Βιώνουμε μια πρωτόγονη κατάσταση παγκοσμίου πολέμου. Η πανδημία του κωρονοϊού αναστάτωσε ολόκληρο τον πλανήτη σπέρνοντας τον φόβο, τον τρόμο και τον πανικό. Ένας εχθρός αόρατος ύπουλος και πονηρός. Το μόνο όπλο με το οποίο μπορείς να τον αντιμετωπίσεις είναι να κρύβεσαι κλεισμένος μέσα σο σπίτι σου και να προσπαθείς να μη τον συναντήσεις. Όλοι οι θεσμοί της ομαλής κοινωνίας ανατράπηκαν .
Η εκπαίδευση δεν είναι δυνατόν να μη συμμετέχει στις αλλαγές. Η πιο περίεργη σχολική χρονιά τελείωσε. Την προσδιόρισε ο κoρονοϊός και τη σχημάτισε η ιατρική επιστήμη. Η συμμετοχή του δασκάλου ήταν ασήμαντη. Ο δάσκαλος δε δίνει ιατρικές συμβουλές δεν ανεγείρει οικοδομές, όμως κτίζει χαρακτήρες και διαμορφώνει προσωπικότητες. Χρησιμοποιεί ζωντανή ύλη που δε μπαίνει σε καλούπια και δεν υπακούει εύκολα στις προθέσεις μας. Δεν αντιμετωπίζονται ως αυτοκίνητα τα παιδιά που θέλουν κάποιοι να τα παρκάρουν για να μη λείψουν από τις δουλειές τους.
Χρειάζονται λεπτοί χειρισμοί , ιδιαίτερη τεχνική και πλατειά γνώση της παιδικής φύσης. Χρόνια η εκπαίδευσή μας πηγαίνει σε λάθος δρόμο. Ακολουθεί κάποιες βαθειά μέσα μας ριζωμένες λανθασμένες αντιλήψεις που αποτελούν τα σαθρά θεμέλια της εκπαίδευσής μας. Τώρα φτάσαμε σε ένα τέρμα. Δεν έχομε εκπαίδευση, έχομε ιατρική προστασία. Είναι ευκαιρία να αλλάξομε συνολικά, πορεία. Τα τελευταία χρόνια η έκρηξη της γνώσης και η πρόοδος της παιδαγωγικής έρευνας άλλαξαν τους εκπαιδευτικούς προσανατολισμούς. Η διδασκαλία έπαψε να κυνηγά τη γνώση.
Γίνεται προγραμματισμένη λογική δράση και έρευνα με συμμετοχή του μαθητή και όχι απομνημόνευση γνώσεων αλλά εφοδιασμός των νέων με ισχυρούς διασκεπτικούς μηχανισμούς και μεθόδους παραγωγής και όχι αναπαραγωγής γνώσης. Ο σύγχρονες παιδαγωγικές έρευνες ακολούθησαν αντίθετη πορεία. Ξεκίνησαν από τη πράξη και έφτασαν στη θεωρία. Μπήκαν μέσα στην σχολική τάξη. Έζησαν τον αγώνα και την αγωνία της παιδαγωγικής σχέσης τη δυναμική της ομάδας και την αξία των διαπροσωπικών σχέσεων μέσα στην τάξη
. Από την πρώτη στιγμή θεμελιώνεται κάτι βαρύτερο και αναντικατάστατο στη διαδικασία της διδασκαλίας. Η σχέση και ο ψυχικός δεσμός δασκάλου και μαθητή. Χωρίς αυτή ο δάσκαλος παύει να είναι δάσκαλος και ο μαθηής, μαθητής. Δεν είναι σε θέση οι μαθητές να κάνουν συλλογισμούς όμως διαισθάνονται και έχουν κεραίες μυστικές που πιάνουν μηνύματα αγάπης η αδικίας. Η σχολική τάξη ως άθροισμα ατόμων ψυχολογικά μπορεί να πάρει ποικιλία μορφών. Να παραμείνει μάζα η να γίνει διαρθρωμένη ομάδα.
Έγιναν κατά καιρούς μεγάλες προσπάθειες για απαλλαγή από τα Βαβαρικά Σχολεία χωρίς αποτέλεσμα. Δεν άφηναν τα φεουδαρχικά κατάλοιπα και φιλομοναρχικά κόμματα. Αποκόπηκε έτσι η εκπαίδευσή μας από τα επιστημονικά ρεύματα της εποχής και διαμορφώθηκε σιγά σιγά το κλειστό αυταρχικό ελληνοχριστιανικό. Με θεωρητικό υπόβαθρο τον ιδεαλισμό του Πλάτωνα. Το Σχολείο αυτό εξυπηρετεί τη θρησκεία και την άρχουσα τάξη. Τα κόμματα έμπλεξαν στη δίνη τους το Σχολείο και αιωρείται μέχρι σήμερα στο κομματικό εκκρεμές.
