Eπέλεξαν να ταξιδέψουν τον μεγάλο μήνα Μάη. Είναι μεγάλος για τρείς λόγους. Πρώτον έχει 31 ημέρες, όπως όλοι οι μεγάλοι μήνες του έτους. Δεύτερον στη λατινική γλώσσα, που ευτυχώς επανήλθε στη διδασκαλία των ελληνικών σχολείων, ο Μάιος καλείται majus, δηλ. μέγας, και Τρίτον προσωπικά και υποκειμενικά «κουβανεί» στην ψυχή μου τη χαρμολύπη, το κάλλος και τις χάρες της φύσης που εκθειάζουν τον θρίαμβο της ζωής, και σφραγίστηκε από την απώλεια των γονιών μου.
Αν ανατρέξουμε στο παρελθόν μας διαπιστώνουμε ότι διαθέτει μεγάλη ιστορική παράδοση, σ αυτό που λέμε ελληνικά εγκλεισμός ή πολιορκία. Θυμίζει στους ΄Ελληνες τον αγώνα τους για την ελευθερία της πατρίδας. Σήμερα η λέξη πολιορκία η και εγκλεισμός έχει αντικατασταθεί από τον όρο «καραντίνα» ή lock down, λέξεις που εξαλείφουν από το μνήμη μας το ηρωικόν και γενναίον σκέλος του ελληνικού παρελθόντος.
Η λέξη καραντίνα δεν είναι ελληνική. Προέρχεται από τον αριθμό κουαράντα της ιταλικής γλώσσας και σημαίνει την τεσσαρακονθήμερη υγειονομική κάθαρση. Όσον αφορά στη λέξη lock down, ουδέν σχόλιο.
Στη συγκεκριμένη περίπτωση όμως ο εγκλεισμός λόγω κορονοιού θα έπρεπε να επαναφέρει στην μνήμη των Ελλήνων την πολιορκία του Μεσολογγίου, την πολιορκία και το ολοκαύτωμα της Μονής Αρκαδίου, και των Καλαβρύτων αλλά και άλλες περιπτώσεις κατά τις οποίες οι έγκλειστοι Έλληνες, τίμησαν με την αρετή της ανδρείας τους την ελευθερία ως μέγιστο αγαθόν. Με τη χρήση ξενόφερτων λέξεων τείνουμε να λησμονούμε το ήθος και το έθος της ελληνίδας ψυχής στις δύσκολες στιγμές της πατρίδας στο παρελθόν.
Η ιστορική έξοδος του Μεσολογγίου έγινε τον Απρίλη, τον ανοικτό μήνα του 1826. Τα ξημερώματα της 12ης Απριλίου, μοναδική εστία αντίστασης ήταν ο Ανεμόμυλος, ένα κτίσμα που βρισκόταν σ ένα νησί, το οποίο σήμερα έχει ενωθεί με τη στεριά. Οι γενναίοι αγωνιστές που βρίσκονταν κλεισμένοι σ αυτόν πολεμούσαν δύο μερόνυχτα.
Όταν τελείωσαν τα πολεμοφόδια, τα τρόφιμα και το νερό, έβαλαν φωτιά σ ένα βαρέλι με μπαρούτι και τινάχτηκαν στον αέρα. Η στάση αυτή όπως και η ηρωική έξοδος του Μεσολογγίου, τιμήθηκε από τον εθνικό ποιητή Διονύσιο Σολωμό, με το ποίημά του «Ελεύθεροι πολιορκημένοι»:
«Ο Απρίλης με τον έρωτα χορεύουν και γελούνε,
Κι όσα άνθια βγαίνουν και καρποί τοσ’ άρματα σε κλειούνε,
……….
Μάγεμα η φύση κι όνειρο στην ομορφιά και χάρη.
Η μαύρη πέτρα ολόχρυση και το ξερό χορτάρι.
