Δεδομένου του πώς πάνε τα πράγματα σε οποιοδήποτε γεωγραφικό μήκος και πλάτος και της πολυπλοκότητας των προβλημάτων, από περιβαλλοντικά έως κοινωνικοοικονομικά, τα οποία ο άνθρωπος καλείται να επιλύσει επειγόντως και με επάρκεια, είμαι πεπεισμένος ότι θα είναι μια χαμένη μάχη αν δεν βάλουμε στο μυαλό μας να εκπαιδεύσουμε επαρκώς τους νέους και επομένως να μεταρρυθμίσουμε τα σχολεία με θάρρος και αποφασιστικότητα.
Η πρότασή μου και οι λόγοι μου: Ένα σχολείο για την εκπαίδευση σκεπτόμενων μυαλών και συνειδητοποιημένων πολιτών, μια νέα υποχρεωτική σχολική διαδρομή. Σε έναν όλο και πιο πολύπλοκο και διασυνδεδεμένο κόσμο, η σχολική εκπαίδευση δεν μπορεί να περιοριστεί στο να είναι ένα απλό εργαλείο κατάρτισης για εργασία.
Το σχολείο πρέπει να είναι ένα εργαστήριο σκέψης, ένας χώρος όπου οι νέοι μαθαίνουν να συλλογίζονται, να μελετούν μεθοδικά, να επικοινωνούν αποτελεσματικά και να αναπτύσσονται ως υπεύθυνοι πολίτες.
Για την επίτευξη αυτού του στόχου, είναι επιθυμητή μια μεταρρύθμιση που να προβλέπει μια υποχρεωτική εκπαιδευτική διαδρομή δομημένη σε 5 χρόνια δημοτικού, 3 χρόνια γυμνασίου, 4 χρόνια κλασικής δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης και δύο τελευταία χρόνια εξειδίκευσης, τεχνικής ή ανθρωπιστικής, σε πανεπιστημιακό επίπεδο.
Γιατί το σχολείο πρέπει να εκπαιδεύει μυαλά και όχι μόνο εργάτες. Το σχολείο έχει πρωταρχικό καθήκον: να εκπαιδεύει άτομα ικανά να σκέφτονται κριτικά και ανεξάρτητα.
Αυτή η αποστολή είναι ιδιαίτερα κρίσιμη σε μια εποχή όπου οι τεχνικές δεξιότητες γίνονται γρήγορα παρωχημένες και όπου η προσαρμοστικότητα, η δημιουργικότητα και η κριτική σκέψη αντιπροσωπεύουν την πραγματική προστιθέμενη αξία. Εκπαίδευση σημαίνει να παρέχουμε στους νέους τα εργαλεία για να κατανοήσουν τον κόσμο, να αξιολογήσουν πληροφορίες και να λάβουν τεκμηριωμένες αποφάσεις.
Υπό αυτή την έννοια, ένα εκπαιδευτικό πρόγραμμα, που επικεντρώνεται στην οικοδόμηση γνωστικών και επικοινωνιακών δεξιοτήτων, είναι πολύ πιο αποτελεσματικό από μια προσέγγιση που στοχεύει αποκλειστικά στην ταχεία είσοδο στην αγορά εργασίας.
Η τρέχουσα προσέγγιση πολλών τεχνικών και επαγγελματικών σχολών, που συχνά προσανατολίζεται στην εκπαίδευση νέων εργαζομένων ήδη στην εφηβεία, ανταποκρίνεται σε ένα απαρχαιωμένο μοντέλο που μειώνει το άτομο σε γρανάζια στο σύστημα παραγωγής. Αντίθετα, μια ευρεία σχολική προετοιμασία επιτρέπει στους νέους να εξερευνήσουν διαφορετικούς τομείς γνώσης, να αναπτύξουν επίγνωση του εαυτού τους και των άλλων και να αναπτύξουν αυτές τις εγκάρσιες δεξιότητες που θα είναι θεμελιώδεις σε κάθε τομέα της εργασίας και στην κοινωνική ζωή.
Μια δομημένη πρόταση: η μεταρρύθμιση του σχολικού προγράμματος
Το νέο υποχρεωτικό σχολικό μοντέλο χωρίζεται σε τέσσερις φάσεις:
- Δημοτικό σχολείο (5 έτη): Στόχος είναι να τεθούν τα θεμέλια του γραμματισμού, της τόνωσης της περιέργειας και της αγάπης για μάθηση.
Οι μικροί μαθητές μαθαίνουν να διαβάζουν, να γράφουν, να μετρούν και να χτίζουν θετικές κοινωνικές σχέσεις.
- Γυμνάσιο (3 έτη):Αυτή η περίοδος είναι αφιερωμένη στην εδραίωση βασικών δεξιοτήτων και στην εισαγωγή πιο περίπλοκων κλάδων, όπως η επιστήμη, η ιστορία και οι ξένες γλώσσες. Η εστίαση είναι στην κριτική μάθηση και στην ικανότητα σύνδεσης διαφορετικών εννοιών.
- Κλασικό Λύκειο (4 έτη): Αυτό το τμήμα παρέχει μια ευρεία και σε βάθος εκπαίδευση, με έμφαση σε θέματα όπως η λογοτεχνία, η φιλοσοφία, τα μαθηματικά, οι επιστήμες και οι αρχαίες γλώσσες.
Αυτό το μονοπάτι προωθεί την ανάπτυξη λογικών, επιχειρηματολογικών και ερμηνευτικών δεξιοτήτων, απαραίτητων για την επιτυχή αντιμετώπιση οποιουδήποτε τομέα σπουδών ή μελλοντικής εργασίας.
- Δύο χρόνια εξειδίκευσης σε πανεπιστημιακό επίπεδο (2 έτη): Μετά από 12 χρόνια γενικής κατάρτισης, οι μαθητές επιλέγουν μια τεχνική ή ανθρωπιστική διαδρομή εξειδίκευσης. Αυτή η διετής περίοδος, βασισμένη σε ακαδημαϊκές μεθόδους και περιεχόμενα, επιτρέπει στους μαθητές να εμβαθύνουν στο πεδίο ενδιαφέροντός τους, όταν έχουν αναπτύξει μεγαλύτερη επίγνωση των δικών τους κλίσεων και ικανοτήτων.
Ο Βασίλης Μιχ. Χατζηγιάννης είναι δρ. καθηγητής Μηχανικής Ρευστών και Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας, ομότιμος καθηγητής Πανεπιστημίου