Του Μανώλη Παπαμαστοράκη
Ο κάθε πολίτης που περνάει συχνά έξω από την πλατεία Ελευθερίας (συντ. ΠΕ) έχει διαπιστώσει ότι η πλατεία υστερεί πολύ σε αριθμό επισκεπτών. Εκτιμούμε ότι το πρόβλημα αυτό δεν μπορεί να λυθεί με τις νέες φυτεύσεις και με την βελτίωση της προσβασιμότητας που προτείνει η δημοτική αρχή στην τρέχουσα διαβούλευση.
Το παρόν κείμενο παρουσιάζει μια μορφή που θα μπορούσε να λάβει η ΠΕ εάν θέταμε συνειδητά ως στόχους μια εντυπωσιακή αύξηση των επισκεπτών της και σε συνδυασμό με αυτό τη βελτίωση της ποιότητας του ελεύθερου χρόνου των πολιτών. Το σχέδιο της ανάπλασης που επινοήσαμε επηρεάστηκε από τις ακόλουθες πηγές ιδεών και απαιτήσεων:
1.Ανέκαθεν η κεντρική πλατεία μιας πόλης α) πρόβαλε στοιχεία από την ταυτότητα της πόλης και β) χρησίμευε ως τόπος επικοινωνίας των πολιτών.
2.Για την ανάπλαση της ΠΕ οφείλουμε να θεωρήσουμε δεσμευτικές α) τις προδιαγραφές του ΥΠΠΟΑ και β) τις επιθυμίες των πολιτών για περισσότερο πράσινο.
Τελικά καταλήξαμε στις ακόλουθες βασικές ιδέες για την ανάπλαση:
Α.Να παρουσιάζει σημαντικές πτυχές της ταυτότητας της πόλης του Ηρακλείου.
Β.Να βελτιωθεί το μικροκλίμα στην ΠΕ με φυτά και σκέπαστρα.
Γ.Για να μην εξαντλείται το ενδιαφέρον του δημότη με μια επίσκεψη της ΠΕ θα πρέπει: Γ1. η πλατεία να γεννά προβληματισμούς στον δημότη και Γ2. να μεθοδευθεί η ενεργητική συμμέτοχη του δημότη στη διαμόρφωση της πλατείας και στην επιλογή εκδηλώσεων μέσα σε αυτήν.
Σημείο Α. Ως ταυτότητα της πόλης επιλέξαμε την ιστορική και την κλιματολογική της ταυτότητα και τρεις αξίες της.
1)Η ιστορική ταυτότητα θα αποδίδεται με τα κύρια εκθέματα και τις περιοχές νερού.
-Τα κύρια εκθέματα θα αποδίδουν σταθμούς της ιστορίας της πόλης: Η μινωική περίοδος θα εκπροσωπείται με τον Δίσκο της Φαιστού, η αρχαιοελληνική με τον Επιμενίδη και το παράδοξο του, η ενετική με την αναστήλωση τμήματος της πρόσοψης της πύλης του Αγ. Γεωργίου και με ανάγλυφα της υπόθεσης του Ερωτόκριτου και η νεώτερη ελληνική με γλυπτό που θα αποδίδει την εξαγωγή αγροτικών προϊόντων με πλοία. Τα σύμβολα του Δίσκου της Φαιστού θα είναι χαραγμένα σε μεγάλες κατακόρυφες πλάκες. Η υπόθεση του Ερωτόκριτου θα συμπυκνωθεί σε λίγες σκηνές που θα αποδίδουν δυο οικίες δραματουργικές υποθέσεις.
-Οι περιοχές νερού θα είναι δυο σιντριβάνια και τρεις κρήνες με μορφές που εναρμονίζονται με τα άλλα στοιχεία της πλατείας.
