«Η βία καθυποτάσσει τα πάντα, αλλά οι νίκες της είναι βραχείας διαρκείας» Αβραάμ Λίνκολν (Ο πρόεδρος των ΗΠΑ που κατήργησε τη δουλεία).
Το Σύνταγμα της Ελλάδος, στο άρθρο 4 §1, ορίζει ότι όλοι οι Έλληνες είναι ίσοι ενώπιον του νόμου. Η ρητή αυτή επιταγή είναι αυτονόητο πως έχει εφαρμογή εφ’ όλων ανεξαίρετα των πολιτών ανδρών, γυναικών, έγχρωμων, λευκών, πλουσίων, πενήτων, μεγάλων ή μικρών, εγγράμματων ή μη, οι οποίοι δικαιούνται ν’ απολαμβάνουν την ισότητα κι όλα τα δικαιώματά τους σε καθεστώς πλήρους ελευθερίας.
Η βία, διαχρονικά και διατοπικά, αποτέλεσε και αποτελεί την πλέον κλασική περίπτωση παραβίασης των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, γιατί παρεμποδίζει την ελεύθερη και ανεπηρέαστη ανάπτυξη της προσωπικότητας του ατόμου. Γι’ αυτό κι είναι η μάστιγα, το βδέλυγμα κάθε κοινωνίας. Δεν γνωρίζει ούτε κάνει διακρίσεις μεταξύ φυλής, φύλου, ηλικίας, οικονομικής ευρωστίας ή κοινωνικής προέλευσης. Υπήρχε και θα συνεχίσει να υπάρχει και να γιγαντώνεται, όσο οι πολιτείες και οι κοινωνίες επιμένουν να καθεύδουν μακαρίως ή να προσποιούνται πως δεν βλέπουν!
Συχνότερες και εντονότερες μορφές βίας αποτελούν ιδίως: α. Η ενδοοικογενειακή, που πλήττει ολόκληρη την οικογένεια, είναι σκληρή πολλές φορές και οδηγεί συχνά στο διαζύγιο, σε ατέρμονες αντιδικίες και, όχι σπάνια, σε αυτοχειρίες από τα πλέον αδύναμα συναισθηματικά μέλη της!
β. Η βία κατά των γυναικών, μία από τις χειρότερες μορφές της, γιατί πλήττει ευθέως την συνταγματική αρχή της ισότητας των δύο φύλων, με αποτέλεσμα να παρεμποδίζεται καθοριστικά η ελεύθερη ανάπτυξη της γυναικείας προσωπικότητας! Θεωρείται, δε, ως μια εκ των πλέον συχνών παραβιάσεων των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, όχι μόνο στην Ελλάδα αλλά και διεθνώς. Και είναι χαρακτηριστικό ότι πάνω από το 1/3 των γυναικών έχουν υποστεί τη βία σε κάποια φάση της ζωής τους, ενώ σε κάποιες χώρες το ποσοστό αυτό ξεπερνά τα 2/3! Οι μορφές βίας που ασκούνται εναντίον τους ποικίλλουν, ανάλογα με τον χώρο στον οποίον βρίσκονται, ενώ στις πλέον συνήθεις κατατάσσονται ο βιασμός, ο εξαναγκασμός σε ασέλγεια, η σωματεμπορία, η λεκτική βία, πορνογραφία, σεξουαλική παρενόχληση, ηλεκτρονική βία, οι χειροδικίες.
γ. Η οπαδική βία, μέσα και έξω απ’ τα γήπεδα, μια απ’ τις χειρότερες μορφές της, με δράστες ομάδες, νέων κυρίως, φανατισμένων «οπαδών» – υποτιθέμενων φιλάθλων, φαινόμενο και αυτό παγκόσμιο κι όχι μόνο ελληνικό.
δ. Η βία κατά της ίδιας της Πολιτείας και της Κοινωνίας. Το ακραίο, σκληρό, καθημερινό έγκλημα, στο οποίο πρωταγωνιστούν οργανωμένες, κυρίως, ομάδες αντικοινωνικών στοιχείων, περιθωριακών και αντιεξουσιαστών – οι σύγχρονοι απάχηδες των πόλεων – που εγκληματούν και κακουργούν σε βάρος της κρατικής και ιδιωτικής περιουσίας. Έτσι, οι μεν για λόγους εύκολου και ακάματου θησαυρισμού τους, οι δε εμφανιζόμενοι ως οι σύγχρονοι «Ρομπέν των Δασών», για να προσφέρουν δήθεν κοινωνική αλληλεγγύη σε πένητες κι ανήμπορους! Και άλλοι, εμφορούμενοι από αβυσσαλέο μίσος και αποστροφή κατά της οργανωμένης Πολιτείας και της Κοινωνίας, εφορμούν ακάθεκτοι και σπέρνουν στο διάβα τους τον τρόμο και τη δήωση!
