Μετάβαση σε προγνώσεις καιρού: από το «πως θα είναι ο καιρός» στο «τι θα κάνει ο καιρός, τι θα προκαλέσει ο καιρός»
Όπως είναι ευρέως γνωστό κάθε χρόνο από το 1961 στις 23 Μάρτη γιορτάζεται η Παγκόσμια Ημέρα Μετεωρολογίας (ΠΗΜ), όπου τιμάται η ίδρυση του Παγκόσμιου Μετεωρολογικού Οργανισμού (ΠΜΟ) το 1950.
Ο εορτασμός κάθε φορά αφιερώνεται σε ένα συγκεκριμένο θέμα, προκειμένου να επικεντρωθεί σε αυτό η διεθνής κοινότητα και οι τοπικές Μετεωρολογικές και Υδρολογικές Υπηρεσίες, οι πολίτες και τα μέσα ενημέρωσης και κοινωνικής δικτύωσης (social media).
Το φετινό θέμα είναι το εξής: ‘’Έγκαιρη προειδοποίηση και Έγκαιρη Δράση’’ / ‘’Early Warning and Early Action’’ με υπογράμμιση του σημαντικού ρόλου των Υδρομετεωρολογικών και Κλιματικών Πληροφοριών για τη μείωση του Κινδύνου Καταστροφών’’.
Ύστερα από την έκθεση του 2020 του ΠΜΟ για την Κατάσταση των Κλιματικών Υπηρεσιών: από τις Έγκαιρες προειδοποιήσεις στην ‘Έγκαιρη Δράση και σύμφωνα με τον Άτλαντα θνησιμότητας και οικονομικών απωλειών του ΠΜΟ, τα τελευταία 50 χρόνια (1970-2019), πάνω από 11,000 καταστροφές έχουν αποδοθεί στον καιρό, το κλίμα και τους σχετιζόμενους με το νερό κινδύνους, προκαλώντας 2 εκατομμύρια νεκρούς και 3.6 τρισεκατομμύρια δολάρια σε οικονομικές απώλειες.
Το στοιχείο που είναι αξιοσημείωτο είναι ότι ενώ ο μέσος αριθμός των θανάτων που έχουν καταγραφεί για κάθε καταστροφή έχει μειωθεί κατά ένα τρίτο, ο αριθμός των καταγεγραμμένων καταστροφών έχει αυξηθεί πέντε φορές και οι οικονομικές ζημίες έχουν αυξηθεί ακόμη περισσότερο κατά επτά.
Οι χώρες και οι κοινωνίες πολύ συχνά, έρχονται αντιμέτωποι την ίδια στιγμή με πολλαπλούς κινδύνους, με κλιμακωτές και εξελισσόμενες επιπτώσεις στια συστήματα υποδομών, τη γεωργία, τις μεταφορές, την ενέργεια και τα συστήματα υγείας.
Οι καύσωνες συνδέονται πολλές φορές με το φαινόμενο της ξηρασίας, την κακή ποιότητα αέρα και τις πυρκαγιές – οι οποίες ως αποτέλεσμα μπορούν να αυξήσουν τον κίνδυνο ξαφνικών πλημμυρών κατά τη διάρκεια τυχόν ισχυρών βροχών που ακολουθούν.
Οι συνέπειες της κλιματικής αλλαγής και των ακραίων καιρικών συνθηκών έχουν γίνει οι σημαντικοί παράγοντες που συμβάλλουν στις επισιτιστικές κρίσεις, τον εκτοπισμό και τη μετανάστευση και την κοινωνικοοικονομική ανασφάλεια. Έτσι, οι προσφυγικές ροές πλέον δεν θα είναι μόνο λόγω πολέμων και οικονομικών προβλημάτων, αλλά και για λόγους επιπτώσεων της κλιματικής αλλαγής και συνδεόμενων με αυτή ακραίων καιρικών και κλιματικών φαινομένων.
Τα ακραία καιρικά και κλιματικά γεγονότα έχουν αυξηθεί ως προς τη συχνότητα εμφάνισης, την ένταση και τη σοβαρότητα τους, ως αποτέλεσμα της κλιματικής αλλαγής και πλήττουν τις ευάλωτες κοινότητες με δυσανάλογο σκληρό τρόπο.
