Προχθές ξεφυλλίζοντας το ημερολόγιό μου, με σκοπό την καθιερωμένη πλέον καταγραφή των εβδομαδιαίων υποχρεώσεων, το μάτι μου έπεσε στη σελίδα Τετάρτη 6 Μαρτίου 2019. Στο κάτω μέρος της σελίδας, μια σημείωση, «Εθνική ημέρα ενάντια στο Σχολικό Εκφοβισμό». Άλλη μια ημέρα του χρόνου αφιερωμένη σε κάποιο σκοπό.
Ποιος είναι όμως ο στόχος αυτής της ημέρας; Η ευαισθητοποίηση της κοινής γνώμης απέναντι στη σύγχρονη αυτή κοινωνική μάστιγα, η κινητοποίηση φορέων με σκοπό τη καταπολέμησή της, η υπενθύμιση των τραγικών συνεπειών της στον κοινωνικό ιστό, βραχυπρόθεσμα και μακροπρόθεσμα, ένα μαζικό «κατηγορώ» ή όλα αυτά μαζί;
Μέσα σε δευτερόλεπτα, ανακαλώ στη μνήμη μου, εκτενή ρεπορτάζ σε δελτία ειδήσεων, μακροσκελή άρθρα σε εφημερίδες, κοινωνιολογικές αναλύσεις, συζητήσεις επί συζητήσεων σε πάνελ δημοσιογραφικών εκπομπών και όλα τα παραπάνω επενδεδυμένα με δάκρυα και θλίψη, για τα θύματα αλλά και τους θύτες αυτής της «εκκολαπτόμενης» κοινωνικής παθολογίας. Άραγε σε λίγες μέρες θα θυμάται κανείς τι αντιπροσώπευε αυτή η ημέρα, ή η ρουτίνα της καθημερινότητας θα μας επαναφέρει, δυστυχώς, στο αυτοματοποιημένο πλέον, μοτίβο της αδιαφορίας;
Όχι, δεν φτάνει μόνο μία υπενθύμιση. Χρέος μας είναι, να αναζητήσουμε, να αναγνωρίσουμε και να καταπολεμήσουμε εντατικά, τους παράγοντες που πυροδοτούν αυτό το φαινόμενο. Τι είναι αυτό που τροφοδοτεί την αθώα παιδική ψυχή, με μίσος και εκδικητικότητα; Ποιος είναι τελικά ο σπόρος που καλλιεργεί τη βία, σε όλες τις μορφές της, μεταξύ παιδιών; Ποιος φόβος του παιδιού «θύτη» μετατρέπεται σε «ανάγκη» να εκφοβίσει το «θύμα» του; Τι είναι αυτό που προκαλεί την ανοχή και τον φόβο του παιδιού που μετατρέπεται σε «θύμα»;
Τελικά, όλο το πρόβλημα συμπυκνώνεται σε δύο απλές προτάσεις. Έλλειψη αυτοεκτίμησης, τραυματικά βιώματα που αποζητούν εκδίκηση, ανασφάλεια που μετατρέπεται σε ανάγκη για επίδειξη ισχύος, αυτοκαταστροφικές τάσεις που μεταφράζονται σε βία και «προβολή» ενός εύθραυστου εαυτού απέναντι στο «θύμα» τους, είναι τα βαθύτερα αίτια της συμπεριφοράς του παιδιού, που στις περισσότερες περιπτώσεις εν αγνοία του, μετατρέπεται σε «θύτη», πιστεύοντας ότι η συμπεριφορά του είναι απόλυτα φυσιολογική. Αλλά είναι αυτή η ίδια ανασφάλεια και η έλλειψη συναισθηματικής θωράκισης, που συντηρεί το παιδί «θύμα».
Και από πού εξορμώνται τα παραπάνω συναισθήματα; Μα αναμφισβήτητα, είναι η παθολογία της «ενήλικης» κοινωνίας, που απλώνει αδιάφορα τα πλοκάμια της και στραγγαλίζει τις παιδικές ψυχές, κι αυτή φυσικά τις περισσότερες φορές δρώντας «εν αγνοία» της…
Αναρωτιέμαι, για το τι θα έκανα αν ήμουν γονιός. Δεν είναι σωστό να κρίνω εκ του ασφαλούς, άλλωστε κανείς δεν μπορεί και δε γίνεται να είναι τέλειος. Δεν υπάρχουν πουθενά γραμμένες συνταγές, αλλά ένα είναι σίγουρο ότι υπάρχει. Το έμφυτο ανθρώπινο ένστικτο της ενσυναίσθησης, δηλαδή πιο απλά, το να μπορώ να μπαίνω στη θέση του άλλου, να αντιλαμβάνομαι τι αισθάνεται, να σέβομαι τη διαφορετκότητά του, να μην επιτρέπω να του συμβεί, αυτό που δεν θα ήθελα να συμβεί σ΄εμένα και στο δικό μου παιδί.
Αυτό το ένστικτο, υπάρχει στον καθένα από εμάς, φτάνει να το καλλιεργήσουμε, να το θρέψουμε και να το δώσουμε τελικά, τροφή στα παιδιά μας. Κι αν δω ότι το παιδί μου μετατρέπεται προοδευτικά σε «θύτη», οφείλω να του μιλήσω, να το συμβουλεύσω, να του καλλιεργήσω αρχικά ασφάλεια και αυτοεκτίμηση και εν συνεχεία το σεβασμό προς τους άλλους. Να του πω ότι η πραγματική δύναμη και ανωτερότητα είναι η ευγένεια και η κατανόηση της διαφορετικότητας.
Πρέπει όμως πρώτα όλα αυτά, να τα πιστέψω και να τα κάνω πράξη εγώ, ώστε να αποτελέσω παράδειγμα για το παιδί μου. Κι αν δω ότι το παιδί μου «θυματοποιείται»; Το θωρακίζω με ασφάλεια και αυτοπεποίθηση, του καλλιεργώ αίσθημα εμπιστοσύνης, ώστε να μου μιλήσει αν γίνει αποδέκτης άσχημων συμπεριφορών, του μαθαίνω να μιλά, να διεκδικεί και να μη σιωπά.
Και τι γίνεται αν είμαι ένας τρίτος, δάσκαλος, συμμαθητής ή μάρτυρας σε περιστατκό εκφοβισμού; Δεν αδιαφορώ. Παίρνω θέση, μιλώ, συμβουλεύω και συμπαραστέκομαι σε «θύμα» και σε «θύτη». Γιατί τελικά η παθογένεια αυτή περιλαμβάνει μόνο θύματα. Και το σημαντικότερο; Δεν ξεχνώ ποτέ. Το ευτυχισμένο παιδί, χτίζει έναν υγιή και ευτυχισμένο αυριανό ενήλικα.
*Η Κυριακή Μ. Παπαγεωργίου είναι ειδ/νη ιατρός Γενικής Χειρουργικής Πα.Γ.Ν.Η.