Μήπως, οι μεγαλεπήβολες εξαγγελίες και τα μακρόπνοα σχέδια της Κυβέρνησης για τα μη κρατικά πανεπιστήμια, αποδεικνύονται άπιαστα όνειρα και μάλιστα με «κοντά ποδάρια»; Και αυτό, καθότι τα μόλις 6 ξένα πανεπιστήμια που ενδιαφέρθηκαν, θα αλλάξουν ως φαίνεται μόνο στον τίτλο τους. Θα μετονομαστούν σε πανεπιστήμια, ενώ μέχρι τώρα λειτουργούσαν στη χώρα μας με το καθεστώς των κολλεγίων.
Όταν τα κυβερνητικά σχέδια γίνονται και μόνον για να εντυπωσιάσουν
Σίγουρα, το θέμα των ιδιωτικών πανεπιστημίων δεν είναι ζήτημα αιχμής για τον ελληνικό λαό. Είναι ένα θέμα που απασχολεί μια μικρή μερίδα των Ελλήνων πολιτών και οι οποίοι σίγουρα δεν ανήκουν στους μη προνομοιούχους.
Είναι οι Έλληνες πολίτες οι οποίοι δύνανται να ξοδέψουν αρκετά χρήματα από τον οικογενειακό τους προϋπολογισμό για να σπουδάσουν τα παιδιά τους κάποιο επιστημονικό πεδίο, για το οποίο δεν κατάφεραν να το εξασφαλίσουν κατά τις Πανελλήνιες Εξετάσεις.
Τα δίδακτρα τα οποία πληρώνονται κατά τη φοίτηση στα ιδιωτικά πανεπιστήμια είναι πολύ υψηλά. Αν πάρουμε παράδειγμα από την Κύπρο, αλλά και τις Βαλκανικές χώρες όπου φοιτούν Έλληνες φοιτητές, κυμαίνονται από 7.000 ευρώ στις συνήθεις σχολές, έως και 22.000 ευρώ ετησίως για τις ιατρικές σχολές σε κάποιες χώρες. Εκτιμούμε ότι παρόμοια δίδακτρα θα θεσπιστούν και για τα ελληνικά ιδιωτικά πανεπιστήμια, όταν θα λειτουργήσουν.
Το τοπίο όπως έχει διαμορφωθεί
Τα παλαιότερα χρόνια, όπου τα ελληνικά πανεπιστήμια ήταν αρκετά λιγότερα, όπως λιγότερα ήταν και τα ανάλογα πανεπιστημιακά τμήματα, υπήρχε ένας μεγάλος αριθμός νέων που ήθελαν να σπουδάσουν ένα επιστημονικό πεδίο, αλλά δεν κατάφερναν να καταλάβουν κάποια θέση φοίτησης. Όμως σήμερα, με την ανωτατοποίηση των ΤΕΙ, οι σχολές και τα τμήματα έχουν πολλαπλασιαστεί.
Για παράδειγμα οι δημοφιλείς ειδικότητες του Πολιτικού Μηχανικού ή του Μηχανολόγου Μηχανικού, ήδη υπάρχουν σε 10 πανεπιστήμια! Οι μόνες σχολές οι οποίες πράγματι παρουσιάζουν υψηλή ζήτηση και δεν καλύπτουν τις επιθυμίες των υποψηφίων της χώρας μας, είναι εκείνες της ιατρικής, της οδοντιατρικής, του φαρμακευτικού, της νομικής, της ψυχολογίας και ίσως της βιοτεχνολογίας.
Οι χαμηλές επιδόσεις και οι 10.636 κενές θέσεις
Από τα στατιστικά στοιχεία που έχουν συλλεγεί, υπάρχουν ήδη 10.636 κενά σε όλες τις σχολές που δεν καλύφθηκαν από τους εισακτέους. Ενώ οι προβλεπόμενες θέσεις εισακτέων ήταν 62.618, καλύφθησαν μόνο οι 51.982. Τα κενά έχουν προκύψει καθότι οι ενδιαφερόμενοι υποψήφιοι, δεν καταφέρουν να επιτύχουν την ελάχιστη βάση εισακτέου την οποία έχει καθορίσει η κάθε σχολή.
Η απατηλή εντύπωση για το Χάρβαρντ, το Κέμπριτζ, τη Σορβόννη, ή το Κολούμπια
Τα παραπάνω πανεπιστήμια που συμπεριλαμβάνονται στα 10 καλύτερα του κόσμου, αλλά και άλλα εξίσου σπουδαία και για τα οποία η σημερινή Κυβέρνηση ήλπιζε και ισχυριζόταν ότι θα ενδιαφέρονταν για να δημιουργήσουν παραρτήματα στην Ελλάδα, τελικά δεν ενδιαφέρθηκαν.
