“Διό κατά μεν την ουσίαν και τον λόγον τον το τί ην είναι λέγοντα μεσότης εστίν η αρετή”
Αριστοτέλης (384-322 π.Χ.)
Σχετικά με τη Συμφωνία των Πρεσπών, θα ήθελα να κάνω τα παρακάτω σχόλια:
Σχόλιο πρώτο. Με την ψήφιση της Συμφωνίας των Πρεσπών, προσωπικά αισθάνθηκα ανακούφιση, αφού δεν θα έχω πλέον να αντιμετωπίζω το εύλογο ερώτημα συναδέλφων μου Ευρωπαίων και άλλων, όταν συναντιόμαστε στο εξωτερικό, όπως το “Γιατί δεν επιτρέπετε (εσείς οι Έλληνες) στους βόρειους γείτονές σας να αποκαλούνται όπως θέλουν;”. Είναι νομίζω αδύνατον να εξηγήσεις και να πείσεις οποιονδήποτε ορθολογικά σκεπτόμενο άνθρωπο ότι εμείς, οι Έλληνες έχομε/είχαμε δίκιο.
Εδώ και 28 χρόνια, από το 1991, με τη διάλυση της Γιουγκοσλαβίας, η αποκαλούμενη πρώην Γιουγκοσλαβική Δημοκρατία της Μακεδονίας έγινε ανεξάρτητο κράτος με τη συνταγματική ονομασία “Δημοκρατία της Μακεδονίας”. Ουσιαστικά όμως το θέμα δημιουργήθηκε αμέσως μετά τον 2ο Παγκόσμιο Πόλεμο με την ίδρυση της Σοσιαλιστικής Δημοκρατίας της Μακεδονίας ως ομόσπονδης δημοκρατίας της τότε ενιαίας Γιουγκοσλαβίας.
Το πρόβλημα επιδεινώθηκε μετά τη μεταπολίτευση, όταν πολιτικοί “ηγέτες μας”, ο ένας μετά τον άλλον, άρχισαν να διαλαλούν το γνωστό “η Μακεδονία είναι μία και αυτή είναι Ελληνική”. Ωσάν να αγνοούσαν κείμενα έγκριτων Ελλήνων και διεθνών ιστορικών και άλλων ειδικών, που τεκμηριώνουν ότι η ευρύτερη γεωγραφική ενότητα της Μακεδονίας, αποτελείται από ένα τμήμα (το μεγαλύτερο) στη βόρεια Ελλάδα, ένα μικρότερο βορειοδυτικά τη νεο-ονομαζόμενη Βόρεια Μακεδονία και δύο ακόμη μικρότερα τμήματα, στη νοτιοδυτική Βουλγαρία και τη νοτιοανατολική Αλβανία. Δυστυχώς όμως, όλοι αυτοί οι “Μακεδονομανείς” δημιούργησαν με την πάροδο του χρόνου, ένα ευρύ ακροατήριο με εθνικιστικά χαρακτηριστικά, που νομίζω θα περάσει πολύς χρόνος για να καταλαγιάσει.
Σχόλιο δεύτερο. Πριν τη Συμφωνία των Πρεσπών τα κυρίαρχα θέματα, που απασχολούσαν τις σχέσεις μας με τους Βορειομακεδόνες, ήταν το όνομα και ο αλυτρωτισμός. Με τη δημοσιοποίηση όμως της συμφωνίας το ενδιαφέρον των Μακεδονομανών στράφηκε κυρίως στη γλώσσα και στην εθνότητα/ιθαγένεια.
Λέγεται ότι εκχωρήσαμε στους Βορειομακεδόνες τη μακεδονική γλώσσα. Μα είχαμε ποτέ εμείς τέτοια γλώσσα (σλάβικη, όπως σαφώς ορίζεται στη συμφωνία) για να τους την εκχωρήσομε; Το ίδιο νομίζω ισχύει και με την εθνότητα. Διερωτώμαι για ποιο έθνος μιλάμε; Αυτό που ίδρυσαν οι Μακεδόνες βασιλείς και φυσικά ο Μέγας Αλέξανδρος, που μετά το θάνατό τους οι Μακεδόνες πολίτες σκορπίστηκαν στην ευρύτερη γεωγραφική περιοχή, όπως ορίζεται παραπάνω, δηλαδή και στην περιοχή της Βόρειας Μακεδονίας.
