Μετά από πολύχρονους αγώνες που έδωσε το φεμινιστικό κίνημα για το συγκεκριμένο ζήτημα, εισάγεται στο εκπαιδευτικό μας σύστημα το μάθημα της σεξουαλικής αγωγής ως ένα από τα τέσσερα εργαστήρια δεξιοτήτων με την ονομασία- ομπρέλλα “Ζώ καλύτερα – Εύ Ζήν”. Αν και στην σωστή κατεύθυνση, είναι δυστυχώς ένα δειλό βήμα συγκριτικά με τις πιεστικές κοινωνικές ανάγκες του καιρού μας. Κάποιες λίγες διδακτικές ώρες, όπου το καθεαυτό μάθημα της σεξουαλικής διαπαιδαγώγησης συμπιέζεται ανάμεσα σε ζητήματα διατροφής, οδικής ασφάλειας, ψυχικής υγείας κλπ.
Σύγχυση επικρατεί όσον αφορά στο ποιός και με ποιές δυνατότητες ή προδιαγραφές θα διδάξει το συγκεκριμένο πεδίο, καθοριστική παράμετρος για την επιτυχία του όλου εγχειρήματος, όπως άγνωστα παραμένουν και τα εργαλεία διδασκαλίας (εγχειρίδια και άλλο υλικό), αδυναμίες που μπορεί να οδηγήσουν την όλη προσπάθεια είτε σε ευτελισμό, είτε σε πλήρη αποτυχία και αναδίπλωση. Είναι ως εάν οι υπεύθυνοι αυτών των πολιτικών, ενώ μπορούν… να μην θέλουν! Κι αυτό, όταν υπάρχει τεράστια ευρωπαϊκή αλλά και διεθνής εμπειρία (χώρες στην Αφρική πρωτοπορούν σε ανάλογα προγράμματα, εκεί λόγω του AIDS).
Στην Γαλλία διδάσκεται υποχρεωτικά από το 1992, στην Φιλανδία από το 1970, ενώ όταν κατά την οικονομική ύφεση της δεκαετίας του ’90 περικόπησαν τα σχετικά κονδύλια, διαπιστώθηκε αύξηση στις ανεπιθύμητες εγκυμοσύνες κατά 50%, αύξηση των διαγνωσμένων χλαμυδιακών λοιμώξεων και του αριθμού των κοριτσιών που άρχιζαν πρόωρα την σεξουαλική τους ζωή, οπότε και το μάθημα επανήλθε ως υποχρεωτικό. Στην Κύπρο διδάσκεται ήδη από το 2012.
Ο όρος “σεξουαλική αγωγή” χρησιμοποιείται για να περιγράψει την συγκροτημένη και πολύπλευρη (comprehensive) ενημέρωση και ευαισθητοποίηση παιδιών και εφήβων σε θέματα που θα τους ωριμάσουν συναισθηματικά ως μελλοντικούς ενήλικες αλλά και που θα προστατεύσουν την υγεία και την ευζωϊα τους. Περιλαμβάνει την γνώση και την κατανόηση από το άτοµο της γενετήσιας και αναπαραγωγικής λειτουργίας και αναφέρεται στην ανατοµία και στη λειτουργία του γεννητικού συστήµατος, στις διαφορές ανάµεσα στα δύο φύλα, στη σύλληψη και γονιµοποίηση, στην εγκυµοσύνη και ανάπτυξη του εµβρύου, στον τοκετό, στο θηλασµό, στην εµµηνόπαυση, στην αντισύλληψη και διακοπή της εγκυµοσύνης, στα διάφορα σεξουαλικά νοσήµατα (πρόληψη, θεραπεία, κλπ) στις σεξουαλικές διαταραχές, στην υγιεινή των γεννητικών οργάνων, στην αντιµετώπιση προβληµάτων ανάµεσα στα δυο φύλα κλπ
Αποτελεί προαπαιτούμενο για την αυτόνομη διαχείριση του σώματος με συνειδητό τρόπο, ενώ επειδή βασίζεται στα ανθρώπινα δικαιώματα εισάγει την έννοια της ισότητας των φύλων και την ενδυνάμωση του ατόμου. Σύμφωνα με τον Χάρτη για τα Δικαιώματα του Παιδιού (ΟΗΕ από το 1989 και στην χώρα μας από το 1992) η ευθύνη, εκτός από την οικογένεια προκύπτει και για την πολιτεία, που οφείλει μέσα από την δημόσια εκπαιδευ-τική διαδικασία και τους φορείς της, δασκάλους και καθηγητές, να εφοδιάζει τα παιδιά μας με τις επιστημονικές γνώσεις και τις δεξιότητες που θα τους οδηγήσουν με νόημα στην ενήλικη ζωή.
Ο σχετικός με την σεξουαλική και την αναπαραγωγική υγεία του πληθυσμού φορέας του Οργανισμού Ηνωμένων Εθνών ( United Nation Population Fund, UNPF) αναφέρει πως τα χαρακτηριστικά ενός επιτυχημένου προγράμματος σεξουαλικής αγωγής είναι η επιστημο-νική τεκμηρίωση, η προσαρμογή των θεμάτων ανάλογα με την ηλικία, η αξιολόγηση και η αναπροσαρμογή τους σε τακτικά χρονικά διαστήματα.
