Το παγκόσμιο χρέος έφτασε σε ακόμα υψηλότερα επίπεδα, ανεβαίνοντας στα 247 τρισεκατομμύρια δολάρια το πρώτο τρίμηνο του 2018. Από αυτό το ποσοστό, ο μη χρηματοπιστωτικός τομέας ανήλθε σε 186 τρισεκατομμύρια δολάρια. Ο λόγος του χρέους προς το ακαθάριστο εγχώριο προϊόν (ΑΕΠ) ξεπέρασε το 318%, σημειώνοντας την πρώτη τριμηνιαία άνοδο σε δύο χρόνια. Αυτό συμβαίνει ανάμεσα στα επίπεδα ρεκόρ του χρέους των επιχειρήσεων και των νοικοκυριών σε πολλές αγορές παγκοσμίως.
247= 318%
77,5
Αυτό σημαίνει πως για κάθε 1 δολάριο που παράγετε παγκοσμίως από όλα τα κράτη το χρέος είναι 3,18 δολάρια. Στην ουσία δηλαδή όλα τα κράτη και οι κυβερνήσεις του πλανήτη είναι χρεωμένες πάνω από τις δυνατότητές τους.
Το πρωτοφανές χρέος είναι μία από τις πολλές ανησυχίες των επενδυτών, πέρα από τις ανησυχίες για τη σύσφιξη της νομισματικής πολιτικής της Ομοσπονδιακής Τράπεζας. Διατήρησαν τα επιτόκια κάτω ή κοντά στο μηδέν για μεγάλο χρονικό διάστημα – ίσως πολύ καιρό-και χρησιμοποίησαν προγράμματα αγοράς ομολόγων για την περαιτέρω καταστολή των αποδόσεων κυβέρνησης, την τιμωρία των αποταμιευτών και την προώθηση της κατανάλωσης και της ανάληψης κινδύνων. Το παγκόσμιο χρέος έχει διογκωθεί τις τελευταίες δύο δεκαετίες: από 84 τρισεκατομμύρια δολάρια στις αρχές του αιώνα, σε 173 τρισεκατομμύρια δολάρια κατά τη διάρκεια της οικονομικής κρίσης του 2008, σε 247 τρισεκατομμύρια δολάρια μια δεκαετία μετά την κατάρρευση της Lehman Brothers Holdings Inc.
Households = νοικοκυριά
Non-financial corporate =μη χρηματοπιστωτικές επιχειρήσεις
Government = κυβέρνηση Financial = χρηματοοικονομικές εταιρείες
Σε ολόκληρο τον κόσμο, το δημόσιο χρέος έχει αυξηθεί κατά την τελευταία δεκαετία, τόσο σε ονομαστικό ,όσο και ως ποσοστό του ΑΕΠ. Ενώ τα άτομα και τα χρηματοπιστωτικά ιδρύματα ήταν απασχολημένα να βάλουν σε τάξη μετά την κρίση τα οικονομικά τους, πολλές κυβερνήσεις έτρεξαν στους αγοραστές τους – τις κεντρικές τράπεζες – για να αυξήσουν το χρέος και να προωθήσουν την οικονομική ανάπτυξη.
Το γεγονός ότι οι κεντρικές τράπεζες μείωσαν τα επιτόκια ενθάρρυναν επίσης τις μη χρηματοπιστωτικές επιχειρήσεις να εκμεταλλευθούν έγκαιρα και συχνά τις αγορές ομολόγων. Σε όλο τον κόσμο, το φορτίο του χρέους τους αντιπροσωπεύει σήμερα πάνω από το 90% του ΑΕΠ, από περίπου 77% το 2008, σύμφωνα με στοιχεία του Ινστιτούτου Διεθνών Οικονομικών. Μερικές φορές τα έσοδα αυτά τέθηκαν σε παραγωγικές χρήσεις, αλλά συχνά οι εταιρείες απλώς αγόραζαν τις δικές τους μετοχές, ενισχύοντας την αξία των μετοχών.
Τώρα, αυτό δεν είναι μόνο μια ιστορία της αναπτυγμένης αγοράς. Τα επίπεδα του χρέους των αναδυόμενων αγορών είναι πολύ υψηλότερα από ό, τι ήταν πριν από 10 χρόνια, ενώ οι επενδυτές χλευάζουν την απόδοση των χρεών για δάνεια σε δολάρια από χώρες όπως η Τουρκία και η Βραζιλία. Φυσικά, τα έθνη αυτά τώρα βρίσκονται υπό πίεση, καθώς η Fed αυξάνει τα επιτόκια, ενισχύοντας το δολάριο και καθιστώντας πιο δαπανηρό για τις κυβερνήσεις των χωρών αυτών να αποπληρώσουν τις υποχρεώσεις τους. Σε όλες τις αναδυόμενες χώρες, το μη χρηματοπιστωτικό εταιρικό χρέος αντιπροσωπεύει σχεδόν το ιοο% του ΑΕΠ τους.
Οι ανεπτυγμένες κυβερνήσεις, εν τω μεταξύ, βρίσκονται σε άγνωστο έδαφος. Ενώ μπορούν να εκτυπώσουν χρήματα με τη βοήθεια των κεντρικών τραπεζών, κανείς δεν είναι σίγουρος για το τι συμβαίνει όταν μια παγκόσμια υπερδύναμη, όπως η Ιαπωνία, φτάνει το ποσοστό του χρέους προς το ΑΕΠ 224% ή η Ελλάδα το 185%. Οι ΗΠΑ, το Ηνωμένο Βασίλειο και η Γαλλία ξεπέρασαν το επίπεδο του ιοο%.
Αντιμέτωποι με τη γήρανση του πληθυσμού και τις υποσχέσεις ενός δικτύου κοινωνικής προστασίας, δεν υπάρχει εύκολη λύση για το πώς να αντισταθμίσουν αυτή την τάση. Αυτή είναι η μετά-Lehman κληρονομιά.
Για να οδηγήσουν την παγκόσμια οικονομία στην ανάπτυξη , οι κυβερνήσεις δανείστηκαν από το
μέλλον. Αυτό είχε ως αποτέλεσμα να δημιουργηθούν εντάσεις , μέσω μέτρων λιτότητας ή φορολογικών αυξήσεων, είτε σηματοδοτεί ότι η εμπλοκή των κεντρικών τραπεζών θα καταστεί μόνιμη των χρηματοπιστωτικών αγορών του 2ίου αιώνα.
*Ο Γεώργιος Εμμ. Καβρός είναι Οικονομολόγος, απόφοιτος Πανεπιστημίου Κρήτης