Oταν έπεσε η αυλαία του Α’ Παγκοσμίου Πολέμου, η κατάρρευση της οθωμανικής τάξης στη Μέση Ανατολή άφησε χώρο στις αποικιοκρατικές δυνάμεις. Οι Βρετανοί και οι Γάλλοι έθεσαν τις βάσεις μιας πολιτικής και κυρίως οικονομικής κυριαρχίας, σε μια εποχή που το πετρέλαιο γινόταν το πιο πολύτιμο και πιο αναγκαίο υλικό στη Γη.
Ο αποικιοκρατικός έλεγχος της Μέσης Ανατολής μπορεί να έληξε άδοξα το 1956 με την αποτυχημένη επιχείρηση των Αγγλογάλλων στο Σουέζ, για να δώσει τη θέση του στον ανταγωνισμό των νέων παγκόσμιων δυνάμεων, ΗΠΑ και ΕΣΣΔ, ωστόσο στη διάρκειά του συγκροτήθηκαν εθνικά κινήματα και σχηματίστηκαν τα σύγχρονα κράτη, συχνά πάνω σε σύνορα αυθαίρετα χαραγμένα.
Στα ερείπια του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου χτίστηκε το κράτος του Ισραήλ, αγωνιζόμενο να επιβιώσει, γραπωμένο στη μεσογειακή ακτή μιας τεράστιας αραβικής ενδοχώρας. Αντίστοιχα, τα αραβικά κράτη της Εγγύς Ανατολής και της Βόρειας Αφρικής, έχτισαν μέσα από ποικίλες πολιτικές εξαρτήσεις και εσωτερικές διαμάχες τη σύγχρονη προσωπικότητά τους.
Οι αραβοϊσραηλινοί πόλεμοι ξέσπασαν στα πρώτα μεταπολεμικά χρόνια και κράτησαν για περισσότερες από τέσσερις δεκαετίες, φέρνοντας τα ζητήματα της ταλαιπωρημένης αυτής περιοχής πολύ ψηλά στη διεθνή ατζέντα. Η Ελλάδα από τη σκοπιά της είχε να διαχειριστεί υπαρξιακές προκλήσεις σε αυτές τις δεκαετίες, την οικονομική σταθεροποίηση και ανάπτυξη, την ολοκλήρωσή της στο πλαίσιο του ΝΑΤΟ και των Ευρωπαϊκών Κοινοτήτων, τις εσωτερικές της πολιτικές εντάσεις και μεταπτώσεις.
Ήδη από τα τέλη της δεκαετίας του ‘70 η Ελλάδα, περνώντας το σοκ του Κυπριακού, αρχίζει να διερευνά τον ανατολικό της περίγυρο. Την επόμενη δεκαετία ο Ανδρέας Παπανδρέου εφαρμόζοντας μια εναλλακτική και συχνά παράτολμη εξωτερική πολιτική καλλιεργεί εξαιρετικά τις σχέσεις της Ελλάδας με τον αραβικό κόσμο, ενώ στις 21 Μαΐου 1990 η τότε κυβέρνηση με πρωθυπουργό τον Κωνσταντίνο Μητσοτάκη και ΥπΕξ τον Αντώνη Σαμαρά αναγνωρίζει επίσημα de jure το κράτος του Ισραήλ.
Οι ανακατατάξεις που επέφερε η κατάρρευση του ανατολικού μπλοκ και η ένταση της ευρωπαϊκής σύγκλισης θα απορροφήσουν την ενέργεια της χώρας μας για τις επόμενες δύο δεκαετίες. Ωστόσο, ήδη στα τέλη της δεκαετίας του 2000 και ενώ η Ελλάδα εξακολούθησε να διατηρεί σταθερά θετικές σχέσεις με τον αραβικό κόσμο, η κυβέρνηση του Κώστα Καραμανλή προετοίμασε την ανάπτυξη των ελληνοϊσραηλινών σχέσεων, που υλοποιήθηκε γόνιμα και αποτελεσματικά από την επόμενη του Γιώργου Παπανδρέου, ενώ η πατρίδα μας εμπλεκόταν στη δίνη της οικονομικής κρίσης.
