Η Κρήτη και εν προκειμένω η ανατολική Κρήτη παρουσιάζει σοβαρό έλλειμα υποδομών κυρίως σε συγκοινωνιακά, αλλά και σε υδραυλικά κ.α έργα. Τα μεγάλα έργα όπως το Αεροδρόμιο στο Καστέλλι και οι βασικοί οδικοί άξονες (ΒΟΑΚ και βασικοί επαρχιακοί δρόμοι) θα πρέπει να προχωρήσουν το ταχύτερο δυνατόν με εύλογα και ρεαλιστικά χρονοδιαγράμματα και βέβαια αντίστοιχες χρηματοδοτήσεις.
Ο στρατηγικός σχεδιασμός των μεγάλων οδικών αξόνων (αυτοκινητόδρομος ΒΟΑΚ) είναι το υπόβαθρο και προαπαιτούμενο για ενιαία χωρική και διαχρονική χωροθέτηση που θα δώσει πειστικές απαντήσεις σε εναλλακτικές τεχνικο-οικονομικές λύσεις, με ιεράρχηση των τεχνικών προτάσεων και εν τέλει την επιλογή του βέλτιστου χρηματο-οικονομικού μοντέλου κόστους-ωφέλειας και με βασική επιδίωξη την μικρότερη δυνατή επιβάρυνση του χρήστη.
Η θέση μας εστιάζεται στην ένταξη και κατασκευή όσο περισσότερων μεγάλων (& μικρών) έργων ως δημόσιων έργων, αλλά γνωρίζουμε καλά ότι στο σημερινό οικονομικό γίγνεσθαι θα πρέπει να αναζητηθούν και εναλλακτικοί τρόποι χρηματοδότησης. Το ΕΣΠΑ 2014-2020 μπορεί να είναι ένα καλό χρηματοδοτικό εργαλείο, αλλά δυστυχώς δεν αντιστοιχεί στο οικονομικό άπειρο και το χειρότερο είναι ότι δυστυχώς έχει κατανεμηθεί ήδη σε συγκεκριμένους άξονες προτεραιότητας και εξειδικευμένες δράσεις.
Για τον ΒΟΑΚ μέχρι σήμερα είχε επιλεγεί από το ΥΠΟΜΕ και τη Δ/νση Παραχώρησης της Γ.Δ.Σ.Υ., η δημοπράτηση της βασικής αρτηρίας, σε 3 τμήματα με συνδυασμό παραχώρησης, ΣΔΙΤ και δημόσιου έργου, χωρίς να έχει γίνει η χωροθέτηση και οι λοιπές απαιτούμενες μελέτες για την ωρίμανση του έργου (προμελέτες, ΜΠΕ, οριστικές συγκοινωνιακές, τεχνικά έργα, κτηματολόγιο, απαλλοτριώσεις, χρηματοδότηση κ.α.).
Έτσι, μέχρι σήμερα έχει γίνει μόνο το 1ο στάδιο (το πιο εύκολο) της προεπιλογής, ενώ απαιτείται σημαντικός χρόνος για την ωρίμανση του όλου έργου, προκειμένου να υποβληθούν οι δεσμευτικές τεχνικο-οικονομικές προσφορές. Συνεπώς το όλο project απαιτεί αναθεώρηση αρχιτεκτονικής, τόσο από πλευράς μεθοδολογίας δημοπράτησης όσο τεχνικά και χρονικά. Χρηματοδοτικές λύσεις φαίνεται να υπάρχουν κατά τη μεθοδολογία των έργων της «Ολυμπίας» και «Ιονίας» οδού που χρηματοδοτήθηκαν συμπληρωματικά από άλλα έτοιμα λειτουργούντα έργα.
Η πλήρης λειτουργική αξιοποίηση των υπαρχόντων φραγμάτων, όπως το φράγμα Αποσελέμη με επέκταση των υδρευτικών του δικτύων στη Βόρεια ζώνη της Ανατολικής Κρήτης (Μίλατος-Σείσι, Νεάπολη, Ελούντα-Πλάκα, Κριτσά κ.α.). Ο περαιτέρω εμπλουτισμός του ταμιευτήρα του φράγματος Μπραμιανών με την κατασκευή νέου προσαγωγού θα το καταστήσει πιο παραγωγικό και αναπτυξιακό στις πρώιμες καλλιέργειες των κηπευτικών της ευρύτερης αρδευτικής πεδινής ζώνης. Η κατασκευή νέων φραγμάτων και λιμνοδεξαμενών όπως των Λιθινών και Χοχλακιών θα μετατρέψει ξηρικές περιοχές της Σητείας, σε αρδευτικές ζώνες υψηλής παραγωγικότητας.