Μάλιστα, αυτό που έδειξε ενδιαφέρον και η Κυβέρνηση το παρουσίαζε σαν το περίφημο πανεπιστήμιο της Σορβόννης, είναι το Γαλλικό πανεπιστήμιο Sorbonne Nord ,το οποίο είναι ένα από τα 13 πανεπιστήμια που διαδέχτηκαν το Πανεπιστήμιο των Παρισίων μετά τη μεταρρύθμιση του 1970.
Και τα 13 αυτά πανεπιστήμια συχνά αναφέρονται με τον τίτλο «Πανεπιστήμιο της Σορβόννης», δίνοντας την εντύπωση πως αποτελούν ακόμη ένα ενιαίο πανεπιστήμιο, πράγμα όμως που δεν υφίσταται από το 1970. Εδώ έχουμε να κάνουμε μία παρατήρηση η οποία κατά τη γνώμη μας είναι κομβική για την απροθυμία τους αυτή.
Τα κορυφαία πανεπιστήμια του κόσμου τα οποία ομολογουμένως κρατούν πολύ υψηλά τον πήχη στο επίπεδο παροχής γνώσεων, είναι αναγκασμένα να αμείβουν με πολύ υψηλούς μισθούς τους διδάσκοντες καθηγητές τους, οι οποίοι σαφώς θα είναι και κορυφαίοι στις ειδικότητές τους, όπως τους αμείβουν και στις χώρες τους. Επομένως οι σχολές με τη σειρά τους θα είναι αναγκασμένες να έχουν πολύ υψηλά δίδακτρα.
Εκτίμησή μας λοιπόν, είναι ότι πολύ λίγες Ελληνικές οικογένειες θα μπορούν να ανταποκριθούν σε αυτό το ύψος των διδάκτρων, τα οποία τουλάχιστον για τα αμερικάνικα πανεπιστήμια όπως και στη χώρα τους ανέρχονται σε αρκετές δεκάδες χιλιάδες ευρώ ετησίως για τις κορυφαίες σχολές.
Επιπλέον, ένα στοιχείο το οποίο λαμβάνουν ιδιαίτερα υπόψη τους τα ξένα πανεπιστήμια για τον ερχομό τους στην Ελλάδα, είναι και το ιδιαίτερα πολιτικοποιημένο φοιτητικό κίνημα που υπάρχει στην χώρα μας, γεγονός το οποίο σίγουρα τους τρομάζει.
«Τα κοντά ποδάρια»
Μήπως λοιπόν όλες οι μεγαλεπήβολες εξαγγελίες και τα μακρόπνοα σχέδια, αποδεικνύονται άπιαστα όνειρα και μάλιστα με «κοντά ποδάρια»;! Στο συμπέρασμα αυτό καταλήγουμε, καθότι κατά τα σχέδια της Κυβέρνησης, η λειτουργία των πανεπιστημίων, που θα άρχιζε τον Σεπτέμβριο του 2025, έχει καθυστερήσει αισθητά.
Μόλις πριν λίγες ημέρες ανακοινώθηκαν τα 6 τελικά παραρτήματα ξένων πανεπιστημίων τα οποία πληρούν τις προϋποθέσεις και δύνανται να λειτουργήσουν. Αργότερα κατά τον Σεπτέμβριο θα περάσουν από αξιολόγηση τα προγράμματα σπουδών τους. Όμως τα κριτήρια επιλογής των φοιτητών μάλλον παραμένουν ακόμη άγνωστα.
Βέβαια τα 5 από αυτά ήδη λειτουργούν στην Ελλάδα με την μορφή των κολλεγίων, τα οποία είναι συνδεδεμένα με τα αντίστοιχα ξένα πανεπιστήμια. Δηλαδή στην πραγματικότητα ως φαίνεται θα έχουμε μια αλλαγή της ονομασίας τους και μόνον, από κολλέγια, σε πανεπιστήμια και τα οποία είναι:
Το πανεπιστήμιο του York, το οποίο συνεργάζεται στην Ελλάδα με το City College της Θεσσαλονίκης. Το πανεπιστήμιο Keele, σε συνεργασία με το Μητροπολιτικό Κολλέγιο.
To βρετανικό Open University, σε συνεργασία με το Anatolia College της Θεσσαλονίκης.
Το London Metropolitan University, το οποίο συνεργάζεται με το City Unity College στην Αθήνα.
Το πανεπιστήμιο Derby, που στην Ελλάδα συνεργάζεται με το Mediterranean College.
Το 6ο είναι το πανεπιστήμιο της Λευκωσίας, το οποίο έχει δημιουργήσει στη χώρα μας εγκαταστάσεις για το παράρτημά του, καθώς δεν συνεργάζεται έως τώρα με κάποιον ιδιωτικό εκπαιδευτικό φορέα – κολλέγιο της Ελλάδας.
