Διανύοντας την 6η εβδομάδα της Μεγάλης Σαρακοστής βρισκόμαστε πλέον στην τελική ευθεία για να υποδεχθούμε τη γεμάτη όμορφες παιδικές θυμίσεις εορτή του Πάσχα τη σπουδαιότερη εορτή της Ορθοδοξίας. Πριν την γιορτή όμως υπάρχει η προετοιμασία, σωματική και πνευματική ώστε να κατορθώσουμε να βιώσουμε την Ανάσταση του Κυρίου.
Μεγάλη είναι η σημασία της νηστείας στην Ορθόδοξη Εκκλησία καθώς και ευεργετικήη επίδραση της στην υγεία και στην πνευματική ζωή των Ελλήνων. Η νηστεία της Μεγάλης Τεσσαρακοστής που αρχίζει την Καθαρά Δευτέρα και λήγει το Μεγάλο Σάββατο διαρκεί επτά εβδομάδες και προετοιμάζει τους χριστιανούς για την εορτή του Πάσχα.
Νηστεία ονομάζεται η εκούσια ή ακούσια αποχή από τροφή (δηλαδή η ασιτία ή αφαγία). Η λέξη νηστεία είναι αρχαιοελληνική και χρησιμοποιείται αυτούσια μέχρι σήμερα, αποτελείται από το μόριο «νη» (που δηλώνει στέρηση) και το ρήμα «εσθίω» (που σημαίνει τρώγω). Η νηστεία της Ορθόδοξης Εκκλησίας διαρκεί συνολικά 180-200 ημέρες τον χρόνο.
Κατά τις ημέρες των νηστειών επιβάλλεται η αποχή της κατανάλωσης αρτύσιμων εδεσμάτων, δηλαδή κρέατος, αυγών, ζωικών προϊόντων, γάλακτος και γαλακτοκομικών προϊόντων καθώς και ψαριών (εξαιρούνται τα μαλάκια και τα όστρακα).
Έρευνες δείχνουν ότι δύο στους τρεις Έλληνες νηστεύουν τη Μεγάλη Εβδομάδα και ένας στους έξι όλη τη Μεγάλη Σαρακοστή, ενώ σε όλες τις νηστείες όλο τον χρόνο δηλώνει ότι νηστεύει το 15% σύμφωνα με ειδική μελέτη ΕΠΙΚ (Ευρωπαϊκό Πρόγραμμα Ιατρικής και Κοινωνίας).
Οι γυναίκες φαίνεται να αγαπούν περισσότερο τη νηστεία από ό,τι οι άνδρες, με το ποσοστό των γυναικών ηλικίας 60 ετών και άνω που νηστεύει να φθάνει το 80%. Αρκετές επιστημονικές μελέτες επιβεβαιώνουν ότι η νηστεία είναι πολύ ωφέλιμη στην υγεία του ανθρώπου. Μελέτη μάλιστα του Πανεπιστημίου Κρήτης επιβεβαιώνει τα αποτελέσματα παλαιότερων ερευνών.
Η νηστεία αποδεδειγμένα ρίχνει την ολική και την κακή χοληστερίνη το ίδιο αποτελεσματικά με τα φάρμακα, ενώ μειώνει το σωματικό βάρος και καταπολεμά την κατάθλιψη. Η μελέτη αυτή, που δημοσιεύθηκε στην επιστημονική επιθεώρηση «BMCPublicHealth», είναι η πρώτη που παρουσιάζει τη συνολική εικόνα της επίδρασης της περιοδικής φυτοφαγίας που ακολουθούν οι πιστοί των διατροφικών κανόνων της Ορθόδοξης Εκκλησίας.
Στους νηστεύοντες παρατηρήθηκε μείωση των επιπέδων των λιπιδίων του αίματος (κυρίως της ολικής και της LDL χοληστερόλης), καθώς και του σωματικού βάρους, ενώ, παράλληλα, δεν αυξήθηκε ο κίνδυνος για εμφάνιση ανεπάρκειας βιταμινών αλλά ούτε και σιδηροπενικής αναιμίας. Συγκεκριμένα, όσοι νήστευαν παρουσίαζαν κατά 12,5% χαμηλότερη ολική χοληστερόλη σε σχέση με όσους δεν νήστευαν και κατά 1,5% χαμηλότερο Δείκτη Μάζας Σώματος.
Μια τέτοιου είδους διατροφή, ακόμα και όταν δεν τηρείται για θρησκευτικούς σκοπούς, είναι μια καλή αποτοξίνωση του οργανισμού από την κατανάλωση κρέατος και άλλων τροφίμων που αποβαίνουν επιζήμια, επισημαίνει η έρευνα, που υπογραμμίζει ότι η περιοδική φυτοφαγία, όπως είναι ουσιαστικά η νηστεία, προλαμβάνει χρόνιες ασθένειες, όπως τα καρδιαγγειακά νοσήματα, η υπέρταση, ο σακχαρώδης διαβήτης τύπου 2 καθώς και διάφορες μορφές καρκίνου που συνδέονται με το αυξημένο σωματικό βάρος. Η Ελλάδα είναι ίσως η μόνη μεσογειακή χώρα που περιλαμβάνει τη θρησκευτική νηστεία στην παραδοσιακή διατροφή της.
Οι Πατέρες της Εκκλησίας, αιώνες πριν, χωρίς να γνωρίζουν τη βιοχημεία της διατροφής, σχεδίασαν τις συστάσεις της νηστείας με τέτοια σοφία σαν να την ήξεραν. Ίσως είναι πλέον καιρός να επιστρέψουμε στην παραδοσιακή διατροφή των παπούδων μας που χαρακτηριζόταν από αυξημένη κατανάλωση φρούτων, λαχανικών και οσπρίων, τα οποία είναι πλούσια σε φυτικές ίνες.
Θα πρέπει να αποτελεί προτεραιότητα όλων μας να γυρίσουμε την πλάτη στο πρόχειρο και γρήγορο φαγητό (fast food) το γεμάτο στα τόσο βλαβερά κορεσμένα λιπαρά (ζωικά λίπη) και σε ζάχαρη (αναψυκτικά) που ευθύνεται, σε συνδυασμό με την καθιστική ζωή, στην υπέρμετρη αύξηση της παχυσαρκίας, κυρίως της παιδικής, που παρατηρείται στην πατρίδα μας και τείνει να λάβει χαρακτήρα επιδημίας.
* Ο Ι. Στάθης Δημητριάδης MD, PhD είναι γενικός χειρουργός, Γ.Ν.Σητείας