«Στάσου διαβάτη και θρήνησε στον τάφο του νεκρού Κροίσου, που τον αφάνισε ο μανιασμένος Άρης, όταν ανάμεσα στους πρώτους πολεμούσε».
Σε λιγότερο πεζούς καιρούς από τους δικούς μας, κάπως έτσι αποχαιρετούσαν τους αντρειωμένους τους. Στην περίπτωσή μας εκείνο το λαμπρό παλληκάρι –τον Κροίσο– που η μνήμη του ταξίδεψε ως εμάς μαζί με τον θαυμάσιο κούρο της Αναβύσσου.
Ο Τάσος Ζουράρις, ο αγαπημένος φίλος που αποχαιρετώ σήμερα, άνηκε σ’ εκείνη τη γενιά, τη γενιά μας, που είχε το προνόμιο να μη χρειαστεί να αποδείξει την «αντρειωσύνη» της σε ένα πόλεμο υπέρ πατρίδος. Έζησε τα περισσότερα χρόνια συνεχόμενης ειρήνης που έχει ζήσει μια οποιαδήποτε γενιά στη νεώτερη ελληνική ιστορία. Είχε όμως μπροστά της ένα άλλο καθήκον που μόνο λίγοι από μας –και πολύ αργά στη ζωή μας– συνειδητοποιήσαμε ότι ήταν το δικό μας.
Να επανορίσουμε την έννοια της «αντρειωσύνης» σε καιρό ειρήνης. Να σκεφτούμε τι σημαίνει να είσαι καλός και χρήσιμος πολίτης όχι με ηρωικούς όρους και αγωνιστικές περγαμηνές αλλά με επίμονη καθημερινή προσπάθεια να κάνεις καλά τη δουλειά σου πρώτα απ’ όλα. Ως δάσκαλος, ως δημόσιος υπάλληλος, ως ελεύθερος επαγγελματίας και όπου αλλού έχει ταχθεί ο καθένας μας να κερδίζει το ψωμί του και να πραγματώνεται ως κοινωνικό άτομο. Να γίνεται πολίτης.
Με βαριά οικογενειακή κληρονομιά από πίσω του –ο πατέρας Ζουράρις ήταν από τους πρωτοπόρους του σοσιαλιστικού κινήματος στη χώρα μας– ο Τάσος Ζουράρις ήταν ο πρώτος στην παρέα μας που άρχισε να μιλάει για εκείνα τα «μικρά ειρηνικά καθήκοντα» που ήταν γύρω μας αλλά η «αετίσια» ματιά μας, η προσηλωμένη στο μεγάλο στόχο να αλλάξουμε τον κόσμο, δεν καταδεχόταν ούτε καν να αντικρίσει.
Όχι όμως, ο Τάσος δεν έκανε «κήρυγμα για τα μικρά» όπως δεν έκανε παλιότερα ούτε για τα μεγάλα. Δεν ήταν αυτή η δομή του χαρακτήρα του, ούτε του το επέτρεπε η βαθιά αστική παιδεία του, η αρχαία σοφία του γιατρού και η θουκυδίδεια αίσθηση της ιστορίας που είχε μέσα του.
Εξάλλου μαθητής του αγαπημένου αδελφού του –του Κωστή– ήταν σ’ αυτό το θέμα και μάλλον καλύτερός του όπως θέλει η παράδοσή μας τους μαθητές των καλών δασκάλων!
Μια στοχαστική ματιά στα πράγματα έφερνε λοιπόν στην παρέα μας ο Τάσος, η οποία διαπερνούσε την τύρβη των γεγονότων και το «πολιτικό δράμα» που στηνόταν γύρω τους, για να στρέψει την προσοχή μας σε κάποιο «μικρό πρόβλημα» που δεν θα άλλαζε τον κόσμο η λύση του, ίσως όμως να τον έκανε έναν «αέρα» καλύτερο. Το μικρό αλώνι της προσωπικής μας ευθύνης. Όπου κανείς δεν θα σου φταίει αν αποτύχεις.
Δεν ήταν όμως μόνο το μήνυμα, αλλά και το «μέσον» που το έκανε τόσο καθαρό και ευδιάκριτο. Ο λιτός και μετρημένος λόγος του Τάσου, το ανατρεπτικό –αλλά πάντα καλοπροαίρετο– χιούμορ και προπάντων εκείνη η μοναδική τρυφερότητά του απέναντι στην ανθρώπινη κατάσταση. Απέναντι στις ανθρώπινες αδυναμίες.
Πολλούς καλούς πολίτες χρειαζόμαστε που να κάνουν καλά τη δουλειά τους πάνω απ’ όλα. Αυτό ήταν το σταθερό –και πάντα χαμηλόφωνο– μήνυμα που εξέπεμπε ο Τάσος Ζουράρις όσο ζούσε. Ο δικός του ορισμός της «ανδρειωσύνης» σε ειρηνικούς καιρούς.
Σε ακόμα πιο μικρή κλίμακα –στον προσωπικό μικρόκοσμο– υπάρχει η ανθρώπινη πλευρά της ζωής μας. Και εκεί ο Τάσος ήταν ένας πολύ τυχερός άνθρωπος. Για ένα λόγο πάνω απ’ όλους. Γιατί, με τη γυναίκα του Φανή –την εξαίσια Ηρακλειώτισσα Φανή Στεφανίδη– ήταν το πιο ευτυχισμένο ζευγάρι που γνώρισα στη ζωή μου.
Ο σπαραγμός μιας πρόσφατης κουβέντας που είχα μαζί της –όταν ο αποχωρισμός ήταν πια πολύ κοντά– μου έφερε με δύναμη στη μνήμη την πιο σπαρακτική σκηνή αφοσίωσης που μπορώ να θυμηθώ. Ένα ζευγάρι κύκνων μιαν αυγή σε μια σχεδόν απόκοσμη ινδιάνικη λίμνη κάπου στην Αμερική.
Μια αστόχαστη νεανική πράξη να έχει πληγώσει στο κεφάλι τον έναν κύκνο και ο σύντροφός του να μένει εκεί κρατώντας του για ώρα το κεφάλι έξω από το νερό περιμένοντας το θαύμα. Και το θαύμα έγινε. Ο πληγωμένος κύκνος σώθηκε και το ζευγάρι πήρε σιγά σιγά το δρόμο για μια δεύτερη ζωή. Τάσος και Φανή κι εκείνο το ζευγάρι των κύκνων θα είναι πια αξεχώριστα στη μνήμη μου.
Δίπλα της στο θρήνο του μεγάλου αποχωρισμού, τα δύο υπέροχα παιδιά τους –η Κυβέλη και ο Γιώργος– που ευτύχησα να ήταν κάποτε αγαπημένοι φοιτητές μου.
Ο Τάσος Ζουράρις, αγαπητοί αναγνώστες και αναγνώστριες τούτου του αποχαιρετισμού, ήταν ένας πολύ ξεχωριστός άνθρωπος. Από εκείνους που πρέπει να αισθάνεσαι τυχερός να τους έχεις κάνει φίλους σου. Ξέροντας ότι μαζί τους χάνεται κι ένα κομμάτι του εαυτού σου που το γνώρισες μέσα απ’ αυτούς. Καλό σου ταξίδι αγαπημένε φίλε. Ο τόπος που τόσο αγάπησες – η Κρήτη, το Βραχάσι-σε αγκαλιάζει.