Στην πορεία του το Σχολείο μας δυο φορές προσπάθησε να ξεφύγει από το κλειστό αυταρχικό πρόγραμμα και την αποκλειστικότητα της αποστήθισης του βιβλίου και να φτάσει το ανοιχτό δημοκρατικό. Δεν τα κατάφερε… Το 1917 η περίφημη επιστημονική ομάδα εξέδωσε τα πιο τέλεια σχολικά βιβλία που είχαμε ποτέ. Με την αλλαγή της κυβέρνησης τα βιβλία κάηκαν στην ομόνοια σαν έργα ψεύδους…
Τότε ο Δελμούζος ίδρυσε σχολείο στο οποίο προσπάθησε οι μαθητές να γνωρίσουν και το βιβλίο της φύσης. Τον φυλάκισαν. To 1985 προσπάθησαν να επαναλάβουν την μεταρρύθμιση του 1917. Εκδόθηκαν πλήθος βιβλίων με τον ίδιο τρόπο και όμοια. Στήριξαν δυο πυλώνες την προσπάθεια Τα βιβλία και ο σχολικός σύμβουλος σε αντίθεση της κάθετης ιεραρχικής σχέσης του επιθεωρητή ο σύμβουλος έφερε την οριζόντια σχέση στους παράγοντες.
Σε μια κοινωνία γαλουχημένη και διαρθρωμένη στην αυταρχική νοοτροπία και ανταγωνισμό και σε ένα κοινωνικό κλάδο με μακροχρόνια οδυνηρή βίωση της κάθετης ιεραρχίας ο σύμβουλος έρχεται χωρίς όπλα να προσφέρει συνεργασία ισοτιμία γνησιότητα. Από μερικούς χαρακτηρίστηκε ουτοπία και ίσως χλευάστηκε . Η κυβέρνηση άλλαξε . Τα βιβλία εγκαταλείπονται και ο σύμβουλος απομονώνεται σε ένα επιτελικό γραφείο χωρίς αντικείμενο. Το σχολείο ανοίγει και μπαίνουν οι κουκουλοφόροι . Η δημοκρατία γίνεται ασυδοσία. Κυριαρχούν οι καταλήψεις .
Η αξιολόγηση εξακολουθεί να λείπει . Σήμερα υπάρχουν τρείς νεαροί υπουργοί . Δύο συνομοσπονδίες γιατροί σύλλογοι γονέων. Όλοι μιλούν για διορισμούς και περιφερειακές αλλαγές . Δεν μπαίνουν μέσα στην κλειστή σχολική αίθουσα , εκεί που οι στόχοι τα οράματα και το χρήμα μετουσιώνονται σε ανθρώπινη συμπεριφορά. Παιδεία είναι κάτι βαθύτερο που παραμένει όταν ξεχαστούν τα ρετιρέ, στη φτηνή καθημερινή σχολική ζωή.
Στην κλειστή αίθουσα πρόσωπο με πρόσωπο με το δάσκαλο και τη δύναμη της τάξης. Στις πανελλήνιες εξετάσεις συγκεντρώνονται όλα τα λάθη σε μεγέθυνση . Από την αρχή έχουμε μπερδέψει τις έννοιες γνώση και μάθηση. Έχουμε δέσει τη γνώση στις λέξεις του βιβλίου ως μοναδική αυθεντική πηγή γνώσης.
Το βιβλίο περιέχει γνώση του συγγραφέα του μαθητή όμως είναι απλά μια πληροφορία που καταγράφεται στη μνήμη παθητικά και είναι η παπαγαλία που θα λησμονηθεί . Για να γίνει η πληροφορία γνώση πρέπει να επέμβει η άλλη λειτουργία η μάθηση.
Η οποία είναι λογική επεξεργασία , η λειτουργία του εγκεφάλου από τα μονοπάτια από τα οποία περνάει η πληροφορία να αφομοιωθεί και να γίνει γνώση. Χωρίς τη μάθηση δεν υπάρχει λογική η ευφυΐα φεύγει και η ηλιθιότητα κυριαρχεί . όπως λέει ο Ουμπέρτο Έκο.
Η γνώση είναι η οργάνωση της εμπειρίας σε δομή και δεν μεταδίδεται χτίζεται . Η μάθηση έφυγε από τη μνήμη και πήγε στη νόηση. Είναι σύστημα σκέψης που επιδρά στην πραγματικότητα. Κάτι ανάλογο γινόταν το Μεσαίωνα. Έψαχναν στα βιβλία του Αριστοτέλη να βρουν πόσα δόντια έχει το άλογο.