Η κατασκευή των αρδευτικών δικτύων στο Οροπέδιο Λασιθίου θα αξιοποιήσει πλήρως τις ήδη ταμιευμένες ποσότητες των 3 εκατ. νερού των κατασκευασμένων 2 λιμνοδεξαμενών και θα αλλάξει άρδην την παραγωγική δυνατότητα των αρδευόμενων καλλιεργειών στους δύσκολους ξηρικούς μήνες του Καλοκαιριού.
Τα παραπάνω δύο έργα (Μπραμιανά & Οροπέδιο Λασιθίου) φαίνεται πλέον ότι σταδιακά μπαίνουν σε φάση κατασκευής. Η Ανατολική Κρήτη έχει μετατραπεί με την σταδιακή κλιματική αλλαγή στην πιο ξηρική περιοχή της χώρας. Γι’ αυτό απαιτείται ενιαίο διαχειριστικό σχέδιο νερού με την κατασκευή και λειτουργία των απαιτούμενων ταμιευτήρων και δικτύων μεταφοράς νερού.
Κρίσιμο θέμα στην όποια ενταξιακή διαδικασία είναι η έγκαιρη ωρίμανση των έργων, η οποία προϋποθέτει επαρκή χρηματοδότηση για την ολοκλήρωση των ημιτελών μελετών. Επίσης, συναφές κρίσιμο θέμα, που πρέπει να αντιμετωπισθεί, είναι και η απαιτούμενη ουσιαστική και τυπική διαχειριστική επάρκεια των δυνητικών δικαιούχων – υπηρεσιών οι οποίες καλούνται να ανταποκριθούν στις αυξημένες απαιτήσεις των κοινοτικών συγχρηματοδοτούμενων επιχειρησιακών προγραμμάτων, οι οποίες και ολοένα δυσκολεύουν, σε ένα ασθενές μισθολογικό περιβάλλον.
Το νομικό περιβαλλοντικό πλαίσιο που αναπτύσσεται περί τον Ν.4014/2011, πρέπει να κωδικοποιηθεί – συστηματοποιηθεί σε έναν νόμο κωδικοποίησης με την προσθήκη συγκεκριμένων διατάξεων για αυτοδίκαιες εγκρίσεις σε υπερ-καθυστερημένες γνωμοδοτήσεις φορέων. Στόχος η επιτάχυνση των περιβαλλοντικών αδειοδοτήσεων σε ένα περιβάλλον μεγάλων χρονοκαθυστερήσεων, που ξεπερνούν πολλαπλάσια τις θεσμοθετημένες προθεσμίες.
Επίσης το νέο νομικό πλαίσιο του Ν.4412/16 για τις δημόσιες συμβάσεις μελετών, έργων και προμηθειών θα πρέπει γρήγορα να συμπληρωθεί με τις απαραίτητες κ.υ.α. – διατάγματα , αλλά και να διορθωθεί στα απαραίτητα σημεία – παραπομπές του, προκειμένου να είναι παραγωγικό και αποτελεσματικό έτσι ώστε να «τρέξουν» γρηγορότερα οι διαδικασίες ανάθεσης των έργων και μελετών. Επίσης, ο στρατηγικός σχεδιασμός των δημόσιων υποδομών, πρέπει να εξορθολογισθεί με γνώμονα τον ουσιαστικό ρόλο των δημόσιων τεχνικών υπηρεσιών, τη συμμετοχή του ιδιωτικού τομέα σε χρηματοδοτήσεις και σε έργα καινοτομίας, αλλά και τον ρόλο του ΤΕΕ στον πραγματικό ρόλο του τεχνικού συμβούλου της Πολιτείας, σύμφωνα και με τις προτάσεις των κλαδικών συλλόγων των μηχανικών.
* Ο Γιώργος Αγαπάκης είναι τοπ. μηχαν. ΕΜΠ-MscΔΧΤ, πρώην πρόεδρος της αντιπροσωπείας του ΤΕΕ/ΤΑΚ, υποψήφιος για την Αντιπροσωπεία του ΤΕΕ και την αντιπροσωπεία του ΤΕΕ/ΤΑΚ με την ΔΚΜ