Η διεθνής αναγνώριση της εξέχουσας οικουμενικής αξίας των Μινωικών Αρχαιολογικών χώρων και η καταχώρησή τους στον Κατάλογο Παγκόσμιας Κληρονομιάς της UNESCO, που ανακοινώθηκε στο πλαίσιο των εργασιών της 47ης Συνόδου της Επιτροπής Παγκόσμιας Κληρονομιάς, οφείλει να αποτελέσει την απαρχή για δράσεις περαιτέρω προβολής του πρώτου ευρωπαϊκού πολιτισμού (Αγγελάκης, 2025).
Βέβαια, η μελέτη του καθηγητή Α. Τζομπανάκη για μικροεπέκταση του σημερινού μουσείου είναι αξιόλογη, αλλά δεν σχετίζεται με τη δημιουργία ενός νέου σύγχρονου αρχαιολογικού μουσείου. Επείγουσα και άμεση ανάγκη είναι η έναρξη των διαδικασιών κατασκευής, επί τέλους, ενός νέου σύγχρονου μουσείου στο Ηράκλειο, εφάμιλλου του Αρχαιολογικού Μουσείου της Ακρόπολης, του νέου Μουσείου στην Giza του Καΐρου, ή τουλάχιστον αυτών των Πατρών και της Λάρισας.
Ακόμη και τα δυο τελευταία αποτελούν παραδείγματα προς μίμηση, προκειμένου να τιμηθεί η ιστορία μας και να αναδειχτούν τα εξαιρετικά κειμήλια του πρώτου ευρωπαϊκού πολιτισμού. Νομίζω ότι κάθε προσπάθεια, όπως αυτή της επέκτασης του σημερινού αρχαιολογικού μουσείου είναι αναποτελεσματική.
Στην Πάτρα, τα σχέδια για τη δημιουργία του σημερινού μουσείου είχαν αναγγελθεί, από την εποχή που η Μελίνα Μερκούρη ήταν υπουργός Πολιτισμού.
Ωστόσο, η ανέγερσή του ξεκίνησε το 2004 επί δημαρχίας του κ. Ανδρέα Καράβολα, του μακροβιότερου δημάρχου της πόλης. Το νέο μουσείο καταλαμβάνει έκταση 28.000 m², με εσωτερικούς χώρους 8.000 m². Ο περιβάλλων χώρος του μουσείου περιλαμβάνει πισίνα 500 m², ένα μεταλλικό θόλο και πολύ πράσινο και χώρο στάθμευσης 3,000 m² περίπου (Εικ. 1).
Στο κοντινό μέλλον, προβλέπεται και η δημιουργία ενός πολιτιστικού πάρκου στην κενή έκταση δίπλα στο μουσείο. Αν και ο αρχικός σχεδιασμός προέβλεπε το μουσείο να είναι έτοιμο μέχρι το 2006, όταν και η Πάτρα ήταν Πολιτιστική Πρωτεύουσα της Ευρώπης, τα εγκαίνια του μουσείου έγιναν στις 24 Ιουλίου του 2009.
Το μουσείο σχεδιάστηκε από τον αρχιτέκτονα Θεοφάνη Μπομπότη, με αρχικό προϋπολογισμό 21,5 εκατ. €, ο οποίος τελικά έφτασε τα 25 εκατ. €. Μέχρι το 2009, στεγαζόταν σε νεοκλασικό κτήριο στην Πλατεία Όλγας στο κέντρο της πόλης, όπως λίγο πολύ το Μουσείο του Ηρακλείου σήμερα.
Επίσης, το Αρχαιολογικό Διαχρονικό Μουσείο Λάρισας άρχισε το 1984, μετά από πανελλήνιο αρχιτεκτονικό διαγωνισμό, από τον οποίο αναδείχθηκε και εφαρμόστηκε η μελέτη του αρχιτέκτονα Π. Φωτιάδη και των συνεργατών του, επί εποχής του αείμνηστου δημάρχου Αρ. Λαμπρούλη.
