Η νεότερη αυτή λέξη προέρχεται από την περίοδο του Διαφωτισμού, όταν γίνεται η ανακίνηση του ελληνικού ζητήματος για εθνική ανεξαρτησία.
Η πατρότητα της ελληνικής λέξης «πολιτισμός» ανήκει στον Αδαμάντιο Κοραή (1748-1833) ο οποίος μετέφρασε προς την ελληνική τη γαλλική λέξη civilisation. Στην κυριολεκτική μεταγραφή της, η γαλλική λέξη αποδίδεται στην ελληνική επί το ορθό ως αστικοποίηση (Λατινικά: civis είναι ο πολίτης).
Αντιθέτως, η χρήση της λέξης «κουλτούρα» ως συνώνυμο του πολιτισμού σήμερα είναι κακή μετάφραση και παρεξηγημένη χρήση της στην ελληνική γλώσσα.
Μέχρι σήμερα οι λέξεις «civilisation» και «culture» δεν ερμηνεύουν την ίδια διάσταση του πολιτισμού στις σύγχρονες ευρωπαϊκές γλώσσες.
Civilisation (αμερικανικά αγγλικά: civilization) είναι το σύνολο του υλικού και τεχνικού αναπτυξιακού έργου του ανθρώπου που ζει στην πόλη. Civilisation/Civilization είναι ο αστικός υλικός πολιτισμός.
Culture όμως είναι το σύνολο της αισθητικής αποτίμησης και καλλιέργειας ενός ανθρώπινου συστήματος σε εθνικό επίπεδο. Culture είναι ο εθνικός πνευματικός και ιδεολογικός πολιτισμός.
Το διαχωρισμό σε υλικό πολιτισμό (civilization) από τον πνευματικό πολιτισμό (culture) πρότεινε ο Αμερικανός ανθρωπολόγος Franz Boas τη δεκαετία 1930. Ο Μινωικός πολιτισμός αντιστοιχεί στην εύρεση αντικειμένων σε επεξεργασμένη μορφή και φυσικά κτίρια ως δημιουργία συγκροτημάτων αστικής ζωής, αυτός είναι ο υλικός πολιτισμός της προϊστορικής Κρήτης και συνάμα διατηρείται πνευματικός χάρη στην ύπαρξη γραφής ως μια ιερή έκφραση σε θρησκευτικό συγκείμενο (context).
* Η Γ. Τσατσάνη είναι φιλόλογος- συγκριτολόγος