H ψυχρή εισβολή της «Ζηνοβίας», με τις βροχές, τα κρύα και τα χιόνια της, έφερε πάλι στο προσκήνιο σκηνές με κατάλευκα τοπία… Πίστευα ότι, με την επίσκεψή μου στην Ανταρκτική (βλ. άρθρο #640-Στο Νότιο Πόλο), σε παλιότερες (γεωλογικές) εποχές, είχα καλύψει τις ταξιδιωτικές και ιδιαίτερα τις εξερευνητικές μου ανησυχίες. Συγκεκριμένα, όμως, γεγονότα και πρόσφατες παρατηρήσεις, έστρεψαν την προσοχή μου, κυριολεκτικά, στον αντίποδα, δηλ. στο Βόρειο πόλο. Η αλήθεια είναι πως, η Ανταρκτική ασκεί μεγαλύτερη γοητεία και θεωρείται –δικαιολογημένα- πιο μυστηριώδης και απόμακρη. Ίσως, επειδή είναι και απομακρυσμένη και δείχνει να είναι ξεχασμένη (και ξεκομμένη) από τον υπόλοιπο κόσμο. Αυτό δεν είναι αλήθεια, σε ότι αφορά το παγκόσμιο ενδιαφέρον. Μπορεί μεν, να είναι η περιοχή που δεν ανήκει σε κανένα και σε καμία χώρα (κατόπιν συνθήκης), μπορεί να απαγορεύεται η εκμετάλλευση του υπόγειου πλούτου της, μπορεί να απαγορεύονται οι πυρηνικές δοκιμές, όμως κατοικείται από 1.000 έως 5.000 επιστήμονες, που επανδρώνουν (για τις γυναίκες πώς θα το πούμε; …γιατί υπάρχουν και γυναίκες επιστήμονες!) τις πολυάριθμες βάσεις και σταθμούς επιστημονικής έρευνας, από διάφορες χώρες. Ο αριθμός αυτός δεν μπορεί να συγκριθεί με τα 4 – 5 εκατομμύρια, που ζουν σε μικρές πόλεις και χωριά, στο βόρειο πολικό κύκλο. Ο Θεός, που τα κάνει όλα δίκαια, έριξε το μεγαλύτερο μέρος της στεριάς στο βόρειο ημισφαίριο. Επόμενο είναι, το μεγαλύτερο μέρος του πληθυσμού της γης να βρίσκεται «επάνω» και όχι down under, όπως λέγεται για την Αυστραλία και τη νέα Ζηλανδία…
Η ανισοκατανομή δεν αφορά μόνο στον ανθρώπινο πληθυσμό. Επεκτείνεται και στο ζωικό, αλλά και στο φυτικό βασίλειο. Για παράδειγμα, δεν υπάρχουν πολικές αρκούδες στην ανταρκτική, ούτε και πιγκουίνοι στο Βόρειο πόλο και γενικότερα στην Αρκτική. Πριν ψάξουμε το γιατί, να συγκρατήσουμε ότι ο όρος Αρκτική είναι ελληνικός, που σημαίνει ότι έχει άρκτους, δηλ. αρκούδες· αυτονόητος είναι ο όρος Αντ-αρκτική, δηλ. είναι το αντί-θετο της Αρκτικής και δεν έχει αρκούδες. Τα υπερήφανα αυτά λευκότριχα ζώα τρέφονται με ψάρια, φώκιες κ.ά. που συλλαμβάνουν κάτω από ή ανάμεσα στους πάγους. Η Αρκτική είναι ένα στρώμα πάγου, πάχους μισού μέτρου. Από κάτω από τον πάγο, που λιώνει ο μισός, σχεδόν, κάθε καλοκαίρι, υπάρχει ο Βόρειος παγωμένος ωκεανός (με το 1/3 των παγκόσμιων αποθεμάτων πετρελαίου). Αντίθετα, στους «αντίποδες», κάτω από τους πελώριους πάγους, υπάρχει το έδαφος της Ανταρκτικής, της ηπείρου που είναι διπλάσια σε έκταση από την Αυστραλία. Εδώ, υπάρχει το 90% των πάγων της Γης, άρα και η μεγαλύτερη ποσότητα πόσιμου νερού. Επίσης, ο πάγος έχει μέσο πάχος 1,9 χλμ. ώστε η ήπειρος αυτή να έχει το υψηλότερο μέσο υψόμετρο από τις άλλες. Είναι η πιο ψυχρή και η πιο ξηρή ήπειρος. Πώς γίνεται, όμως, να έχει τα μεγαλύτερα αποθέματα νερού, με τη μορφή πάγου … χωρίς να βρέχει ποτέ; Λέμε τώρα… Διότι, με το να είναι η θερμοκρασία, τον περισσότερο χρόνο κάτω από το μηδέν, οι υδρατμοί γίνονται πάγος· και όταν τολμά να ανέβει πάνω από το μηδέν και το πάει να «ζεστάνει», έχει ηλιοφάνεια και τα σύννεφα έχουν εξαφανιστεί…
Λέγαμε για τις πολικές αρκούδες αλλά και τους πιγκουίνους, που έχουν το βασίλειό τους στην Ανταρκτική. Ευτυχώς που δεν υπάρχουν αρκούδες, γιατί θα είχαν εξολοθρεύσει τους πεντανόστιμους πιγκουίνους. Κάποια είδη δεν μπορούν να συνυπάρξουν … «από μακριά και ν’ αγαπιόμαστε»!
