Χωρίς αμφιβολία, ζούμε ιστορικές στιγμές. Η ιστορικότητα της εποχής δεν αφορά μόνο στα στατιστικά στοιχεία του ποιος θα πεθάνει και ποιος θα παραμείνει ζωντανός από αυτή την πανδημία αλλά πολύ περισσότερο αφορά στο γνωστικό, συναισθηματικό και συμπεριφορικό αποτύπωμα που θα αφήσουμε πίσω μας, είτε το επιθυμούμε είτε όχι.
Είναι μια σκληρή εποχή και παρόλη την ηρωική, συλλογική προσπάθεια να τα καταφέρουμε, κανείς δεν μπορεί να κλείσει τα μάτια στην απώλεια του χθες, του σήμερα και του αύριο. Ζούμε πρωτόγνωρες καταστάσεις, βαδίζουμε χωρίς μπούσουλα ή σενάριο. Υπάρχει γενικευμένη ανασφάλεια που γίνεται λίγο πιο υποφερτή επειδή γνωρίζουμε ότι πρόκειται για κοινή μοίρα: είμαστε όλοι μαζί σε αυτό και για πρώτη φορά, μαζί θα βγούμε νικητές ή μαζί θα βουλιάξουμε. Αυτή η συνειδητοποίηση φτιάχνει μια συγκλονιστική καθημερινότητα.
Πολλά γράφτηκαν για την προσωπική εμπειρία της καραντίνας. Δεν μιλάω για τις επιπτώσεις του lockdown που είναι εν πολλοίς άγνωστες – μιλάω καθαρά για το πώς βιώνει ο καθένας από μας τον περιορισμό και το κλείσιμο σε σπίτια και καβούκια. Όλες οι καταθέσεις εμπειριών είναι σεβαστές γιατί διαμορφώνονται υπό τις ιδιαίτερες συνθήκες που έχουμε δημιουργήσει για τον εαυτό μας.
Δεν μπορώ όμως να μην παρατηρήσω ότι υπάρχουν κοινά στοιχεία σε όλες: το χαμήλωμα των τόνων, η γαλήνη της πόλης, το ότι ξανασυστηθήκαμε με τον εαυτό μας και τα κοντινά μας πρόσωπα (και ενδεχομένως επιβεβαιώσαμε ότι δεν κάνουμε χωριό), αυτό το slow living δηλαδή η αργή θεώρηση της ζωής που μεγεθύνει τα καλά μαζί με τα άσχημα, η ευκαιρία για ενδοσκόπηση που αναβάλλαμε μαζί με την δίαιτα για κάποια Δευτέρα, είναι στοιχεία που δεν πρέπει να ξεχάσουμε αυτόματα μετά την χαλάρωση των μέτρων. Είναι στιγμιότυπα για να δουλέψει κανείς ψυχολογικά μαζί τους.
Για αρκετούς ανθρώπους η καραντίνα δεν ήταν και τόσο άσχημη – απόψεις όπως «δεν προλάβαινα ποτέ να κάνω διάλειμμα», «απόλαυσα και με απόλαυσαν τα παιδιά μου», «απελευθερώθηκα από τις κοινωνικές υποχρεώσεις», «δεν έφτασα αργοπορημένη πουθενά» ακούγονται (ή μάλλον γράφονται διαδικτυακά) όλο και συχνότερα.
Εγώ θέλησα να γράψω ένα άρθρο με τίτλο «τι μου έμαθε η καραντίνα» αλλά κατάλαβα ότι πολύ περισσότερο από οποιαδήποτε ανάλυση, η διαδικασία της καραντίνας μου έμαθε πράγματα.
Και εκεί αξίζει κανείς να σταθεί, στο μαθησιακό κομμάτι μιας εμπειρίας που είναι δύσκολη και γοητευτική ταυτόχρονα – γοητευτική επειδή σε υποχρεώνει να στρέψεις το βλέμμα μέσα σου, σε αυτά που σε ενοχλούν και σε αυτά που επιθυμείς να ξαναβρείς, σε όσα θέλουν πέταμα και σε όσα, αν και παραγκωνισμένα, σε απαρτίζουν ως προσωπικότητα.
Όλοι εμείς οι επαγγελματίες ψυχικής υγείας είχαμε την ευκαιρία να δούμε την περίφημη, εγκυκλοπαιδική φράση «ζήσε στο εδώ-και-τώρα!» να γίνεται πραγματικότητα. Γιατί υπάρχει μόνο το εδώ και μόνο το τώρα και ποια ιδανικότερη στιγμή από το να κοιτάξεις κατάματα τον καθρέπτη από την εποχή που η αβεβαιότητα και η ίδια η ύπαρξη αντιπαλεύουν την ιστορία έξω από την πόρτα σου;
*Η Δέσποινα Λιμνιωτάκη είναι Ψυχολόγος