ε. Η βία κατά των ανηλίκων, με τον εξαναγκασμό τους στην επαιτεία – στο παρελθόν θυμόμαστε τα παιδιά των φαναριών -τον εθισμό τους στις κλοπές και το έγκλημα, ενώ βρίθουν στις πόλεις και την ύπαιθρο οι απαγωγές παιδιών σε διεθνές επίπεδο, με σκοπό το δουλεμπόριο ή το εμπόριο ζωτικών οργάνων τους. Κι ακόμη βρίσκεται σε έξαρση, στις μέρες μας, η αγοραπωλησία βρεφών για υιοθεσία, ένα ανοσιούργημα με πρωταγωνιστές δυστυχώς ακόμη και «επίλεκτα» (;) μέλη της λεγόμενης κοινωνίας του «λευκού κολάρου»!
στ. Η ενδοσχολική, το πλέον αποτρόπαιο πρόσωπο της βίας στα σχολεία της μέσης και ανώτατης εκπαίδευσης, εξαιτίας της οποίας έχουν οδηγηθεί ακόμη και σε αυτοχειρίες μαθητές, φοιτητές και σπουδαστές! Οφείλει, λοιπόν, η Πολιτεία με τα αρμόδια όργανά της να παρακολουθεί από κοντά το μέγα αυτό θέμα. Γιατί προβληματίζει σοβαρά ο εθισμός των νέων και των μαθητών στις εκδηλώσεις βίας που συχνά παρατηρούνται μέσα κι έξω απ’ τους χώρους των σχολείων, όπως έχει καταγράψει σχετική έρευνα εκπαιδευτηρίου σε δείγμα μαθητών γυμνασίων και λυκείων!
ζ. Υπάρχουν, βεβαίως, και πλείστες άλλες μορφές βίας οφειλόμενες σε εξωγενείς παράγοντες, όπως, η έκρηξη πολέμου και οι εξ αυτού συνέπειες, με τη βίαιη μετακίνηση πληθυσμών και τη διάλυση οικογενειών και εστιών, η προσφυγιά, η μετανάστευση κι ακόμη οι οφειλόμενες σε μη ελεγχόμενα από τον άνθρωπο φαινόμενα της φύσης, που πλήττουν και θα πλήττουν διαρκώς ανεπανόρθωτα την παγκόσμια Κοινότητα!
Η βία, σε όλες τις μορφές της, είναι φαινόμενο απεχθές που, όμως, δεν είναι μόνο ελληνικό. Έχει εξαπλωθεί δραματικά σ’ όλον τον πλανήτη, σ’ όλες τις χώρες και τις πολιτείες τους. Στην Ελλάδα, κοιτίδα της Δημοκρατίας, της Ελευθερίας και του Ανθρωπισμού, δεν έχουν θέση παρόμοια αποτρόπαια φαινόμενα. Είναι γεγονός πως το νομικό μας οπλοστάσιο είναι επαρκές για την άκρα περιστολή τους.
Το εγγυώνται αυτό το Σύνταγμα, ο Ποινικός Κώδικας, ο Ν.3500/2006 για την αντιμετώπιση της ενδοοικογενειακής βίας, ο Ν.3811/2009 για την αποζημίωση των θυμάτων της βίας από πρόθεση και πλείστοι άλλοι νόμοι, τα Δικαστήρια και οι Εισαγγελίες Ανηλίκων, η Διεύθυνση του Ηλεκτρονικού Εγκλήματος της ΕΛ.ΑΣ. και αρκετοί δημόσιοι και ιδιωτικοί συλλογικοί φορείς που έχουν αποστολή και στόχο τους την αντιμετώπιση και καταστολή της.
Είναι, όμως, χρέος όλων, του κράτους, της Πολιτείας, της αυτοδιοίκησης, των εκπαιδευτικών, των ειδικών επιστημόνων και των πολιτών να συμβάλλουμε διαρκώς πάση δυνάμει στη συλλογική προσπάθεια αντιμετώπισης του κακού στη ρίζα του. Τα δε θύματα της βίας να καταγγέλλουν άμεσα και χωρίς αναστολές τούς βιαστές τής ψυχής και της προσωπικότητάς τους. Για την πλέον τελεσφόρο προστασία της κοινωνίας, ημών των ιδίων και των οικογενειών μας, και για τη διασφάλιση της δημόσιας και της ιδιωτικής, ενός έκαστου εξ ημών, περιουσίας.
Διότι στον αγώνα για την πάταξη του εγκλήματος, για ένα καλύτερο αύριο και μια κοινωνία που θα εδράζεται στις αρχές της Ελευθερίας, της Αυτοδιάθεσης και της Αξιοπρέπειας του ατόμου, κανείς δεν περισσεύει. Αντίθετα, όλοι οφείλουμε να είμαστε παρόντες!
*Ο Μιχάλης Κ. Δερμιτζάκης είναι δικηγόρος ε.τ.