Με χίλιες βρύσες χύνεται με χίλιες γλώσσες κρένει
Όποιος πεθαίνει σήμερα, χίλιες φορές πεθαίνει».
Σαράντα χρόνια αργότερα το 1866, η ιστορική μονή Αρκαδίου υπό την ηγουμενία του Γαβριήλ Μαρινάκη, εμψύχωνε με τις επαναστατικές ιδέες της Ελευθερίας και της Ένωσης με την πατρίδα, τους Κρήτες, που αντιστέκονταν στον Μουσταφά Νειλή Πασά. Πολιόρκησε την Μονή με 15.000 άνδρες και 30 πυροβόλα. Το εωθινό της 9ης Νοεμβρίου – την ενάτη του ενάτου μηνός- οι Τούρκοι γκρέμισαν την σιδερένια είσοδο της Μονής και ακολούθησε το γνωστό σε όλους ολοκαύτωμα, η ανατίναξη της μπαρουταποθήκης, με τα γυναικόπαιδα.
Ο Πατρινός Τιμολέων Αμπελάς δικαστικός και ποιητής (1850-1926), περιέγραψε το ολοκαύτωμα του Αρκαδίου με ζωντανές σκηνές στο θεατρικό έργο του, «Οι μάρτυρες του Αρκαδίου», αμέσως μετά το συμβάν στο τέλος του έτους 1866. Άντλησε πληροφορίες από αυτόπτες μάρτυρες. Σώθηκαν περίπου 4 άτομα.
Μερικοί προσέφυγαν στη Σύρο, και παρείχαν σαφείς πληροφορίες έτσι ώστε ο συγγραφεύς να αναφέρεται σε συγκεκριμένες καταστάσεις, σε συγκεκριμένα πρόσωπα, όπως στον ηγούμενο της Μονής Γαβριήλ Μαρινάκη και στον φρούραρχο και ανθυπολοχαγό εθελοντή Ιωάννη Δημακόπουλο από την Πάτρα, στους ανδρείους Μυλοποταμίτες Σγουρούς και στον Σκουλά. Συγκρίνει δε ο Γαβριήλ το ολοκαύτωμα του Αρκαδίου με τον αγώνα των Μεσολογγιτών:
Η δε Μονή του Αρκαδίου σήμερον
ας γίνη Αρεως πεδίον! Έφθασεν
η ώρα, αδελφοί, καθ’ ην δυνάμεθα
να δείξωμεν ότι τω όντι είμεθα
εφάμιλλοι των εν Μεσολογγίω!…
Επίσης ο ηγούμενος Γαβριήλ αναφέρεται στην ανδρεία του Σκουλά και του Δημακόπουλο: «Σκουλά ανδρείες! Δημακόπουλο’, αδελφοί!» 2. Όταν δε ο Δημακόπουλος αντικρίζει νεκρό τον Σκουλά τον συγκρίνει με τον προύχοντα του Μεσολογγίου τον Χρήστο Καψάλη:3 «Σκουλά νεκρέ, νέος Καψάλης έγεινες!»4.
Aυτό το έργο αποτελεί ύμνο στη γενναία στάση όλων των αγωνιστών κατά τη διάρκεια της πολιορκίας της Μονής. Αναδεικνύει την αρετή της ανδρείας των πολιορκημένων, που διακρίνονται όλοι για την αρετή της ανδρείας. Θυσιάστηκαν για να μην παραδώσουν και να μην προδώσουν τα ιερά και τα όσια.