Αναγκαιότητα για έναν επανασχεδιασμό
Εκτίμησή μας λοιπόν, είναι ότι εφόσον έχει μπει η αρχή για την ιδιωτική τριτοβάθμια εκπαίδευση, θα πρέπει το θέμα να επανασχεδιαστεί με περισσότερη προσοχή και σοβαρότητα. Κατ’ αρχήν, δεν είμαστε σίγουροι ότι η αναβάθμιση των ήδη υπαρχόντων κολλεγίων σε πανεπιστημιακά ισότιμα ιδρύματα εξυπηρετεί τόσο την ελληνική τριτοβάθμια εκπαίδευση και επομένως είναι προς όφελος των Ελλήνων πολιτών.
Είναι φανερό πια ότι έχει συσσωρευθεί ένας μεγάλος αριθμός τελειοφοίτων και περισσότερο στις εκπαιδευτικές ειδικότητες, οι οποίοι δυσκολεύονται να απορροφηθούν επαγγελματικά. Σε αυτές μάλιστα τις ειδικότητες παρατηρήθηκαν, φέτος ειδικά, ο μεγάλος αριθμός των κενών θέσεων. Αυτό συμβαίνει καθότι δεν εναρμονίζονται οι ανάγκες απασχόλησης της χώρας μας με τις προσφερόμενες θέσεις εισακτέων.
Ωστόσο ως φαίνεται, έχει αρχίσει να επέρχεται μια «κοινωνική διόρθωση» αυτής της παράληψης. Η ελεύθερη λειτουργία των ιδιωτικών πανεπιστημίων και η λειτουργία τμημάτων όπως αυτά θα κρίνουν και θα εξυπηρετούνται, θα οδηγήσει σε μεγαλύτερη ασυμφωνία μεταξύ του αριθμού των αποφοίτων και της δυνατότητας απασχόλησής τους. Θα πρέπει δηλαδή το ποια τμήματα θα έχει τη δυνατότητα να λειτουργήσει κάποιο ιδιωτικό πανεπιστήμιο, όσο επίσης και ο αριθμός των φοιτητών που θα δύναται να εκπαιδεύσει, να γίνονται κατόπιν πολύ αυστηρής επιτήρησης από «Ανεξάρτητη Αρχή Ανωτάτης Εκπαίδευσης», η οποία φυσικά θα πρέπει να συσταθεί.
Τα μεικτά διεθνικά πνευματικά ιδρύματα
Όμως εκείνο το οποίο σίγουρα θα ήταν προς όφελος της ελληνικής τριτοβάθμιας εκπαίδευσης και της αναβάθμισης των παρεχόμενων επιστημονικών γνώσεων, θα ήταν η δημιουργία ειδικών αυτόνομων τμημάτων των ξένων επώνυμων πανεπιστημίων, τα οποία σε συνεργασίες με τα Ελληνικά δημόσια πανεπιστήμια θα παρέχουν μεταπτυχιακές σπουδές αλλά και τις διεργασίες για την εκπόνηση διδακτορικών διατριβών.
Ειδικά για αυτή την επιστημονική λειτουργία υψηλού επιπέδου, μεγάλη επιτυχία θα ήταν αν θα ξεκινούσε με πρωτοβουλία των ελληνικών δημόσιων πανεπιστημίων. Επεξηγώντας περισσότερο την πρότασή μας, θα προτείναμε να δίνονται πολύ ισχυρά κίνητρα, κυρίως χρηματοδότησης, αλλά και διοικητικού κύρους σε όποια ελληνικά πανεπιστήμια θα επιτύγχαναν τη δημιουργία τέτοιων μεικτών αυτόνομων επιστημονικών μεταπτυχιακών ιδρυμάτων.
Τα ιδρύματα αυτά θα διαθέτουν ως εταίρους, τουλάχιστον ένα ελληνικό και ένα αλλοδαπό πανεπιστήμιο. Αιτιολογώντας την πρότασή μας αυτή, καταθέτουμε τους λόγους που μας οδήγησαν σε αυτή τη σκέψη:
– Κατά πρώτον, εκτιμούμε ότι στα ελληνικά δημόσια πανεπιστήμια υπάρχουν επιστήμονες πολύ υψηλού κύρους και ακόμη μεγαλύτερου κύρους είναι Έλληνες επιστήμονες που ήδη διαπρέπουν στο εξωτερικό.
– Με πρωτεργάτες λοιπόν τους Έλληνες αυτούς επιστήμονες του εξωτερικού, ας ξεκινήσουν αυτές οι πρωτοβουλίες σε συνεργασία με τους κορυφαίους που ήδη υπηρετούν στα Ελληνικά πανεπιστήμια.
