Τα πανηγύρια, θρησκευτικά και εμπορικά, κατέχουν μια ιδιαίτερη θέση στον παραδοσιακό πολιτισμό των νεότερων Ελλήνων. Τα εμπορικά παζάρια (εμποροπανηγύρεις), έπαιξαν σπουδαίο ρόλο στην κοινωνική, οικονομική αλλά και πολιτισμική ζωή, κυρίως των περιοχών της ηπειρώτικης Ελλάδας, όπου σ’ αυτές τις περιοχές, κυρίως, αναπτύχθηκε και ήκμασε αυτός ο πανάρχαιος θεσμός.
Ιδιαίτερη σημασία είχαν οι εμποροπανηγύρεις, όπου κατά την διάρκειά τους γίνονταν συναλλαγές, εμπορικές συμφωνίες, γνωριμίες, συνοικέσια και παντός είδους εξυπηρετήσεις.
Δίνοντας έναν ορισμό των εμποροπανηγύρεων, μπορούμε να τις προσδιορίσουμε ως σημαντικές και οργανωμένες συγκεντρώσεις παραγωγών, εμπόρων, αγοραστών προϊόντων και ποικίλων εμπορευμάτων σε συγκεκριμένο τόπο, έχοντας σκοπό τη διενέργεια αγοραπωλησιών ή και άλλων δικαιοπραξιών και συμφωνιών, με αφορμή -συνήθως- κάποια θρησκευτική γιορτή.
Θυμάμαι το παζάρι του Σωτήρος που γινόταν στο Βόλο και διαρκούσε περίπου μία εβδομάδα ή το παζάρι στη Λάρισα. Σχετικά με το παζάρι του Βόλου πρωτολειτούργησε το 1893 και διήρκεσε 95 ολόκληρα χρόνια, αφού το 1988, με απόφαση του Δημοτικού Συμβουλίου, αυτός ο θεσμός καταργήθηκε. Ας είναι.
Οι μήνες της καλοκαιρίας, κυρίως από τον Ιούλιο μέχρι και τον Οκτώβριο, αποτελούν ή αποτελούσαν εύλογα την περίοδο διεξαγωγής των περισσότερων και σημαντικότερων εμποροπανηγύρεων. Σήμερα που το εμπόριο, εγχώριο και διεθνές, έχει προσλάβει εκρηκτικές διαστάσεις, οι παραδοσιακές εμποροπανηγύρεις, που είχαν αιωνόβια διάρκεια, άρχισαν να υποχωρούν, να φθίνουν ή ακόμα και να καταργούνται.
Επόμενο ήταν να γίνει αυτό, αφού η ελεύθερη ανάπτυξη εμπορίου, η αλλαγή στις κοινωνικοοικονομικές συνθήκες, η πρόοδος των συγκοινωνιών συνετέλεσαν στην κατάργησή τους. Ηράκλειο, 17η Ιουλίου 1933.
Ο δήμαρχος Ηρακλείου, Ανδρέας Παπαδόπουλος, απευθύνεται με έγγραφό του προς τους κατοίκους του Δήμου και τους γνωστοποιεί ότι, από την 27η έως την 29η Αυγούστου 1933, θα γίνει στο Ρέθυμνο ζωοεμποροπανήγυρις και με την ευκαιρία αυτή θα γίνει και γεωργοκτηνοτροφική έκθεση.
Με την ευκαιρία αυτή, η Αγροτική Τράπεζα της Ελλάδος, συμμετέχουσα στην γεωργοκτηνοτροφική έκθεση, διέθεσε χρηματικό ποσό, το οποίο βέβαια θα έπρεπε να διατεθεί υπό μορφή βραβείων ως εξής:
- 000 δραχμές για τον καλύτερο ημίονο.
- 750 δραχμές για τον καλύτερο αρωτήρα βουν.
- 500 δραχμές για την καλύτερη σφακιανή προβατίνα.
- 500 δραχμές για την καλύτερη μελαμπιανή προβατίνα.
- 500 δραχμές για το καλύτερα βελτιωμένο κρητικό τυρί.
- 500 δραχμές για τα καλύτερα φρούτα και λαχανικά εποχής.
- 250 δραχμές για το καλύτερο κρητικό λάδι.
- 250 δραχμές για τον καλύτερο λευκό οίνο.
- 250 δραχμές για τον καλύτερο ερυθρό οίνο, τύπου Ανωγείων.
- 250 δραχμές για τα καλύτερα νωπά κίτρα.
- 250 δραχμές για τα καλύτερα χαρούπια.
Η ίδια η Τράπεζα, βέβαια, με έγγραφό της ενημερώνει, τόσο τον δήμαρχο Ηρακλείου, αλλά και τους συμμετέχοντες ότι στην έκθεση αυτή θα δοθεί χαρακτήρας παγκρήτιος και ότι πρέπει να λάβουν μέρος τόσο οι συνεταιριστικές οργανώσεις, όσο και οι ιδιώτες του νομού μας, δεδομένου μάλιστα, ότι και ειδικά βραβεία θα προκηρυχθούν διά τα εξ άλλων νομών ζώα ή προϊόντα.
Σίγουρο είναι ότι ο αγροτικός κόσμος θα είχε πολλά να ωφεληθεί από την εμποροζωοπανήγυρι αυτή, αφού θα είχε την ευχέρεια να εκλέγει τα καταλληλότερα για την εργασία του μέσα ή και να πουλάει τα προϊόντα του σε καλές τιμές.
Επίσης, η έκθεση θα ωφελούσε τα μέγιστα τον αγροτικό κόσμο, αφού θα έβλεπαν από πρώτο χέρι τις προόδους που είχαν συντελεσθεί στους διάφορους κλάδους της γεωργίας και της κτηνοτροφίας και εξαιτίας της βράβευσης θα ικανοποιούνταν αφενός και αφετέρου θα κατέβαλλαν κάθε προσπάθεια για να βελτιώσουν, αλλά και να προάγουν τις εργασίες τους, στον τομέα της γεωργίας και της κτηνοτροφίας