“Η καλοπέραση είναι το μέγιστο αμάρτημα. Η άσκηση και η απόλυτη αφιέρωση σε δημιουργικό έργο είναι χρέος και σωτηρία μαζί για κάθε άνθρωπο”
(Νίκος Καζαντζάκης)
Ήταν πολύ πλούσιο το 3ήμερο εορταστικό πρόγραμμα των εφετινών Υακινθείων στα Ανώγεια 26, 27 και 28 Ιουλίου ε.ε. Πραγματοποιήθηκαν υπό την αιγίδα του Δήμου Ανωγείων και τη στήριξη της Περιφέρειας Κρήτης. Ήταν αφιερωμένο στον ιδρυτή και χρηματοδότη του Γυμνασίου Ανωγείων, αείμνηστου Μιχάλη Σταυρακάκη που φέρει και τ’ όνομά του «Σταυράκειο Γυμνάσιο».
Ο Ανωγειανός δωρητής είχε μεταναστεύσει στην Αμερική όπου με την εντιμότητα και εργατικότητά του πρόκοψε. ΟΙ Έλληνες της διασποράς, στην πορεία του χρόνου, έδειξαν και δείχνουν ικανότητα προσαρμογής, δραστηριότητας κι επιτυχίας μέσα στα ξένα σύνολα. Δεν φοβήθηκαν ποτέ ούτε φοβούνται τη σύγκριση και την άμιλλα. Διακρίνονται στο πνεύμα, κοινωνικότητα, δημιουργικότητα και ποιότητά τους. Ένας απ’ αυτούς ήταν και ο δωρητής του Σταυράκειου Γυμνασίου.
Ομιλητές των Υακινθείων ήταν οι κ.κ. Νίκος Σταμπολίδης, καθηγητής αρχαιολογίας του Παν/μίου Κρήτης, Οδυσσέας Ζώρας, πρύτανης του Πανεπιστημίου Κρήτης και Γιώργος Γραμματικάκης ,πρώην πρύτανης του Πανεπιστημίου Κρήτης. Το φεστιβάλ ομόρφυναν διακεκριμένοι οργανοπαίχτες, τραγουδίστριες, τραγουδιστές, χορευτές και συναυλίες. Πλούσια αφιερώματα της ζωής και της δράσης του δωρητή παρουσίασαν ηθοποιοί και σκηνοθέτες.
Ο αείμνηστος Ανωγειανός εκτός από τις δαπάνες ανέγερσης του διδακτηρίου άφησε σεβαστό χρηματικό ποσό για τις λειτουργικές ανάγκες του Γυμνασίου. Θέρμανση, επιστάτης, καθαριότητα και χρηματικά βραβεία στους αριστούχους μαθητές και μαθήτριες.
Τα νεοϊδρυθέντα γυμνάσια εκείνης της εποχής (δεν υπήρχαν Λύκεια) άρχιζαν να λειτουργούν από την Α’ Τάξη. Κάθε χρόνο πρόσθεταν την επόμενη. Το σχολικό έτος 1960-61 θα λειτουργούσε η Στ’ Τάξη του Γυμνασίου Ανωγείων για να γίνει πλήρες. Παραμονές εκείνου του σχ. έτους δεν είχε συμπληρωθεί ο κατάλογος των καθηγητών.
Ο Δήμος Ανωγείων περίμενε καθηγητή από την Αθήνα που δεν φάνηκε ποτέ. Το Γυμνάσιο Ανωγείων ήταν παράρτημα του Α’ Γυμνασίου Ηρακλείου. Ο Γυμνασιάρχης του απείλησε το Δήμο πως αν δεν στείλει αμέσως τον κατάλογο των καθηγητών δεν θα λειτουργούσε η Στ’ Τάξη.
Αυτά τα απρόβλεπτα και πολλά άλλα μ’ έφεραν την τελευταία στιγμή στ’ Ανώγεια, όπου υπηρέτησα κι έζησα με την οικογένειά μου δεκαέξι (16) χρόνια. Αυτό το μαρτυρικό και δοξασμένο τόπο υπηρέτησα καθηγητής, δ/ντής του Γυμνασίου και υπεύθυνος λειτουργίας των Δημοτικών Οικοτροφείων, με όλη τη φλόγα της αγάπης μου.