Αλλά ακόμη κι αν υποθέσομε ότι συμπεριλαμβανόταν ο επιθετικός προσδιορισμός “Βορειομακεδονική”, τόσο στη γλώσσα όσο και στην ιθαγένεια, κάτι άλλο θα είχε εφευρεθεί. Και αυτό γιατί έχομε απωλέσει τη “μεσότητα”, την αριστοτελική μας παρακαταθήκη, που ακόμη και αν δεν την είχαμε έπρεπε να την είχαμε εφεύρει. Κάθε είδους έλλειψη και υπερβολή φθείρει· σώζει μόνο η μεσότητα.
Σχόλιο τρίτο. Περί αλυτρωτισμού. Με το άρθρο 7 της συμφωνίας ορίζεται ότι: Όταν γίνεται αναφορά στο Πρώτο Μέρος (δηλαδή στην Ελλάδα), με αυτούς τους όρους νοούνται όχι μόνο η περιοχή και ο πληθυσμός της βόρειας Ελλάδας (δηλαδή ένα ευρύτερο τμήμα της χώρας μας από αυτό που ορίζεται ως Ελληνική Μακεδονία), αλλά και τα χαρακτηριστικά τους, καθώς και ο Ελληνικός πολιτισμός (που περιλαμβάνει και τον λεγόμενο “Μακεδονικό πολιτισμό”), η ιστορία, η κουλτούρα και η κληρονομιά αυτής της περιοχής από την αρχαιότητα έως σήμερα.
Διερωτώμαι αν αυτό ισχύει και στις περιπτώσεις αρχαιολογικών και ιστορικών μνημείων, που έχουν σχέση με τον Ελληνικό πολιτισμό, αλλά βρίσκονται ή πιθανόν θα ανακαλυφθούν στο μέλλον, σε περιοχές της Βόρειας Μακεδονίας.
Έχω επισκεφθεί την αρχαία Ελληνική πόλη Ηράκλεια Λυγκηστίς (ή Λυγκηστίδα), που βρίσκεται στα όρια της σημερινής πόλης Βίτολα (Μοναστήρι) της Βόρειας Μακεδονίας. Αυτή ιδρύθηκε από τον Φίλιππο Β’, κατείχε στρατηγική θέση στην ευρύτερη περιοχή κατά την Ελληνιστική περίοδο και ήταν πρωτεύουσα της αρχαίας «χώρας» της Μακεδονίας, στην οποία κατοικούσαν οι Λυγκηστές.
Ήκμασε όμως και τη Ρωμαϊκή περίοδο, κυρίως επί εποχής του αυτοκράτορα Αδριανού χάρη στην Εγνατία οδό, που περνούσε δίπλα της. Μήπως θα πρέπει να απαιτήσομε να μας την εκχωρήσουν; Τέλος, για πιθανές ενστάσεις στα παραπάνω, προτείνω να διαβαστεί το πρόσφατο άρθρο του κ. Νίκου Μέρτζου στην «Καθημερινή» της 18.1.2019 με τίτλο: “Μια λύση που δεν αφήνει πληγές στο σώμα της Ελλάδας” (http://www.economy365.gr/article/106846/mia-lysi-poy-den-afinei-pliges-sto-soma-tis-elladas). Καταλήγοντας αναφέρει ότι: “Αναβαθμίζει (εννοείται η συμφωνία) κατακόρυφα τη γεωπολιτική αξία της Ελλάδος”.
Για όσους δεν ξέρουν ποιος είναι ο κ. Μέρτζος, αναφέρω απλώς ότι είναι ο τέως πρόεδρος της Εταιρείας Μακεδονικών Σπουδών στη Θεσσαλονίκη και νομίζω ότι αποτελεί τη συμπύκνωση της ουσίας του αρχαίου Ελληνομακεδονικού πνεύματος.
Δυστυχώς, όπως προαναφέρεται, μας λείπει, “Το μέσον προ ημάς η μεσότης”, που κατά τον Αριστοτέλη ισχύει για κάθε ηθική αρετή και είναι από μια άποψη η ουσία της αρετής. Κρίμα!