Τα τελευταία χρόνια ολοένα και περισσότερο κρίνεται αναγκαίο και επιβεβλημένο τα κράτη να επενδύσουν στην ανάπτυξη αποτελεσματικών έγκαιρων συστημάτων προειδοποιήσεων, τα οποία θα ενισχύουν την ανθεκτικότητα των χωρών σε πολλαπλούς κινδύνους που συνδέονται με τον καιρό, το κλίμα και το νερό.
Φαίνεται ότι πλέον υπάρχει ανάγκη μετάβασης σε προγνώσεις / προβλέψεις με βάση τον αντίκτυπο, τις επιπτώσεις – μια αλλαγή από το ‘’πως θα είναι ο καιρός» στο «τι θα κάνει ο καιρός, τι θα προκαλέσει ο καιρός», έτσι ώστε η πολιτεία, η τοπική και περιφερειακή αυτοδιοίκηση, οι άνθρωποι και οι επιχειρήσεις να μπορούν να ενεργήσουν έγκαιρα με βάση τις προειδοποιήσεις και να σχεδιάζουν εκ των προτέρων δράσεις και να προετοιμάζουν συστήματα και μηχανισμούς απομείωσης του ρίσκου / κινδύνου από τα ακραία και καταστροφικά φαινόμενα. μετεωρολογικής και υδρολογικής προέλευσης.
Όταν κανείς είναι προετοιμασμένος και είναι σε θέση να αντιδράσει την κατάλληλη χρονική στιγμή και στο σωστό χώρο, τότε μπορεί να σώσει πολλές ανθρώπινες ζωές, τις περιουσίες τους, και τα μέσα και τις υποδομές διαβίωσης των κοινοτήτων παντού στον κόσμο.
Ο Γενικός Γραμματέας του Παγκόσμιου Μετεωρολογικού Οργανισμού (ΠΜΟ) Prof. Petteri Taalas αναφέρει μεταξύ άλλων: ‘’Ενώ ο COVID-19 προκάλεσε μια μεγάλη διεθνή κρίση στον τομέα της υγείας και της οικονομίας, από την οποία θα απαιτηθούν χρόνια για να ανακάμψουμε, είναι σημαντικό να θυμόμαστε ότι η κλιματική αλλαγή θα συνεχίσει να αποτελεί μια συνεχή και αυξανόμενη απειλή για τις ανθρώπινες ζωές, τα οικοσυστήματα, τις οικονομίες και τις κοινωνίες. τους επόμενους αιώνες’’.
Ερχόμενοι στη χώρα μας, είναι σημαντικό η ΕΜΥ να ενισχυθεί με σύγχρονες υποδομές (συστήματα παρατήρησης, υπολογιστική δύναμη, νέα σύγχρονα προγνωστικά προϊόντα για τον καιρό, κλιματικές προβλέψεις κλπ.) και προσωπικό!!!. Είναι γεγονός ότι ανοίγεται μια ευκαιρία τα τελευταία χρόνια με ένα έργο πάνω από 10 εκατομμύρια που ήδη ανατέθηκε πρόσφατα σε ανάδοχο, ύστερα από διαγωνισμό και θα συμβάλλει με την υλοποίηση του και με το αναγκαίο προσωπικό που πρέπει να ακολουθήσει, στην αναβάθμιση των παρεχόμενων μετεωρολογικών και κλιματικών υπηρεσιών της ΕΜΥ και της χώρας.
Ένας άλλος τομέας σημαντικός είναι η αγαστή συνεργασία και οι αναγκαίες συνέργειες της ΕΜΥ με την Πολιτική Προστασία και όλους τους εμπλεκόμενους φορείς και το επιστημονικό δυναμικό της χώρας στα σχετικά ερευνητικά και επιχειρησιακά αντικείμενα, για την καλύτερη πρόληψη, προετοιμασία και ανταπόκριση.
Ας ελπίσουμε ότι οι πολίτες, οι κοινωνίες γίνονται ολοένα και περισσότερο ευαισθητοποιημένοι για τα ζητήματα της κλιματικής αλλαγής και των δυσμενών επιπτώσεων αυτής και οι χώρες, τα κράτη, οι διεθνείς και περιφερειακοί οργανισμοί γίνονται σοφότεροι ώστε με τη νέα γνώση και τον έξυπνο σχεδιασμό και τις ευέλικτες επιχειρησιακές εφαρμογές θα είμαστε σε θέση να αντιμετωπίσουμε καλύτερα τις προκλήσεις της κλιματικής αλλαγής.
* Ο Νίκος Εμμ. Καραταράκης DIC, MSc, MBA είναι Μετεωρολόγος – Περιβαλλοντολόγος