Έφυγα με τη χαρά πως μαζί με τους αείμνηστους φίλους μου δημάρχους των Ανωγείων Λευτέρη Σκουλά, Βασίλη Σπαχή και Γιώργο Κλάδο, δημιουργήσαμε τις προϋποθέσεις να σπουδάζουν και διακρίνονται οι ανωγειανοί μαθητές και πολλοί φτωχοί ή ορφανοί της Κρήτης. Έφυγα χωρίς να δεχτώ ποτέ χρηματική αμοιβή. Έφυγα έχοντας στις αποσκευές μου την ευγνωμοσύνη του κόσμου. Έφυγα με “εύφημη μνεία” του Δημοτικού Συμβουλίου, επί δημαρχίας Γιώργου Κλάδου.
Η πρόσληψή μου το Γυμνάσιο Ανωγείων με χαροποίησε αφάνταστα γιατί ήμουν χωρίς δουλειά. Προ ολίγων ημερών, τότε, είχα παραιτηθεί από τη θέση του αναπληρωτή καθηγητή του Γυμνασίου Πόμπιας όπου είχα διοριστεί. Παραιτήθηκα οικειοθελώς χάρη ενός συναδέλφου με προβλήματα και πολλές ανάγκες. Η παραίτησή μου πίκρανε την οικογένειά μου (έγγαμος με παιδί) τους συγγενείς και φίλους μου όπως τους είχα πικράνει και με άλλη παραίτησή μου, προγενέστερη, για τους ίδιους λόγους, από το ιδιωτικό Γυμνάσιο «Ο ΚΟΡΑΗΣ»./
Στ’ Ανώγεια δεν ήμουν ποτέ καλοδεχούμενος ούτε από τους κατοίκους ούτε από τους καθηγητές. (Δεν ήταν κανείς Κρητικός). Το Γυμνάσιο Ανωγείων δεν είχε γυμναστή κι ανέλαβα την ευθύνη, εκτός του προγράμματός μου να εκπαιδεύω μαθητές και μαθήτριες για τις παρελάσεις, λαμπαδηφορίες κι εκδηλώσεις, αφιλοκερδώς. Είχα μεγάλη εμπειρία σ΄ αυτά τα θέματα γιατί είχα χρηματίσει διοικητής λόχου Νεοσυλλέκτων στον Καρτερό Ηρακλείου. Η αγάπη μου για τ’ Ανώγεια και την ιστορία τους μ’ έφερνε κάθε Κυριακής στους Ι. Ναούς για το κήρυγμα.
Φιλευτήκαμε με τον αείμνηστο τότε δήμαρχο Λευτέρη Σκουλά και συζητούσαμε τα προβλήματα του Γυμνασίου που δεν πήγαινε καλά. Οι καλοί μαθητές έφευγαν για τα σχολεία του Ηρακλείου. Οι μετακινήσεις των μαθητών από τα γειτονικά χωριά πολύ δύσκολη. Το κράτος έκανε τότε πρωινό στους μαθητές των σχολείων. Στις υπόγειες αίθουσες του Γυμνασίου έμεναν ορισμένοι μαθητές των γειτονικών χωριών, προστατευόμενοι από τον αναπληρωτή Αθηναίο θεολόγο καθηγητή κ. Κέντρη Σταύρο.
Είχα προσκληθεί κι έλαβα μέρος σε συνεδρία του Δημοτικού Συμβουλίου για τα προβλήματα του Γυμνασίου. Τους έπεισα πως για να γίνει το σχολείο τους μεγάλο και να δοξαστεί ο δωρητής χρειάζονται δύο οικοτροφεία, αρρένων και θηλέων. Αυτά τα οικοτροφεία θα δέχονται μαθητές και μαθήτριες απ’ όλη την Κρήτη, φτωχούς ή ορφανούς, αλλά επιμελείς. Οι αριστούχοι και οι του «Λίαν καλώς» εντελώς δωρεάν, οι υπόλοιποι θα πληρώνουν συμβολικό ποσό.
Σ’ αυτή τη διαδικασία, τα Δημοτικά Οικοτροφεία των Ανωγείων θα ξεχώριζαν. Είχα συνεννοηθεί με το Μακαριστό Αρχ/πο, Κυρό Ευγένιο, μεγάλο φίλο των Ανωγείων και είχε υποσχεθεί να καλύψει η Εκκλησία το μεγαλύτερο μέρος της διατροφής.