Κάτι ανάλογο συνέβη και με τους ταράνδους, που δεν υπήρχαν στο νότιο ημισφαίριο. Κάποιοι φαλαινοθήρες έφεραν μερικούς στα κοντινά με την Ανταρκτική, νησιά της Νότιας Γεωργίας. Φαλαινοθήρες… κάθε μέρα ψάρι… νισάφι, έλεος δηλαδή. Καλό και το κρέας του ταράνδου. Έλα, όμως, που οι τάρανδοι πολλαπλασιάστηκαν και σήμερα στο μικρό αυτό νησάκι περιφέρονται πάνω από 3.000 απ’ αυτούς, ποδοπατώντας τα ενδημικά φυτά, τους βασιλικούς πιγκουίνους και εκδιώκουν τα σπάνια πουλιά που ζουν εκεί. Έγινε, λοιπόν, εκστρατεία, χτίστηκαν μάντρες, τοποθετήθηκαν δίκτυα, για να περιοριστούν οι «ξενομπάτες» τάρανδοι, με εντολή, όσοι δραπετεύουν να εκτελούνται από τους δασοφύλακες –όπως οι ληστές στο far west!
Αυτά με την Ανταρκτική, που το 1985 συγκέντρωσε το παγκόσμιο ενδιαφέρον με την περίφημη «τρύπα του όζοντος». Το όζον είναι μια μορφή τριατομικού οξυγόνου (Ο3). Δηλ. παρατηρήθηκε μείωση του πάχους του στρώματος του όζοντος, που δρα ως φυσική ασπίδα και βρίσκεται ψηλά στην ατμόσφαιρα. Αυτή τη «τρύπα» (δηλ. η αραίωση του στρώματος του όζοντος) κάνει τη Γη προσπελάσιμη στην επικίνδυνη, για τον άνθρωπο και τους άλλους οργανισμούς, υπεριώδη ακτινοβολία και συντελεί στην αύξηση της θερμοκρασίας στον πλανήτη. Ευτυχώς, λήφθηκαν μέτρα, διεθνώς και το φαινόμενο φαίνεται ότι αναστρέφεται…
Πάμε στο Βόρειο Πόλο, που είπαμε πως είναι ωκεανός καλυμμένος με πάγο. Ένα από τα σύγχρονα επιτεύγματα στον τομέα της εξερεύνησης, ήταν και η διέλευση του πρώτου αμερικανικού πυρηνοκίνητου υποβρυχίου «Ναυτίλος», κάτω από τους πάγους της Αρκτικής, τον Αύγουστο του 1958. Έχοντας ικανότητα πλεύσης 40 μέρες σε κατάδυση (σε αντίθεση με τις 2 ημέρες, που είχαν τα συμβατικά υποβρύχια), διέσχισε τα 3.000 χλμ. από τον πορθμό του Bering (Βερίγκειος πορθμός), μεταξύ Ρωσίας και Αλάσκας και αναδύθηκε βορειοανατολικά της Γροιλανδίας. Το εγχείρημα είχε πολλές δυσκολίες, αφού στην περιοχή αυτή τα όργανα έχουν μειωμένη αξιοπιστία και υπήρχε κίνδυνος να αποπροσανατολιστεί το σκάφος. Επίσης, κατά τη διέλευση από το Βερίγκειο πορθμό, η απόσταση του πάγου, από πάνω και του πυθμένα ήταν λιγότερο από 18m. Παρόλα ταύτα, όλα εκτελέστηκαν με επιτυχία…
Η ύπαρξη των μεγάλων αποθεμάτων υδρογονανθράκων, πετρελαίου κ.λπ. θέτει το ερώτημα της πιθανής εκμετάλλευσής τους από τις χώρες που συνορεύουν με το Βόρειο Παγωμένο Ωκεανό, όπως η Ρωσία, η Σουηδία, Νορβηγία, ΗΠΑ (Αλάσκα), Γροιλανδία (Δανία) και Καναδάς. Υπάρχει συμφωνία, κάθε χώρα να εκμεταλλεύεται κοιτάσματα μέχρι απόστασης 200 km από τις ακτές της. Το μεγάλο ερώτημα είναι οι καιρικές συνθήκες, καθώς και τα μέτρα ασφαλείας που απαιτούνται για την αποφυγή μεγάλης περιβαλλοντικής ρύπανσης, σε περίπτωση ατυχήματος. Ας ελπίσουμε ότι οι ανανεώσιμες πηγές ενέργειας, θα καταστήσουν την εξόρυξη, μη αναγκαία, στο μέλλον!