Πήρα μια πρόσκληση από τον Δήμο Οροπεδίου Λασιθίου για μια σεμνή τελετή-μνημόσυνο, που ετοιμάζει με τη συνεργασία του ΕΛΣΟΛ, για την ερχόμενη Τρίτη 19 Αυγούστου στο «Αγουστί χωριό».
Σήμερα το Αγουστί, είναι μόνο τοπωνύμιο κάπου εκεί στους πρόποδες της δυτικής πλευράς του υψώματος «Κεφάλα», που όμως το όνομά του δεν σχετίζεται με τον Αύγουστο και ας ακούγεται στην προφορά του από τους ντόπιους ως «Αυγουστή».
-Στις μνήμες των περισσότερων Λασιθιωτών, φτάνει σήμερα ως τετράστιχο που διασώζει εδώ και δυόμιση αιώνες, την τραγική του ιστορία:
Στ’ Αγουστί χωριό
πόρτες εννενήντα δυο
και στο γύρισμα του χρόνου κύρης και γιός»
-Ένα ολόκληρο χωριό, που αριθμούσε «92 πόρτες ή «χαράτσια» (κεφαλικός φόρος) και αναλύεται σε περίπου 400 ψυχές, οι οποίες χάθηκαν στη διάρκεια ενός χρόνου από τη πανώλη ή πανούκλα, θανατηφόρα μολυσματική αρρώστια που φτάνει στις μέρες μας σαν θολή φοβερή θύμηση, σκορπά απίστευτο φόβο και δείχνει το μέγεθος της συμφοράς, από την επαναλαμβανόμενη αυτή επιδημία που μάστιζε την Ενετοκρατούμενη Κρήτη.
-Ακόμη και σήμερα, η αναφορά στη λέξη «πανούκλα» παραπέμπει σε θάνατο και βαρύτατη χαρακτηριστική ύβρι, αφού περιγράφεται σαν «πανύψηλη μαυροφορεμένη γυναίκα με μακρυά φορέματα, απαίσιο πρόσωπο, φοβερά μάτια, που κρατά το δρεπάνι του θανάτου και θερίζει αλύπητα τρομαγμένες δυστυχισμένες ψυχές!
-Η πρωτοβουλία του Δήμου Οροπεδίου Λασιθίου και του τοπικού Εκπολιτιστικού Λαογραφικού Συλλόγου, (ΕΛΣΟΛ), δημιουργεί ποικίλα συναισθήματα. Σκαλίζει όμως τη μνήμη και την περιέργειά μας και δίνει μια ευκαιρία, για πρώτη φορά μετά από αιώνες λήθης, να διαλευκάνομε όσες απορίες μπορέσουν να επιλύσουν οι ομιλητές και αφηγητές της βραδιάς.
-Το θέμα φαίνεται ιδιαίτερα ενδιαφέρον, αφού σχετίζεται άμεσα με σημαντικά ιστορικά γεγονότα της εποχής, που μακάρι να κεντρίσει το ενδιαφέρον των φιλιστόρων του τόπου μας, ιστοριοδιφητών και όλων όσων (κυρίως) θέλουν, μπορούν και πρέπει να ξέρουν την ιστορία του τόπου τους.
Οι αείμνηστοι Στέργιος Σπανάκης, Γιάννης Καραβαλάκης και πολλοί άλλοι σύγχρονοι συντοπίτες μας ερευνητές, μας έμαθαν πολλά, αλλά όχι όλα.
-Η αετοφωλιά των επαναστάσεων των Κρητικών, που ήταν το Λασίθι και τα Σφακιά, με τις δυσκολίες πρόσβασης σαν τόποι, είχε το τίμημά της, με ερημώσεις, απαγορεύσεις κατοίκησης και διώξεις (από το Λασίθι ξεκίνησαν οι επαναστάσεις των Αγιοστεφανιτών το 1212, των Χορτατσών το 1273, των Καψοκαλύβων το 1341 και των Καλλέργηδων το 1363).
-Η παρουσία του Δικταίου Άντρου στην περιοχή και η σύνδεσή του με τη λατρεία του Δία τη Μινωική εποχή, που συνεχίστηκε μέχρι τον 1ο μ.Χ. αιώνα, δημιούργησαν και τις πρώτες προσβάσεις προς το οροπέδιο (μινωικά μονοπάτια).
-Οι ανάγκες αξιοποίησης του «σιτοβολώνα της Κρήτης» από τα εκστρατευτικά σώματα της Γαληνοτάτης, οι εποικισμοί από την Πελοπόννησο (Ναύπλιο και Μονεμβασιά) και πλήθος άλλων ιστορικών γεγονότων φτάνουν μέχρι τις μέρες μας χωρίς την πλήρη εικόνα τους για όλους αυτούς τους λόγους.
-Το ίδιο περιορισμένες είναι και οι πληροφορίες για το Αγουστί χωριό.
-Ας ελπίσουμε πως το πρώτο αυτό καλά οργανωμένο από τον Δήμο μας μνημόσυνο, που τελείται εκεί που πλανώνται μόνο απόμακρες μνήμες και αφηγήσεις, θα αποτελέσει την αρχή μιας ευρύτερης αναγκαίας γνώσης της ιστορίας του τόπου μας, με την καθιέρωση μιας ετήσιας εορτής μνήμης στον ίδιο χώρο για γεγονότα που συγκροτούν την ιστορία του Οροπεδίου Λασιθίου.