Η μικρή επισκεψιμότητα τεσσάρων μεγάλων δημόσιων χώρων του Ηρακλείου, μας παρακίνησε να διαμορφώσουμε προτάσεις ανάπλασης τους. Οι χώροι αυτοί είναι το ενετικό λιμάνι, η πλατεία Ελευθερίας, η πλατεία στη θέση Καράβολα και η στέψη των ενετικών τειχών.
Στόχος των παρεμβάσεων που προτείνουμε είναι να αυξηθεί η επισκεψιμότητας τους και να βελτιωθεί η ποιότητα ζωής των πολιτών. Το κείμενο που ακολουθεί παρουσιάζει χαρακτηριστικά σημεία μιας λεπτομερούς διερεύνησης 160 σελίδων.
Το ενετικό λιμάνι έχει δύο κτυπητές αδυναμίες: α) τα νεώρια του είναι ακρωτηριασμένα και β) ο χερσαίος χώρος του είναι κατακερματισμένος.
Οι αδυναμίες αυτές μπορούν να αρθούν μόνο με ριζικά μέτρα. Καταλήξαμε λοιπόν στις ακόλουθες παρεμβάσεις:
1) Δημιουργία πλατείας 40 στρεμμάτων που θα επιτευχθεί με την υπογειοποίηση του παραλιακού δρόμου στο τμήμα του μεταξύ ανατολικών και δυτικών νεωρίων και με την ενοποίηση των χώρων της χερσαίας επιφάνειας του ενετικού λιμανιού.
2) Αναστηλώσεις μεγάλων τμημάτων των ανατολικών και των δυτικών νεωρίων επάνω στη νέα πλατεία.
3) Δημιουργία κλειστού χώρου πληροφόρησης τουριστών για την πόλη του Ηρακλείου.
4) Αλλαγή χρήσης υφισταμένων κτηρίων σε καταστήματα εστίασης.
Εκτιμούμε ότι με τις παρεμβάσεις αυτές το ενετικό λιμάνι θα προσελκύει τουλάχιστον τους μισούς τουρίστες που κάνουν διακοπές στα βόρεια παράλια του νομού Ηρακλείου.
Στο τεχνολογικό μέρος της διερεύνησης μας, διαπιστώσαμε ότι είναι τεχνολογικά εφικτό να κατασκευαστεί υπογειοποιημένος δρόμος, δηλαδή ένα τούνελ, μήκους 280 μέτρων το οποίο θα μπορεί να ανταποκριθεί στις κυκλοφοριακές ανάγκες της θέσης το ίδιο καλά με τον υπάρχοντα δρόμο. Σχετικά με το κόστος μπορούμε να ξεκινήσουμε από την εκτίμηση του κόστους ενός τούνελ παρόμοιων διαστάσεων στην Αθήνα που ανέρχεται στα 6 εκατομμύρια ευρώ.
Όσον αφορά την ανάπλαση της πλατείας Ελευθερίας καταλήξαμε στις ακόλουθες ιδέες:
1) Από άποψη νοήματος η πλατεία θα προβάλει σημαντικές πτυχές της ταυτότητας της πόλης του Ηρακλείου.
2) Θα βελτιωθεί το μικροκλίμα στην πλατεία με φυτά και σκέπαστρα.
Η ταυτότητα της πόλης θα αποδοθεί με τρία επί μέρους σύνολα:
– Το σύνολο που θα αναφέρεται στην ιστορία της πόλης και θα περιλαμβάνει και περιοχές νερού.
– Εκθέματα που θα αναφέρονται στις αξίες της πόλης.
– Δυο είδη χλωρίδας που θα προβάλουν το φυσικό κλίμα της πόλης.
Τα πολυάριθμα αυτά στοιχεία θα διαμορφωθούν με αισθητικά κριτήρια έτσι ώστε η πλατεία να γίνει αξιοθέατο.
Για να αυξηθεί ακόμα περισσότερο η επισκεψιμότητα της πλατείας θα μεθοδεύσουμε την δημιουργία δεσμών μεταξύ της πλατείας και των δημοτών. Οι δεσμοί θα προκύψουν δίνοντας στον δημότη ερεθίσματα και κίνητρα να αναλογίζεται για όσα αποκόμισε από την επίσκεψη της πλατείας και να συμμετέχει ουσιαστικά στη διαμόρφωση της πλατείας και σε εκδηλώσεις που μπορούν να σχετιστούν με αυτήν.
