Αφορμή να γράψω αυτό το κείμενο στάθηκε ο πόνος της μοναξιάς και κατάθλιψης πολλών ανθρώπων κι ιδιαίτερα ηλικιωμένων. Οι ηλικιωμένοι, οι κουρασμένοι και βασανισμένοι αυτοί άνθρωποι ενώ έχουν ανάγκη στοργής κι αγάπης, δέχονται ξυλοδαρμούς και τραυματισμούς. Νοσηλεύονται στα νοσοκομεία ή αναπαύονται στα κοιμητήρια. Τραγικότερα γίνονται αυτά τα γεγονότα όταν οι ξυλοδαρμοί, τραυματισμοί και θάνατοι προέρχονται από συγγενικά πρόσωπα, προπαντός από τα ίδια τα παιδιά τους. Ερχόμαστε στο θέμα μας. Μοναξιά είναι η κατάσταση να ζει κανείς ή να ‘ναι μόνος.
Μόνωση, απομόνωση, ερημιά. Το αντίθετο, συντροφιά παρέα. Επί τόπων: Τόπος έρημος ανθρώπων μέρος ακατοίκητο, απόμερο, έρημο. Κατάθλιψη: Ψυχοπαθολογική κατάσταση που χαρακτηρίζεται από μελαγχολία, ψυχικό πόνο, απώλεια αυτοεκτίμησης και μείωση δραστηριότητας. Επίμονα και ισχυρά συναισθήματα θλίψης κι απαισιοδοξίας (γεροντική κατάθλιψη).
Η πανδημία του κοροναϊού ταλαιπωρεί το ανθρώπινο γένος τώρα κι ένα χρόνο. Δεν γνωρίζομε πότε θα τελειώσει η τραγική αυτή κατάσταση με τα εκατομμύρια των νεκρών. Οι απαγορεύσεις και περιορισμοί τραυμάτισαν την κοινωνικότητα του ανθρώπου. Τραυμάτισαν βασικό όργανο της ψυχής του που θέλει τους ανθρώπους να συμβιώνουν, να συμπάσχουν, να συνομιλούν να συνεορτάζουν και να συμπορεύονται. Χωρίς τους άλλους συγγενείς, γνωστούς, φίλους και ξένους που είναι εικόνες μας δεν υπάρχει ζωή ανθρώπινη.
Απ’ αυτούς εξαρτάται η χαρά, ο πόνος κι η δυστυχία μας. Η παρέα, η κουβέντα και το γέλιο τους είναι η μεγάλη ανάγκη της ψυχής μας. Υπάρχει μεγαλύτερος πόνος να βρίσκεται ο άνθρωπος στην εντατική να περιμένει το θάνατο και ν’ απαγορεύεται να τον επισκεφτούν οι δικοί του; Ποιος μπορεί να φανταστεί τη μοναξιά και κατάθλιψη, τη δυστυχία κι απελπισία αυτών των ανθρώπων; Η μοναξιά και κατάθλιψη δεν είναι γεννήματα της πανδημίας. Υπήρχαν σε κάθε εποχή.
Ο άνθρωπος πεθαίνει από έλλειψη αγάπης
(Σερβάν Στρεμπέρ. Γάλλος ψυχίατρος)
Προ πολλών ετών παρακολούθησα ρεπορτάζ σ’ ένα κανάλι που αναφέρθηκε στο θάνατο μοναχικού δικηγόρου. Υπόφερε από μοναξιά και κατάθλιψη και τον βρήκαν νεκρό ύστερα από πολλούς μήνες. Κανείς δεν τον σκέφτηκε ούτε οι γείτονες, ούτε κι ο αδελφός του.
Προ ολίγων ημερών διαβάσαμε στις εφημερίδες την αυτοκτονία ενός ανθρώπου. Ύστερα από μια αποτυχία και την κατακραυγή εναντίον του, κλείστηκε σε μιαν άκρη κι άρχισε να κλαίει και να οδύρεται. Έκλαιγε 4 ώρες και μετά αυτοκτόνησε. Θρηνούσε θανάσιμα και δεν βρέθηκε ένας άνθρωπος να τον πλησιάσει, να του κουβεντιάσει και να τον σώσει.
Ο άλλος σκότωσε τη μοναχική γυναίκα μέσα στο σπίτι της κι ήταν ο γαμπρός της. Σ’ ένα γηροκομείο ήμουν μέλος του Δ.Σ.
Ένας ηλικιωμένος κάθε φορά που μ’ έβλεπε έκλαιγε απαρηγόρητα. Είχε 4 παιδιά και με κόπους πολλούς μαζί με τη μάνα τους (είχε πεθάνει) τα τακτοποίησε. Τώρα τον ξεχνούν, τον παραμελούν. Η μοναξιά και κατάθλιψη είναι αχώριστη σύντροφος όχι μόνο της τρίτης ηλικίας αλλά και όλων των ηλικιών. Είναι δύο θανάσιμες πληγές της ψυχής μας που αν δεν θεραπευθούν έχουν απρόβλεπτες συνέπειες. Οι καρδιολόγοι επιμένουν τελευταία πως η μοναξιά και κατάθλιψη γεννούν μεγάλες ζημιές στην καρδιά μας.
