Η πρώτη ανακάλυψη των ιών χρονολογείται από το 1892, όταν ο Ιβανόφσκι (Ivanovsky) διαπίστωσε ότι εκχύλισμα φυτών καπνού, αρρωστημένα με νόσο καλούμενη μωσαϊκή, διατηρούσε την μολυσματικότητά του και μετά την δίοδο από μικροβιοκρατείς ηθμούς και λόγω του μικροτάτου μεγέθους αποκλήθηκαν διηθητοί μικροοργανισμοί, οι οποίοι διατηρούσαν την μολυσματικότητά τους και μετά την κατακρήμνιση των από τα εναιωρήματά τους με αλκοόλη.
Το 1935 ο Στάνλεϊ (Stanley) ανακάλυψε ότι ο νοσογόνος παράγων δύναται να κρυσταλλωθεί και χαρακτηρίστηκε ιός, αποτελούμενος από σύμπλεγμα πρωτεϊνών.
Έκτοτε πολλές ασθένειες φυτών και ζώων αποδείχτηκε ότι οφείλοντο σε ιούς, ικανών να αναπαραχθούν μόνον εντός των κυττάρων του ξενιστή.
Και ο κορωνοϊός «γνωρίζει» ότι θα σκοτώσει τον ξενιστή και τον εαυτό του, ως καμικάζι, αλλά εν τω μεταξύ θα έχει πολλαπλασιαστεί και με μία μετάλλαξη (αλλαγή στον γενετικό κώδικα) θα μεταναστεύσει, εξασφαλίζοντας την συνέχεια του είδους. Στη φυσική επιλογή, λένε, υπάρχει μία απλή κοινή λογική.
Σημειωτέον ότι ασθένειες οφειλόμενες σε ιούς ήσαν κλινικώς γνωστές από εκατοντάδων ετών, όπως η ευλογιά και η λύσσα· και παρά το ότι οι επιστήμονες ουδέποτε είχαν δει τον νοσογόνο παράγοντα, επινόησαν μεθόδους προφυλάξεως του ανθρώπου, όπως λ.χ. ο δαμαλισμός από τον Γέννερ (Jenner) το 1796 και ο αντιλυσσικός εμβολιασμός από τον Παστέρ (Pasteur) το 1846.
Μετά την ανακάλυψη του ηλεκτρονικού μικροσκοπίου διαπιστώθηκαν τα μεγέθη και τα σχήματα των ιών (βελοειδείς, σφαιρικοί, πολύεδροι), όπως και η δομή τους, νηματοειδές μόριον νουκλεϊνικού οξέος εντός θήκης πρωτεϊνών.
Καθώς ο νέος κορωνοϊός (Covid-19) μεταλλάσσεται, εξαπλώνεται σ’ όλο τον κόσμο και ο στόχος είναι η προστασία της δημόσιας υγείας, με την μικρότερη δυνατή ζημία στην οικονομία· και σε συνθήκες αβεβαιότητας, απαιτείται επαγρύπνηση και ανασχεδιασμός. Κι όπως λέει σε μια ρίμα η νθούλα:
«Κόβιντ τον εβαφτίσανε και τον βαθμολογήσαν
19 του βάλανε, απ’ τους ιούς ο ένας
κι αγέρωχος μας προσπερνά και κόβγει τις ζωές μας».
Και για να επανέλθουμε, κατά το δυνατόν, στην καθημερινότητά μας, με χειραψίες και αγκαλιές και για να μην κινδυνεύσουν άλλες ζωές, τα επιδημιολογικά δεδομένα επιβάλλουν σχολαστική τήρηση των μέτρων: συχνό πλύσιμο των χεριών, καλός αερισμός των χώρων, τήρηση αποστάσεων, αποφυγή συνωστισμών, σωστή χρήση της μάσκας και δεν αγγίζουμε μάτια, μύτη, στόμα, θύρες εισόδου του κορωνοϊού και άλλων μικροβίων.
Και στον πόλεμο κατά του αοράτου εχθρού ηγήτορας είναι η επιστήμη (φαρμάκων άριστον), παρά τυχόν αντιφάσεις, λόγω σταδιακής αποκάλυψης των μυστηρίων του ιού.
Εξάλλου, επειδή το ποίμνιο δοκιμάζεται, η Εκκλησία και εν όψει των εορτών, βρίσκεται σε δύσκολη θέση, όταν οι πιστοί αισθάνονται την ανάγκη να προστρέξουν εκεί απ’ όπου αντλούν δύναμη, ελπίδα, παρηγοριά· και η πίστη στο υπερβατικό λειτουργεί ευεργετικά. Αλλά «ανάγκα και οι θεοί πείθονται» και να θυμόμαστε ότι στον ίδιο τοίχο στηρίζεται (πάντοτε) ως γείτονας η νόσος και η υγεία, «νόσος γαρ (αεί) γείτων ομότοιχος ερείδει» (βλ. «Αγαμέμνονας» Αισχύλου).
Εν αναμονή του Αη Βασίλη με… το δώρο του εμβολίου και των φαρμάκων κατά του κορωνοϊού, προσευχόμαστε στο σπίτι και αγνοούμε τους συνωμοσιολόγους, τους αρνητές της μάσκας και τους πολέμιους των εμβολιασμών ( εντάσσονται σ’ ένα κλίμα ανορθολογισμού).
Οι πανδημίες έρχονται και παρέρχονται, όπως της μαύρης πανώλης κατά τον Μεσαίωνα, της πανούκλας το 1828, με την επιβολή καραντίνας από τον Καποδίστρια: «Υποχρεούνται οι κάτοικοι να μένουν εις τα ίδια. Εμποδίζεται πάσα θρησκευτική τελετή. Δεν σημαίνονται οι κώδωνες» και η ισπανική γρίπη εκατό χρόνια πριν, όπου χάθηκαν περίπου 50 εκατομμύρια, αλλά οι ομοιότητες είναι ανατριχιαστικά ίδιες.
Θα τα καταφέρουμε. Καλές γιορτές!
Πηγές:
-
Αρχεία της Φαρμακευτικής -Ιαν.-Μαρτ. 1971.
-
Ημερήσιος τύπος “Η Καθημερινή” κ.α.
-
“Μύσων-τόμος Γ’” Αθήναι 1934
*Ο Γιάννης Χλουβεράκης είναι φαρμακοποιός