Σε υψόμετρο 1.000 περίπου μέτρων και πάνω από το γνωστό οροπέδιο Λασιθίου, στους πρόποδες της Σελένας, βρίσκεται το τρίτο σε έκταση οροπέδιο του Δήμου, ο Νήσιμος τόπος καλλιέργειας σιτηρών, για τους κατοίκους του χωριού Τζερμιάδων, τα περασμένα χρόνια.
Πολλές οι αναμνήσεις τους από το μέρος αυτό. Οργώματα με τα βόδια, θεριζοαλωνίσματα και αξωμονές στη μέση του κάμπου, κάτω από τα αστέρια, με στρωματσάδα τα θερισμένα στάχυα.
Εντυπωσιακό και σύντομο το ανέβασμα στο Καρφί από τον Νήσιμο (Καρφί: ασβεστολιθικό πέτρωμα και τοποθεσία μινωικού οικισμού). Στην πλαγιά συναντάς την πηγή του Αστιβιδερού πιο πάνω ο Μινωικός οικοσμός. Κοντά στο Καρφί η “Βιτσιλόβρυση”, η πήγη των αετών με την αρχαιοελληνική επιγραφή.
Στη σκέψη μου έρχεται η εικόνα του μινωικού οικισμού το 1.100 π.Χ. στην ανατολική πλευρά του ασβεστολιθικού πετρώματος, ανάμεσα στις κορυφές Μικρή και Μεγαλή Κοπράνα.
“Χορταίνει” το μάτι σου να βλέπει Κρήτη από ‘κεί ψηλά. “Γεμίζει” το μυαλό του ανθρώπου με ιστορία, με ιστορικά γεγονότα, βλέποντας από ‘κεί πάνω και τα τρία οροπέδια, το μεγάλο ορεπέδιο Λασιθίου, το Λιμνάγκαρο και τον Νήσιμο.
Καρφί, μινωικός οικοσμός, εξόριστοι, από τους Δωριείς, Μινωίτες, ανασκαφές, αρχαιολογικά ευρήματα. Ενετοκρατία, αποξηραντικά έργα (λίνιες), επαναστάσεις, Τουρκακρατία, ερήμωση του Λασιθίου, περίοδοι καταστροφών, εποχές “άνθησης”, ιστορία ανεμόμυλου, πανέμορφο οροπέδιο με χιλιάδες ανεμόμυλούς, το μεγαλύτερο αιολικό πάρκο…
Όλα αυτά έρχοναι στον νου μου, όπως κοιτάζω το οροπέδιο του Νήσιμου με το μικρό ξωμονάστηρο της Αγίας Αριάδνης.
Τον εντυπωσιακό αυτό τόπο διάλεξε ο Τζερμιαδιανός οδοντίατρος Μανόλης Νικολάου Σπανάκης και έκτισε, με τη βοήθεια της οικογένειάς του και του αδερφού του Γεωργίου Νικολάου Σπανάκη, ένα μικρό εκκλησάκι αφιερωμένο στην Αγία Αριάδνη και εις μνήμη της μάνας του Αριάδνης Σπανάκη-Βογιάκη.
Δυστυχώς γι’ αυτόν και την οικογένειά του έφυγε άδικα από τη ζωή, πριν λίγα χρόνια. Πανέξυπνος, ευρηματικός, πρωτοτυπούσε και ξάφνιαζε ευχάριστα, με τι ενέργειές του. Δημιουργούσε ευχάριστη ατμόσφαιρα και πολιτισμό (πολιτιστικές εκδηλώσεις) σε όλους τους τόπους που εργάστηκε και έζησε. Έβλεπε τα πράγματα, τη ζωή, από μια έξυπνη προοδευτική οπτική γωνία.
Ο Μανόλης μελετώντας τον βίο της Αγίας Αριάδνης, πιστεύω, να σκέφτηκε ότι δεν υπήρχε πιο κατάλληλο μέρας από τον Νήσιμο, για να κτίσει το ξωκκλήσι, γιατί η Αγία καταδιωκόμενη από τους ειδωλολάτρες κατέφυγε στο βουνό όπου και μαρτύρησε.
Η Αγία Αριάδνη, σύμφωνα με τις πληροφορίες της εκκλησίας μας, έζησε στα χρόνια των βασιλέων Αδριανού και Αντωνίου (117-139 μ.Χ.) και έγινε χριστιανή, στην πόλη των Προμισέων ή Πρυμνησού της Φρυγίας. Όταν μαθεύτηκε ότι ήταν χριστιανή ο αφέντης της Τέρτυλος την πίεζε να θυσιάσει στα είδωλα, την ήμερα που γιόρταζε τα γενέθλια του ο γιος του. Αρνήθηκε και τότε τη βασάνισαν σκληρά. Κατάφερε να ξεφύγει και ενώ την καταδίωκαν, έπεσε σε γκρεμό όπου και βρήκε τον θάνατο.
Άλλες συναξαριστικές πηγές αναφέρουν ότι η ίδια η μάρτυς παρακάλεσε τον Θεό, για να μην ξαναπέσει στα χέρια των ειδωλολατρών, να ανοίξει μια μεγάλη πέτρα, ένας βράζος, που είδε μπορστά της και να τη δεχθεί στη ρωγμή του. Εκεί μέσα η Αριάδνη, ευχαριστώντας τον Κύριο, παρέδωσε το πνεύμα. Εορτάζεται στις 18 Σεπτεμβρίου.
Το ξωκκλήσι εντυπωσιάζει έτσι όπως είναι φωλιασμένο στο κέντρο του Νήσιμου. Βλέποντάς το έρχεται στα χείλη μου το ποίημα: “Εις το βουνό ψηλά εκεί, ειν’ εκκλησιά ερημική, το σήμαντρό της δε χτυπά, δεν έχει ψάλτη ούτε παπά… Αλλ’ ο διαβάτης σαν περνά, στέκεται και το προσκυνά…”
Όλα ήταν όμορφα “το δροσερό” εκείνο απόγευμα στους πρόποδες της Σελένας. Ένα όμορφο οροπέδιο απλώνεται μπορστά μας. Μεγαλοπρεπής η Σελένα στα Β. Ανατολικά, το Αστιβιδερό, το Καρφί, οι Κοπράνες, η Παπούρα από την άλλη μεριά, ο Τίμιος Σταυρός απέναντι και την καρδιά του Νήσιμου “μια φωλιά”, το εκκλησάκι της Αγίας Αριάδνης. Παπάδες, ψάλτες και προσκυνητές ψάλλουν και οι ψαλμωδίες αντιλαλούν στα πλάγια.
Σουρουπώνει. “Δι ευχών των Αγίων Πατέρων…” Τελείωσε ο Εσπερινός και τότε οι προσκυμητές γίνονται μια μεγάλη παρέα και απολαμβάνουν τη δροσιά του βουνού πίνοντας μια ρακή που προσφέρεται σε πλούσιο τραπέζι.
Η γιορτή της Αγίας Αριάδνης, στο ορεπέδιο Νήσιμος Λασιθίου, πέραν από τη θρησκευτική της αξία, είναι βέβαια και μέρα μνήμης για τον κτήτορα του ναού, Μανόλη Σπανάκη, αλλά και ένα πολιτιστικό γεγονός, όπως το είδε και το καθιέρωσε ο Μανόλης, γιατί δίνεται η ευκαιρία να συναντηθούν συγγενείς και φίλοι, να θυμηθούν τα παλιά και να διασκεδάσουν, στην όμορφη αυτή ψηλή κορφή της Κρήτης.
*Ο Γιάννης Τζαγάκης είναι συνταξιούχος δάσκαλος