Μου είχε δώσει την ευχή του και μου είπε να προχωρήσω. Ενημέρωσα γι αυτά το Δημοτικό Συμβούλιο κι έδωσα το λόγο μου πως θα οργάνωνα και θα λειτουργούσα τα οικοτροφεία χωρίς αμοιβή και χωρίς υπαλλήλους. Θα χρειαζότανε μια ή δύο μαγείρισσες κι ένας διαχειριστής. Έτσι ξεκίνησε το όμορφο και μεγάλο έργο.
Φτωχοί ή ορφανοί έτρεχαν και ζητούσαν μια θέση στα οικοτροφεία. Όλοι οι μαθητές χωρισμένοι σε ομάδες με υπεύθυνους αρχηγούς είχαν υπαλληλικά καθήκοντα. Καθαριότητα, τραπεζαρία, κουζίνα, θάλαμοι, μελετητήρια (4 ώρες το απόγευμα και 3 το βράδυ, στις αίθουσες του Γυμνασίου). Αρχηγός των οικοτροφείων, ο πρώτος σε βαθμολογία και ήθος της Στ’ τάξης με βοηθούς τους θαλαμάρχες. Η κάθε του εισήγηση ήταν δεκτή, γι’ αυτό και είχε τον απόλυτο έλεγχο.
Οι αριστούχοι κι επιμελείς μαθητές, που ήρθαν στ’ Ανώγεια δημιούργησαν ευγενή άμιλλα με τους Ανωγειανούς μαθητές και το Σταυράκειο Γυμνάσιο σε λίγα χρόνια έγινε το πρώτο επαρχιακό της Κρήτης με τους αποφοίτους του να εισάγονται όλοι σε ανώτατες σχολές. Διαχειριστή των οικοτροφείων παίρναμε στην αρχή αδιόριστο δάσκαλο. Ο διορισμός του στη συνέχεια στο δημόσιο, δημιουργούσε προβλήματα και εισηγήθηκα στο Δ.Σ. των οικοτροφείων να προσλάβομε μόνιμο διαχειριστή τον Ανωγειανό Νίκο Δραμουντάνη. Ο Νίκος Δραμουντάνης υπηρέτησε ως γνήσιος Ανωγειανός τα ιδρύματα του τόπου του.
Η πειθαρχία και σύμπνοια στα οικοτροφεία και η ανωγειανή φιλοξενία έκαμαν περιζήτητες τις θέσεις στα οικοτροφεία. Αυτή είναι η δόξα των Ανωγείων και του αείμνηστου δωρητή, Μιχάλη Σταυρακάκη. Ως δ/ντής του Γυμνασίου Ανωγείων εισηγήθηκα στο Δ.Σ. του συλλόγου κι αποφασίσαμε ομόφωνα να τιμούμε το δωρητή κάθε χρόνο την πρώτη Κυριακή του Μαΐου με μνημόσυνο, ομιλίες κι εκδηλώσεις που με τη συμμετοχή των ανωγειανών και των γονιών των μαθητών είχαν πανηγυρικό χαρακτήρα.
Δύο φτωχοί και ορφανοί αδελφοί, Μεσαρίτες, σπουδαίοι παιδίατροι σήμερα ο ένας στη Θεσσαλονίκη κι ο άλλος στην Αθήνα, έχουν σε κασέτες όλους τους Ανωγειανούς λυράρηδες, στ’ αυτοκίνητά τους. Μπαίνοντας μέσα τους ακούς να λένε: Ας ακούσουμε ένα Ανωγειανό για να θυμηθούμε τον τόπο απ’ όπου ξεκινήσαμε την ανάστασή μας. Αυτοί είναι οι διαφημιστές των Ανωγείων.
Τελειώνοντας θα ήθελα να σημειώσω πως θάταν πλουσιότερα και ομορφότερα τα Υακίνθεια εάν μεταξύ των ομιλητών ήταν κι ένας απόφοιτος του Σταυράκειου Γυμνασίου και του οικοτροφείου των Ανωγείων. Ένας φτωχός ή ορφανός που ευεργετήθηκε κι εκδικήθηκε τη φτώχεια του κι είναι διάσημος επιστήμονας σήμερα.
* Ο Κώστας Χαρ. Νεονάκης είναι επίτιμος σχολικός σύμβουλος των θεολόγων Κρήτης, πρώην πρόεδρος του Παγκρήτιου Συνδέσμου Θεολόγων και του Συνδέσμου Εφέδρων Αξιωματικών Νομού Ηρακλείου, πρώην Γυμνασιάρχης και Λυκειάρχης