Η θεμελίωση του κτηρίου έγινε το 1996 και ολοκληρώθηκε το 2006. Το μουσείο είναι χτισμένο στον λόφο Μεζούρλο, σε μια πευκόφυτη έκταση 54 στρεμ., που παραχωρήθηκε από τον Δήμο Λάρισας στο Υπουργείο Πολιτισμού. Το κόστος κατασκευής του Διαχρονικού Μουσείου Λάρισας, που εγκαινιάστηκε το 2015, δεν αναφέρεται ευθέως στις πηγές, που εστιάζουν στα πλούσια εκθέματά του, καλύπτουν περίπου 10 χιλιάδες χρόνια ιστορίας (Εικ. 2).
Η αποστολή του μουσείου στόχευσε στη σχέση των κατοίκων με το παρελθόν και τα κατάλοιπά του και στην ευαισθητοποίησή τους για την προστασία τους, μέσα από τη θεμελίωση μιας δυναμικής σχέσης με τις έννοιες αρχαιολογία, κληρονομιά, υλικός πολιτισμός και πολιτισμική διαχείριση. Η σχέση αυτή βασίστηκε στις μόνιμες υποδομές του μουσείου και ενισχύεται περαιτέρω από τις περιοδικές δράσεις του.
Με αυτό, η Λάρισα απέκτησε μια αντάξια της μακραίωνης ιστορίας της έκθεση, που έχει επιπλέον και πανθεσσαλικό χαρακτήρα, εξαιτίας της κεντρικής θέσης του και σημασίας της σύγχρονης πόλης της Λάρισας. Στον ίδιο λόφο Μεζούρλο βρίσκεται σήμερα και η Εφορεία Αρχαιοτήτων της πόλης.
Σύμφωνα με τα παραπάνω και με αυτά που έχουν αναφερθεί κατά επανάληψη σε προηγούμενα άρθρα, στο Ηράκλειο θα πρέπει να αρχίσει να σχεδιάζεται ένα νέο Αρχαιολογικό Μουσείο Ηρακλείου πλησίον του Αρχαιολογικού Χώρου της Κνωσού, με τον οποίο θα αποτελέσει το Μινωικό Αρχαιολογικό Πάρκο (Αγγελάκης, 2023 και Αγγελάκης, 2025).
Το μέγεθος του μουσείου οφείλει να είναι αντάξιο της αρχαιολογικής αξίας του περιεχομένου του και ισοδύναμο άλλων. Επίσης, θα πρέπει να είναι ικανό να διαφυλάξει και επαρκές να εκθέσει τα πολύτιμα και ιδιαίτερης αρχαιολογικής αξίας ευρήματα, που βρίσκονται στη βίλα Αριάδνη στην Κνωσό, ή συνωστίζονται αναξιοποίητα στις υπόγειες αποθήκες του σημερινού μουσείου και τόσες άλλες αποθήκες ιδιαίτερα της ανατολικής Κρήτης.
Αυτή η προοπτική διευκολύνεται σημαντικά από τις τεράστιες διαθέσιμες δημόσιες εκτάσεις πέριξ του αρχαιολογικού χώρου της Κνωσού (Καραβανσεράι και μικρή και μεγάλη Κνωσός), που βρίσκονται στη διάθεση της Πολιτείας δωρεάν για αυτόν το σκοπό. Η επιτακτική και επείγουσα ανάγκη για την ανέγερση ενός σύγχρονου Αρχαιολογικού Μουσείου Κρήτης, ασφαλώς τυγχάνει γενικής στήριξης και ευχής και θα καλύψει ένα πασιφανές τεράστιο κενό για το Ηράκλειο, ολόκληρη την Κρήτη και την ιστορία μας!
Βιβλιογραφία
Αγγελάκης, Α. Ν. (2023). Το Αρχαιολογικό Μουσείο Ηρακλείου. Χανιώτικα
Νέα, Χανιά Κρήτης, 21/04.2023, https://www.haniotikanea.
gr/archaiologiko-moyseio-irakleioy/
Αγγελάκης, Α. Ν. (2025). Επιτακτική απαίτηση για το Ηράκλειο ένα νέο,
σύγχρονο Αρχαιολογικό Μουσείο. Χανιώτικα Νέα, Χανιά, 12/08/2025,
https://www.haniotika-nea.gr/epitaktiki-apaitisi-gia-to-irakleio-ena-neosygchrono-
archaiologiko-moyseio/
Ο Ανδρέας Ν. Αγγελάκης είναι επίτιμο μέλος και διακεκριμένος fellow του Παγκόσμιου Οργανισμού Νερού (IWA)