Οι μνήμες αναμοχλεύονται, τα γεγονότα συνδυάζονται. Σήμερα όλοι οι Έλληνες βρισκόμαστε σε πολιορκία, αλλά υπό καλλίτερες συνθήκες. Είμαστε όπως λέει ο Σολωμός «Ελεύθεροι-πολιορκημένοι». Αόρατος, άγνωστος και εν πολλοίς ακαταμάχητος εχθρός μας πολιορκεί και αμυνόμενοι περιορίζομε μόνο τις μετακινήσεις μας. Η αντίστασή μας οπωσδήποτε απαιτεί αρετή και τόλμη, όχι φόβο. Να τολμήσουμε να πειθαρχήσουμε στις εντολές και υποδείξεις των ειδημόνων, αποδεικνύοντας για μια φορά ακόμη ότι είμαστε ελεύθεροι να επιλέγομε το άριστον. Προτάσσοντας τους στίχους του μεγάλου Έλληνα ποιητή Ανδρέα Κάλβου5, αυτή την αντίσταση θα αντιτάξομε και στον κοροναϊό.
Η αρχή της πειθούς η πειθαρχία είναι η αρετή και η αρχή της νίκης σ αυτόν τον άνισο αγώνα. Η λατρεμένη, μη οριακή, αρχαία ελληνική γλώσσα, κρύβει πολλά μυστικά. Ο Σωκράτης στον διάλογο «Κρατύλος η Περί Ονομάτων Ορθότητος», αποκαλύπτει πολλά μυστικά της, ορίζοντας συγχρόνως και τους κανόνες της δημιουργίας και λειτουργίας της. Σπουδαίο μυστικό της είναι οι αναγραμματισμοί των λέξεων οι οποίοι καλύπτουν και αποκαλύπτουν κρυφούς δυσεύρετους θησαυρούς. Είναι οι πολλαπλές έννοιες οι οποίες κρύβονται στα ονόματα με τα ίδια αλφαβητικά στοιχεία και αποκαλύπτονται μέσω των αναγραμματισμών, παράδειγμα από τον «Κρατύλο»6 το επίθετο ΕΝΟΣ και ΝΕΟΣ= παλιός και καινούργιος.
Διαπιστώνεται λοιπόν ότι εκτός από την μεγάλη αρετή που δηλώνει η λέξη ΠΕΙΘΑΡΧΙΑ7, κρύβει και ένα από τα πολυτιμότερα αγαθά που συμβάλλει στην υγεία. Έχει ακριβώς τα ίδια στοιχεία με την λέξη ΘΕΡΑΠΕΙΑ το επί πλέον σύμφωνο Χι δεν περισσεύει. Το συνήθως διχαστικό αλλά και κάποτε ενωτικό και συνδετικό σύμφωνο Χι, μετέχει αυτής της μυσταγωγίας στη συγκεκριμένη λέξη, και σηματοδοτεί τον χωρόχρονο που απαιτείται για τη θεραπεία μέσω της πειθαρχίας.
Αλς Ν. Πεντέλη
- Κων. Καβάφης από το ποίημα του «Μακρυά» που συνέθεσε το 1914.
- Σελ. 74
- Στις 8 Απριλίου 1826, όταν αποφασίστηκε η Έξοδος ο Καψάλης μην μπορώντας, λόγω ηλικίας, να συμμετέχει, προτίμησε να πεθάνει στα ερείπια της πατρίδας του. Την παραμονή της εξόδου συγκέντρωσε πολλές γυναίκες, παιδιά, ασθενείς, εξαντλημένους από την πείνα και τις αρρώστιες, και όσους ανάπηρους δεν μπορούσαν να πάρουν μέρος στην έξοδο, σχεδόν 400 άτομα. Κατέλαβε την μεγάλη πυριτιδαποθήκη κάτω από τον προμαχώνα του Μπότσαρη, η οποία ήταν γεμάτη εκρηκτικές ύλες.
- Σελ. 75.
- Ανδρέας Κάλβος Ωδή εις Σάμον: «… Θέλει αρετήν και τόλμην η ελευθερία..».
- 409 b 10 c 2
- H έκφραση «έμφρων πειθώς» είναι καθοριστικός και ουσιαστικός όρος που χρησιμοποιεί ο Πλάτων στον διάλογο του «Τίμαιος» (48a) για την δημιουργία του παντός.
Της Αλέξάνδρας Σταυρακάκη