Η συνέχεια υπήρξε ακόμα πιο δυναμική, η κυβέρνηση του Αντώνη Σαμαρά επένδυσε στην ελληνοϊσραηλινή σύγκλιση και έκανε τολμηρό άνοιγμα στην κλυδωνιζόμενη Αίγυπτο, ανοίγοντας το κεφάλαιο για τις πολυμερείς συνεργασίες που βλέπουμε τώρα να επεκτείνονται και να ανθίζουν. Αυτή η πολιτική υποστηρίχτηκε με συνέπεια και από την κυβέρνηση του ΣΥΡΙΖΑ στη συνέχεια, πρέπει να το αναγνωρίσομε αυτό. Έτσι φτάσαμε να έχουμε τη δυνατότητα να κινήσουμε τα νήματα και να εκμεταλλευτούμε τέτοιες διμερείς και πολυμερείς σχέσεις, όταν η Τουρκία αποφάσισε να πιέσει σκληρά στα ζητήματα της Ανατολικής Μεσογείου.
Ο πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης κι ο ΥπΕξ Νίκος Δένδιας εκμεταλλεύτηκαν άριστα το κλίμα συναίνεσης που δημιούργησαν οι αμερικανικής κατεύθυνσης «αβρααμικές συμφωνίες» μεταξύ Ισραήλ και αραβικού κόσμου. Η Ελλάς πέτυχε σε σύντομο χρόνο να ισχυροποιήσει τις σχέσεις με την Αίγυπτο, βρίσκοντας πρόσθετα πατήματα στην Ανατολική Μεσόγειο, ενώ άνοιξε δρόμους γεωπολιτικής συνεργασίας με τις χώρες του Κόλπου, που φτάνουν ως την κομβική Σαουδική Αραβία. Παράλληλα, όχι απλώς διατηρήθηκε αλλά διευρύνθηκε το πεδίο σύμπραξης με το Ισραήλ. Είναι περιττό να τονίσομε ότι αυτές οι κινήσεις ενισχύουν de facto και τον ρόλο της Κύπρου στην ευρύτερη περιοχή.
Το Ισραήλ αποδεικνύεται στην πράξη όχι απλά συνεργάτης, αλλά ένας εν δυνάμει εταίρος του Ελληνισμού στην ευρύτερη Ανατολική Μεσόγειο. Μοιραζόμαστε αρκετά κοινά χαρακτηριστικά ως κοινωνία και πολιτικό σύστημα με τους Ισραηλινούς. Η σχέση συνεργασίας δεν αφορά στενά το κομμάτι της εκμετάλλευσης των υδρογονανθράκων.
Σίγουρα μπορούμε να αντλήσομε παραδείγματα για την ανάπτυξη ενός πολυμορφικού παραγωγικού μοντέλου προσανατολισμένου στην καινοτομία, όπως και ιδιαίτερα χρήσιμη εμπειρία στην άμυνα και την ασφάλεια. Οι δεκαετίες που έρχονται θα δώσουν στο Ισραήλ ακόμα σημαντικότερη θέση, καθώς η εμπέδωση της κυριαρχίας του στην περιοχή, η αποδοχή του πλέον από τον αραβικό κόσμο και η εντυπωσιακή επίδοσή του στην εμβολιαστική αντιμετώπιση της πανδημίας θα το ενισχύσουν καθοριστικά.
Η ιστορία της ανάπτυξης των σχέσεων της Ελλάδος με το Ισραήλ και τα Αραβικά κράτη αποδεικνύει ότι είναι όχι απλώς σωστό, αλλά αναγκαίο να διερευνούμε κάθε δυνατότητα συνεργασίας. Ο στρατηγικός προσανατολισμός της χώρας μας στη Δύση δεν αναιρείται από την ανάπτυξη της επιρροής της στη Μέση Ανατολή, αντίθετα ενισχύεται έτσι η θέση της Ελλάδος ως εταίρου.
Είναι σημαντικό οι κυβερνήσεις να χτίζουν στην εξωτερική πολιτική πάνω σε όσα έχουν ήδη επιτύχει οι προηγούμενες, να υπάρχει συνέχεια και συνοχή στην γεωπολιτική και στρατηγική μας παρουσία. Το τρίγωνο διεθνών σχέσεων Ελλάδα-Ισραήλ-Άραβες αποδεικνύει ότι μπορούμε, υπό προϋποθέσεις, να έχουμε μακρόπνοη και δυναμική εξωτερική πολιτική, τέτοιες στρατηγικές επιλογές μας δείχνουν το δρόμο.