Το άγχος είναι παθολογικός φόβος κι αγωνία για κινδύνους που έρχονται. Όλες οι ψυχικές διαταραχές θεραπεύονται όταν έχομε αγαπητική σχέση με τους άλλους. Το δρόμο σ’ αυτή τη σχέση τον δείχνει πάντα η ταπείνωση. Η συντριβή της καρδιάς. Η πανδημία είναι μεγάλη ευκαιρία να διδαχτούμε. Να αλλάξουμε σκέψεις. Σήμερα είναι έτσι, αύριο αλλιώς. Χωρίς τους άλλους ζούμε στη μοναξιά και κατάθλιψη. Δεν μπορούμε να λέμε πως είμαστε χριστιανοί και να βλέπομε τα εγκήματα δίπλα μας και να μην αντιδρούμε.
Μέρα μεσημέρι σκοτώνουν ανθρώπους στη μέση των δρόμων και προσπερνούμε σαν να μην είδαμε τίποτε. Από την ανθρωπιά κι αγάπη στον πληγώμενο άνθρωποι, του Καλού Σαμαρείτη, δεν θυμόμαστε ούτε πήραμε τίποτε; Ο Απόστολος Παύλος μας επισημαίνει: Αν λέμε πως πιστεύομε στο Θεό και δεν πιστεύομε ούτε αγαπούμε τους συνανθρώπους, είμαστε ψεύτες. Είμαστε δειλοί όταν βλέπομε να καταπιέζουν, να εκμεταλλεύονται ή να σκοτώνουν τον συνάνθρωπό μας και εν επεμβαίνομε.
Η πραγματική δύναμη του ανθρώπου είναι να ξέρει
πως τον αγαπούν κι όχι να ξέρει πως έχει δύναμη.
(Γκαίτε)
Δειλοί όταν βλέπομε απαγωγές μικρών παιδιών κι αδιαφορούμε. Δειλοί κι ανάξιοι όταν ακούμε κραυγές και θρήνους ανθρώπων και δεν πλησιάζομε να βοηθήσομε. Οι πολιτικοί μας, να προσέξουν και να διδαχτούν από την πανδημία κι εγκληματικότητα στη χώρα μας. Δεν χρειάζονται οι αντιπαραθέσεις κι εκρήξεις που παρακολουθούμε στη Βουλή. Ο φανατισμένος λαός που γίνεται οπαδός και μάζα είναι πολύ επικίνδυνος. Αυτό συνηθίζεται στις δικτατορίες αλλά απαγορεύεται στις δημοκρατίες. Όταν είμαστε φανατισμένοι σ’ ένα κόμμα, μισουμε το γείτονα μας του άλλου κόμματος.
Ψάχνω αιτία να τον προσβάλω και να τον καταφρονέψω. Δεν τον θέλω και δεν επεμβαίνω στη μοναξιά και κατάθλιψή του. Χαίρομαι στα παθήματα και στη δυστυχία του, γιατί τον φθονώ, έστω κι αν είναι συγγενής μου. Αυτή είναι η μεγαλύτερη παρακμή μιας κοινωνίας. Το σπουδαιότερο που μπορούμε να προσφέρομε στους ανθρώπους της μοναξιάς και κατάθλιψης είναι να τους υπενθυμίζομε τι σημαίνουν κουράγιο, τιμή, ελπίδα, αξιοπρέπεια και ευσπλαχνία. Αυτό μόνο όταν είμαστε ελεύθεροι.
Ζούμε σ’ ένα κόσμο χωρίς συναίσθημα. Τα παιδικά βιβλία, παλαιότερα με τα παραμύθια καλλιεργούσαν συναίσθημα. Σήμερα με τα εξωγήινα τέρατα, οι πιστολάδες και τα πολυβόλα δημιουργούμε εφιάλτες στα παιδιά. Οι άνθρωποι πάντα θα ‘χουν την ανάγκη των συνανθρώπων. Τι βλέπουν σήμερα οι άνθρωποι στα κανάλια. Σίριαλ που αποκλείουν τους φτωχούς.
Παρουσιάζουν πάμπλουτες οικογένειες γεμάτες πάθη κι εγκλήματα. Οι ήρωες αλληλοβρίζονται και σφάζονται. Τα συναισθήματα είναι στηρίγματα και υπερασπιστές της ηθικής. “Αν ήξεραν οι άνθρωποι τι σημαίνει μοναξιά και κατάθλιψη δεν θα έλεγαν ποτέ και σε κανέναν Αντίο (Βίκτωρ Ουγκώ). Οι οικογένειες και τα σχολεία, πρέπει να καλλιεργούν στα παιδιά το θάρρος και γενναιότητα για να μη φοβούνται στη ζωή.
Την τρυφερότητα και καλοσύνη για να στρέφεται η προσοχή τους σ’ έργα αγάπης για τους συνανθρώπους. Το φιλότιμο, για να γίνουν εργατικοί άνθρωποι και να σέβονται κι αγαπούν τους άλλους. Την ορμητικότητα, κι επαναστατικότητα, για να γίνουν υπεύθυνοι και να πολεμούν την αδικία κι εκμετάλλευση. Αυτή είναι η συνταγή παιδαγωγών, κοινωνιολόγων, ψυχολόγων.