Η κύρια παρέμβαση που προτείνουμε για την πλατεία στη θέση Καράβολα είναι η κατασκευή κολυμβητηρίου διασκέδασης που θα περιλαμβάνει πολλές δεξαμενές και πολλές νεροτσουλήθρες. Οι δεξαμενές θα απευθύνονται σε άτομα τεσσάρων διαφορετικών ηλικιών και δυο διαφορετικών κολυμβητικών ικανοτήτων. Θα χρησιμοποιείται θαλασσινό νερό. Το κολυμβητήριο θα καταλαμβάνει έκταση 10 στρεμμάτων αφήνοντας διαθέσιμη πολλαπλάσια έκταση για την διεξαγωγή υπαίθριων εκδηλώσεων. Μια μικρότερη παρέμβαση θα είναι η κατασκευή κλειστού παιδότοπου χρήσιμου για τον χειμώνα. Στην όλη έκταση θα τοποθετηθούν γλυπτά που θα παραπέμπουν σε καλλιτεχνικές δημιουργίες κρητικών όπως σκηνές λογοτεχνικών έργων, φιγούρες ηθοποιών κ.α.
Προτείνουμε ακόμα την ένταξη του υπάρχοντος χώρου ποδηλασίας σε ένα μεγαλύτερο ποδηλατικό δίκτυο. Θα επιδιώξουμε το δίκτυο αυτό να συνδέει την Κνωσό με την εκβολή του Ξεροπόταμου μέσω του χειμάρρου Καίρατου και της στέψης του ενετικού τείχους.
Η δημοτική αρχή του Ηρακλείου έχει προχωρήσει σε ένα σχέδιο συντήρησης και ευπρεπισμού της στέψης των ενετικών τειχών. Στην δική μας πρόταση πέραν των θεμάτων που απασχόλησαν και την δημοτική αρχή διερευνήσαμε δυο πτυχές: την προσιτότητα και την ασφάλεια.
Η προσιτότητα στο τείχος και στη στέψη του θα εξασφαλιστεί με μίνι μπας. Τα μίνι μπας θα ανεβάζουν τους επισκέπτες στη στέψη του τείχους και θα εξυπηρετούν τους πολίτες και ως αστική γραμμή μεταξύ της θέσης Καράβολα και της Πλατείας Ελευθερίας μέσω της πύλης του Αγίου Ανδρέα και της καινούργιας πόρτας.
Για την ασφάλεια των χρηστών του πάρκου από πτώση από το τείχος θα τοποθετηθεί προστατευτικό κιγκλίδωμα σε ολόκληρο το περίγραμμα της στέψης. Για την ασφάλεια τους από βία και εγκληματικότητα το πάρκο θα εποπτεύεται με βιντεοκάμερες ασφαλείας και η φύτευση της στέψης των προμαχώνων θα είναι ποώδης με εξαίρεση μόνο τις περιμέτρους.
Στους προμαχώνες θα τοποθετηθούν γλυπτά πολύ χαμηλού ύψους που είτε θα αναφέρονται στη σχέση των κρητικών με τα τείχη είτε θα ενσαρκώνουν κρητικά παραμύθια.
Συμπερασματικά:
- Η επισκεψιμότητα των τεσσάρων χώρων θα αυξηθεί με την προσθήκη των χρήσεων που περιγράψαμε.
- Με την ανάπλαση τους οι τέσσερεις χώροι θα συμβάλουν στην αξιοποίηση του ελεύθερου χρόνου των πολιτών, που για τη μελέτη μας θεωρήσαμε ότι θα έχει τις μορφές χαλάρωση, ανάπαυση, σωματική ενεργοποίηση, πνευματική ενεργοποίηση και επικοινωνία.
* Ο Μανώλης Παπαμαστοράκης είναι διδάκτωρ Μηχανικός & διδάκτωρ Ανθρωπιστικών Επιστημών