Ο μεγαλύτερος Ευεργέτης του Πανεπιστημίου Αθηνών Αντώνιος Φ. Παππαδάκης γεννήθηκε στο Ψυχρό Λασιθίου. Πεθαίνοντας το 1878, δεν άφησε συγγενείς σε ευθεία γραμμή (παιδιά, γονείς, αδέλφια κλπ), μόνο εκ πλαγίου, συνολικά τριάντα, εκ των οποίων δεκατέσσερα πρωτεξάδελφα, επιβεβαιωμένα δικαστικά ως οι στενότεροι συγγενείς του. Αυτοί ήταν οι Γιουβανάκηδες, οι Πορτάλιοι- Πετράκηδες και οι Καμπάνηδες. Οι οποίοι έλαβαν το κληροδότημά του των 30.000 δραχμών.
Το Πανεπιστήμιο, μετά από διαγωνισμό, έφτιαξε προς τιμήν του Ταφικό Μνημείο στο Α Νεκροταφείο Αθηνών. Γλύπτης ήταν ο εξαίρετος Γεώργιος Βρούτος, που παρέδωσε το έργο το 1881. Ο τάφος δεν ήταν οικογενειακός, αλλά μνημείο αφιερωμένο στον Παππαδάκη, και μόνο.
Όσοι σήμερα είναι θαμμένοι εκεί (το 1/14 των προαναφερθέντων συγγενών) είναι απόγονοι του Νικολάου Α. Καμπάνη. Ο τάφος δόθηκε το 1952, με απόφαση του Δημοτικού Συμβουλίου, επί δημαρχίας Κων. Νικολόπουλου, στην Καλλιόπη Σταματάκη, χήρα Γρηγορίου Ν. Καμπάνη, η οποία κατέθεσε πως ήταν 5ου βαθμού συγγενής εξ αγχιστείας του Παππαδάκη. Έτσι ο τάφος από μνημείο μετατράπηκε σε οικογενειακός. Όμως ο τάφος ανήκε στο Πανεπιστήμιο Αθηνών, και κατ’ επέκτασιν και στον Δήμο Αθηναίων, αφού ο Παππαδάκης ήταν ο μέγιστος ευεργέτης και των δύο. Πώς, λοιπόν, ο Δήμος προχώρησε στην παραχώρησή του;
Το 1960, ο Στρατηγός Δεμέστιχας, γαμβρός της Καλλιόπης Σταματάκη, τάφηκε εκεί. Η δράση του, ως στρατηγού, είναι καταγεγραμμένη από την Ιστορία. Δήμαρχος Αθηναίων τότε, εκλεγμένος και με τις ψήφους της ΕΔΑ, ήταν ο Άγγελος Τσουκαλάς (1959-1964), επί της δημαρχίας του οποίου επετράπη να τοποθετηθεί η προτομή του Δεμέστιχα επί του ταφικού μνημείου του Α. Φ. Παππαδάκη. Η σχέση τους ήταν στενή, αφού ο Τσουκαλάς υπήρξε συνήγορος του Δεμέστιχα στη δίκη του για τη συμμετοχή του στην κυβέρνηση Τσολάκογλου.
Τι έγινε όμως από τότε; Τόσες κυβερνήσεις άλλαξαν. Τόσοι επιφανείς δήμαρχοι, διαφόρων πολιτικών παρατάξεων, πέρασαν από τον Δήμο Αθηναίων, π,.χ. Δ. Μπέης, Μ. Έβερτ, Λ. Κουρής, Α. Τρίτσης, Δ. Αβραμόπουλος, Γ. Καμίνης, Ντ. Μπακογιάννη κλπ, υπουργοί Πολιτισμού, η Μελίνα Μερκούρη, η Λυδία Κονιόρδου, ο Αριστείδης Μπαλτάς κλπ. Τι έκαναν όλοι αυτοί; Γιατί δεν ενοχλήθηκαν από το αντιαισθητικό και αντιδεοντολογικό της συγκατοίκησης των δύο αγαλμάτων επί του αυτού τάφου; Γιατί δεν ενοχλήθηκαν από τη διαφορά συμβολισμού τους; Τι άραγε φταίει;
Σε σχετική αλληλογραφία μου με το Α’ Κοιμητήριο Αθηνών, ως απόγονος του Αθανασίου Α. Καμπάνη, αδελφού του Νικολάου, προγόνου όσων είναι θαμμένοι εκεί, δεν έλαβα τις απαντήσεις σε κάποια από τα ερωτήματα που τους υπέβαλα, κυρίως όμως στο αίτημά μου να αφεθεί το μνημείο στην αρχική του μορφή. Μού απάντησαν δε ως εξής: “…σε παλαιότερο αίτημα των Κρητών Βουλευτών το Δημοτικό Συμβούλιο με την υπ’ αριθμ. 2315/15-07-1997απόφασή του είχε απορρίψει το αίτημά τους σχετικά με το να παραχωρηθεί η χρήση του υπό στοιχεία 1/100 οικογενειακού τάφου αποκλειστικά και μόνο στον ευεργέτη του Πανεπιστημίου Αντώνιο Παπαδάκη…”. Δήμαρχος τότε ήταν ο Δημήτρης Αβραμόπουλος. Όπως εξελίσσεται το όλο θέμα, ένα ζήτημα κατά τη γνώμη μου νομικό, επιχειρείται σήμερα να μετατραπεί σε κομματική αντιπαράθεση