2)Ως αξίες της πόλης θα θεωρήσουμε αυτές που έδωσαν το όνομά τους στην πλατεία και στους δυο κεντρικούς δρόμους που συμβάλλουν σε αυτήν. Η αξία της Ελευθερίας θα αποδοθεί με ανάγλυφο που θα παριστάνει αγωνιστές της ελευθερίας τεσσάρων ιστορικών περιόδων να συσκέπτονται, τρεις άνδρες και μια γυναίκα. Ο προβληματισμός για τις έννοιες της Δικαιοσύνης και της Δημοκρατίας θα αποδοθεί με αποφθέγματα αρχαίων Ελλήνων φιλοσόφων χαραγμένα σε κολόνες, στις οποίες θα χαραχθούν και μεταφράσεις τους σε ευρωπαϊκές και ασιατικές γλώσσες.
3)Η κλιματολογική ταυτότητα θα αποδίδεται με δυο είδη χλωρίδας, το ένα με αυτοφυή φυτά της Κρήτης και το άλλο με ανθοφόρα τροπικά φυτά που θα καταδεικνύει τις δυνατότητες του κλίματος του νησιού.
Σημείο Γ1. Θα δίνουμε στον δημότη ερεθίσματα να αναλογίζεται για όσα είδε στην πλατεία και τα οποία θα αντιστοιχούν στα ακόλουθα ερωτήματα: Ποιο νομίζεις ότι είναι το νόημα του κειμένου του Δίσκου της Φαιστού; Είναι το παράδοξο του Επιμενίδη λογική αντίφαση; Πώς αξιολογείς την περίοδο της Ενετοκρατίας; Τι σημαίνει για σένα Δημοκρατία και τι Δικαιοσύνη στην πράξη; Ποια είναι για σένα η ταυτότητα της πόλης του Ηρακλείου; Σε ποιες κατευθύνσεις επιθυμείς να εξελιχθεί η πόλη σου;
Σημείο Γ2. Θα ζητάμε από τον δημότη να συμμετέχει ουσιαστικά στη διαμόρφωση της πλατείας π.χ. προτείνοντας ο ίδιος επιπλέον εκθέματα. Θα οργανώνουμε εκδηλώσεις με θέματα που μπορούν να συσχετιστούν με την πλατεία. Π.χ. με αφορμή και πρώτον τιμώμενο τον Επιμενίδη θα οργανώνεται σε ετήσια βάση συνέδριο φιλοσοφίας με θέματα που θα συν-επιλέγουν οι δημότες.
Επιπροσθέτως θα τοποθετηθούν στην ΠΕ παιδότοποι, επιτραπέζια παιχνίδια, νέος αστικός εξοπλισμός κ.ά., ενώ οι εξωτερικές όψεις της ΠΕ θα παρέχουν κίνητρα επίσκεψης της πλατείας.
Όλα τα παραπάνω θα διαμορφωθούν αισθητικά έτσι ώστε η ΠΕ να αποκτήσει τη φήμη αξιοθέατου.
Η ΠΕ θα φιλοξενεί εκδηλώσεις. Αυτές είτε θα απαιτούν όλη την έκταση της ΠΕ είτε θα διεξάγονται σε επιμέρους ξέφωτα της πλατείας όπου θα μπορούν να τοποθετούνται φορητά καθίσματα.
Τα παραπάνω θα δίνουν στους δημότες ευκαιρίες για απόλαυση, για πνευματική ενεργοποίηση και για επικοινωνία, βελτιώνοντας έτσι την ποιότητα ζωής του ελεύθερου χρόνου τους.
Εκτιμούμε ότι τα χαρακτηριστικά του αξιοθέατου, το βελτιωμένο βιοκλιματικά περιβάλλον και οι δεσμοί των δημοτών με την πλατεία που θα προκύψουν μέσω της συμμετοχής τους, θα αυξήσουν εντυπωσιακά τον αριθμό των επισκεπτών της ΠΕ, είτε δημοτών είτε Ελλήνων και αλλοδαπών επισκεπτών. Το κόστος της βασικής ιδέας του έργου, δηλ. του σημείου Α, είναι πολύ μικρό σε σύγκριση με το κόστος της προτεινόμενης ανάπλασης της Δημοτικής Αρχής.
ΥΓ. (1) Τα προαναφερθέντα προέρχονται από μια λεπτομερή διερεύνηση 50 σελίδων. (2) Σχετικό με τα παραπάνω είναι και το άρθρο μας στην “Πατρίς” της 11.4.2019.