– Οι διαπρεπείς αυτοί Έλληνες πανεπιστημιακοί του εξωτερικού, οι οποίοι θα διατηρούν και τις θέσεις τους στα ξένα πανεπιστήμια, θα αποτελέσουν τους διαμεσολαβητές ανάμεσα στο πανεπιστήμιό τους και το κάθε τέτοιο διεθνικό πνευματικό ίδρυμα στην Ελλάδα.
– Εκτίμησή μας είναι ότι και σήμερα πολλές χιλιάδες Έλληνες επιστήμονες φοιτούν σε μεταπτυχιακά τμήματα πανεπιστημίων του εξωτερικού, όπως και κάποιες εκατοντάδες μεταπτυχιακοί πλέον εκπονούν διδακτορικά επίσης στο εξωτερικό.
– Πολλοί και ίσως οι περισσότεροι από αυτούς θα προτιμούσαν να κάνουν τα masters τους ή και τα διδακτορικά τους στην χώρα μας.
– Ακόμη όμως εκτιμούμε ότι θα προσελκύουμε και πολλές εκατοντάδες τελειόφοιτους φοιτητές και από άλλες χώρες για τις μεταπτυχιακές τους σπουδές στην χώρα μας.
– Προϋπόθεση βέβαια θα είναι ότι η διδασκαλία στο κάθε ίδρυμα θα γίνεται στα Αγγλικά ή και στα Γαλλικά εφόσον το πανεπιστήμιο – εταίρος θα προέρχεται από γαλλόφωνη χώρα. Σαν ώριμοι πια Ευρωπαίοι πολίτες, όπως θεωρούμαστε, δεν έχουμε δυσκολία στο να χρησιμοποιούνται ως γλώσσες διδασκαλίας τα Αγγλικά ή και τα Γαλλικά.
– Και βέβαια απαραίτητη ενέργεια για να διασφαλιστεί η πληρέστερη λειτουργία και των φορέων αυτών όπως και των δημόσιων πανεπιστημίων, θα είναι η δημιουργία αποκλειστικά ξεχωριστού Υφυπουργείου Πανεπιστημιακής Εκπαίδευσης, όπως ήδη ισχύει σε αρκετές ευρωπαϊκές χώρες.
Ο ρόλος των διαπρεπών
Μας είναι γνωστό ότι μερικές δεκάδες τουλάχιστον κορυφαίοι Έλληνες επιστήμονες διαπρέπουν σε κορυφαία πανεπιστήμια και ερευνητικά κέντρα ανά την υφήλιο. Ανάμεσά τους είναι ο Μανώλης Κέλλης ή Καμβυσέλλης, ο Κώστας Δασκαλάκης, ο Νίκολας Χριστάκης, ο Μιχάλης Μπλέτσας, o Michael Herzefeld (αν και Αμερικανός τού έχει αποδοθεί τιμητικά και η ελληνική υπηκοότητα), ο Αλβέρτος Μπουρλά (διευθύνων σύμβουλος της φαρμακοβιομηχανίας Pfizer), και αρκετοί άλλοι.
Όλοι αυτοί είμαστε σίγουροι ότι με πολλή προθυμία θα υποδυθούν ρόλους διαμεσολαβητών στην προσπάθεια αυτή της δημιουργίας των μεικτών διεθνικών πνευματικών ιδρυμάτων, αρκεί να τους ζητηθεί επισήμως από την Ελληνική Κυβέρνηση η συνδρομή τους.
Μια αλλαγή πλεύσης
Κλείνοντας την αναφορά μας αυτή, θεωρούμε ότι σαν κορυφαία κίνηση της Κυβέρνησης στον χώρο της ανώτατης εκπαίδευσης θα πρέπει παράλληλα αλλά και με προτεραιότητα να είναι:
– Κατά πρώτον, η αναβάθμιση και ενίσχυση των δημόσιων πανεπιστημίων.
– Κατά δεύτερον, η προσπάθεια δημιουργίας διεθνικών πανεπιστημιακών κέντρων μεταπτυχιακών σπουδών,
– και τέλος κατά τρίτον, η παροχή δυνατότητας ίδρυσης πανεπιστημιακών τμημάτων σε γνωστικά αντικείμενα όπου ήδη υπάρχει μεγάλη ζήτηση όπως της ιατρικής, της οδοντιατρικής, του φαρμακευτικού, της νομικής, της ψυχολογίας και ίσως της βιοτεχνολογίας και για τα οποία ήδη υπάρχει μετανάστευση νέων για να φοιτήσουν σε σχολές του εξωτερικού.
Ακριβέστερα, τα γνωστικά πεδία για τα οποία θα δίνεται η άδεια ίδρυσης αντίστοιχων τμημάτων θα προσδιορίζονται μετά από μια εμπεριστατωμένη επιστημονική έρευνα πεδίου από την «Ανεξάρτητη Αρχή Ανωτάτης Εκπαίδευσης».