. Γιατί οι εμπλεκόμενοι φορείς (Κυβέρνηση, βουλευτές, Δήμος Αθηναίων, Πανεπιστήμιο, Δήμος Οροπεδίου Λασιθίου κ.λπ.) ενστερνίζονται ότι η λύση αυτού του νομικού θέματος απαιτεί πολιτική βούληση; Για λόγους ψηφοθηρικούς μήπως; Ή για λόγους μικροσυμφέροντος; Ή κάτι άλλο; Τι θα έλεγε ο αείμνηστος Παύλος Μπακογιάννης, που αγωνίστηκε μια ζωή για αξίες και θεσμούς, για το γεγονός πως ο γιος του, νυν δήμαρχος, δεν προώθησε το πόρισμα της Εθνικής Αρχής Διαφάνειας προς το Υπουργείο Πολιτισμού ή όπου αλλού έπρεπε, το οποίο (σύμφωνα με την δημοσίευση του Δήμου Οροπεδίου Λασιθίου) από καιρού ήδη, έκρινε παράνομη τη Διοικητική Πράξη του Δήμου Αθηναίων για την παραχώρηση του τάφου;
Δεν συνάδει ο τάφος του Παππαδάκη να θεωρείται “κρητικό έδαφος”, κι εμείς οι Κρήτες να μην πράττουμε τα δέοντα. Δεν συνάδει να οργανώνεται εκδήλωση στον τάφο του Παππαδάκη από τον Σύλλογο Λασιθιωτών Αττικής “ο Δικταίος”, και ο δήμαρχος Οροπεδίου να καταθέτει στεφάνι στο άγαλμα του Καποδίστρια στέλνοντας γραπτό λόγο που διαβάστηκε, ενώ όφειλε να είναι παρών στο μνημόσυνο επί του τάφου. Ποιος είναι άραγε ο συμβολισμός αυτής της κίνησης; Δεν συνάδει στην εκδήλωση του “Δικταίου” να μην υπάρχει παρουσία βουλευτή, ούτε πανεπιστημιακού εκπροσώπου. Βρείτε μου έναν δρόμο ή πλατεία στην Κρήτη που να φέρει το όνομα του Παππαδάκη.
Δείξτε μου ένα άγαλμά του σε οποιαδήποτε πόλη. Δείξτε μου τι έχει κάνει η γενέτειρά του, το Ψυχρό, και πώς έχει τιμήσει ως τώρα τον ευγενή και μεγάθυμο αυτόν Άνδρα, που ευεργέτησε όλη την Ελλάδα; Εκεί, στην κεντρική πλατεία του τόπου καταγωγής του, θα έπρεπε να δεσπόζει το άγαλμά του, σπουδαιότερο από αυτό του Σπιρτοκούτη-Παπαδάκη, προσφορά του Δήμου και του Καμπανείου Ιδρύματος. Έχουν περάσει εκατόν σαράντα τέσσερα χρόνια από τον θάνατό του, κι ακόμη το σκέφτονται; Αυτό άραγε απαιτεί πολιτική βούληση;
Όπως εκ των πραγμάτων αποδεικνύεται, ο μεγαλύτερος ανασταλτικός παράγοντας επίλυσης αυτού του ζητήματος, είναι η ολιγωρία και η αδιαφορία των Κρητικών, του περιφερειάρχη, των δημάρχων των μεγάλων πόλεων της Κρήτης, και δη του δημάρχου Οροπεδίου και των Κρητών βουλευτών στο σύνολό τους. Α
ν δεν συμπορευτούμε πρώτα όλοι εμείς οι Κρήτες, αν δεν συνεργαστούν όλοι οι κρητικοί φορείς, αν δεν χρησιμοποιηθεί ένας άριστος πανεπιστημιακός δικηγόρος, αν δεν ασκηθεί έντονη πίεση στην Εθνική Αρχή Διαφάνειας να δημοσιεύσει το πόρισμά της, αλλά και όπου αλλού δει, το πρόβλημα θα μείνει άλυτο “ες αεί”. Υπενθυμίζω για μια ακόμη φορά πως αυτό το ταφικό μνημείο κατασκευάστηκε μόνο για τον Α. Φ. Παππαδάκη και όχι για τους συγγενείς του. Αθήνα, 13-06-2022
*Η Ελένη Ν. Μπριτζολάκη είναι φιλόλογος, απόγονος Αθανασίου Α. Καμπάνη