Η ένταξη τους στον κορμό της εκπαιδευτικής διαδικασίας προκρίνεται ως το πιό επιτυχημένο μοντέλο, ενώ όσον αφορά την ηλικία έναρξης οι απόψεις ποικίλλουν ανάλογα με το πολιτιστικό, θρησκευτικό κλπ επίπεδο της κάθε χώρας, με τον οργανισμό να τονίζει την αναγκαιότητα να συνυπολογίζεται ο βαθμός ωρίμανσης των παιδιών σε κάθε εκπαιδευτικής βαθμίδας. Είναι σημαντικό να κατανοηθεί πως το μάθημα της σεξουαλικής διαπαιδαγώγησης δεν αφορά στο σεξ και μόνο, “παρεξήγηση” από την οποία πηγάζουν και οι περισσότερες αντιδράσεις για την εισαγωγή του σχετικού μαθήματος στην χώρα μας.
Το πεδίο είναι ευρύτερο κατά πολύ και αναφέρεται στις σχέσεις και το δημιουργικό “χτίσιμο” τους, τις αξίες, τα κοινωνικά και ατομικά δικαιώματα, τις πολιτιστικές και θρησκευτικές διαφοροποιήσεις στην έκφραση της σεξουαλικότητας, την κατανόηση της έννοιας του φύλου, την βία και την αποτροπή της για ασφαλή κοινωνική ζωή, τις δεξιότητες υγείας και ευημερίας, την αναπαραγωγική υγεία και την αντισύλληψη, ζητήματα με τα οποία θα βρεθούν αντιμέτωποι οι μελλοντικοί ενήλικες. Όλες οι μελέτες καταλήγουν πως η εισαγωγή του μαθήματος της σεξουαλικής αγωγής στο βασικό εκπαιδευτικό πρόγραμμα:
α) οδηγεί τους νέους σε αύξηση των γνώσεων τους για τα παραπάνω θέματα με επιστημο-νικό τρόπο (αναρωτηθείτε από που αντλούν οι περισσότεροι νέοι μας σήμερα την ενημέ-ρωση τους και ειδικότερα για τα πιό ευαίσθητα σημεία από αυτά)
β) καθυστερεί την έναρξη των σεξουαλικών σχέσων των εφήβων (το αντίθετο,δηλαδή, ακριβώς από εκείνο που υποστηρίζουν αυτοί που αντιδρούν στην υλοποίηση του προγράμματος)
γ) μειώνει την ύπαρξη πολλαπλών συντρόφων
δ) αυξάνει την γνώση και την χρήση των μεθόδων αντισύλληψης (συμπεριλαμβάνει σε πολλές χώρες και την μέθοδο της αποχής), μειώνει τις ανεπιθύμητες εγκυμοσύνες και τις επακόλουθες εκτρώσεις, στις οποίες η χώρα μας έχει και εδώ την θλιβερή πρωτιά στην Ευρώπη.
ε) βοηθάει στην εμπέδωση της αντίληψης για την ισότητα των φύλων, στην αναγνώριση των πάσης φύσεως κακοποιητικών συμπεριφορών και στην ενδυνάμωση των εφήβων στην έκφραση άρνησης
στ) βελτιώνει την επικοινωνία και τις κοινωνικές συναναστροφές
Ζούμε νομίζω αρκετά έντονα στις μέρες μας τα ακραία φαινόμενα έμφυλης βίας, ενδοοικογενειακής ή μή, την στιγμή που ο δημόσιος χώρος κατακλύζεται, δυστυχώς, από αμφίβολης έως αρνητικής ποιότητας πρότυπα ανθρωπίνων σχέσεων. Ας δόσουμε στο σχολείο την δυνατότητα να εκφράσει την άλλη πλευρά, εκείνη της επιστήμης αλλά και της ομορφιάς και της απόλαυσης της ζωής σε κάθε της έκφραση. Ας δώσουμε στους νέους μας τα εφόδια για να διακρίνουν πιό καθαρά και πιό ουσιαστικά τη ζωή και τις σχέσεις τους, το δικαιούνται.
Για τούτο, ακόμα και αυτό το δειλό βήμα, που εμείς οι φεμινίστριες σκοπεύουμε να παρακολουθούμε κατά την εξέλιξη του, το θεωρούμε νίκη και ευχόμαστε το ίδιο να το αισθάνεται και η κοινωνία!
ΠΗΓΕΣ:
α) http://iep.edu.gr/el/psifiako-apothetirio/skill-labs
β) Μπρουσκέλη Βασιλική: Σεξουαλική αγωγή ανά τον κόσμο, με έμφαση στις ευρωπαϊκές χώρες, για παιδιά προσχολικής και σχολικής ηλικίας: μία συστηματική ανασκόπηση Έρευνα στην εκπαίδευση, 2017, Τόμος 6, Τεύχος 1, σσ. 214-227
γ) https://www.unfpa.org/comprehensive-sexuality-education
δ) paidiatros.com
*Η Μαρία Ταμιωλάκη είναι παιδίατρος, ΓΓ του Σωματείου Γυναικείων Δικαιωμάτων ΜΩΒ