μια ατμόσφαιρα ησυχαστηρίου. Συνολικά τα δωμάτια του ξενοδοχείου ήταν 55, δίκλινα, τρίκλινα και τετράκλινα.
Το 1974 ο Νίκος Γραμματικάκης απεβίωσε. Ήταν ένα τολμηρός οραματιστής και μαζί με το Minos Beach, στον Άγιο Νικόλαο, ήσαν οι πρωτοπόροι του σημερινού τουρισμού στην Κρήτη… Μετά από μια σύντομη διαχείριση από τους κληρονόμους, το ξενοδοχείο πουλήθηκε και σήμερα στη θέση του βρίσκεται το πεντάστερο «Ammos Beach Hotel», με το φαγωμένο από τη σκουριά γερανό, στο μικρό Λιμανάκι!
Κάποτε, τα αγόρια βαρεθήκαμε τη μπάλα και τα κορίτσια κουράστηκαν να μαζεύουν λουλούδια. Ήταν η ώρα για μπάνιο… «Τα κορίτσια θα κάμουν μπάνιο εδώ μπροστά και τα αγόρια να πάνε 100 μέτρα πιο πέρα … να, εκεί μετά το βραχάκι», υπέδειξε ο καθηγητής μας. Όλοι υπάκουσαν στην εντολή του «κυρίου», χωρίς αντιρρήσεις. Όμως, με ένα φανταστικό drone, θα μπορούσε να δει κανείς από ψηλά, δυο ομάδες κολυμβητών, να συγκλίνουν, άλλοι με αργές και άλλοι με πιο γρήγορες και ανυπόμονες απλωτές, προς το νησάκι , για να … προσκυνήσουν στον Αφέντη Χριστό … στο νησάκι όπου, λόγω αποστάσεως, δεν μπορούσαν να φτάσουν και να ακουστούν οι οδηγίες και οι φωνές διαμαρτυρίας του καθηγητή μας, για μπάνιο χωριστά!!!
Για το μπάνιο, με άνδρες και γυναίκες μαζί, οι Γάλλοι λένε: «Μπεν μιξ» (bain mixtes). Αν δεν είναι «μιξ», δεν έχει γούστο…
