Πάντα ο Σεπτέμβρης είναι ο μήνας του μούστου. Θυμάμαι και στον τόπο μου στα χωριά του Πηλίου και αργότερα φοιτητής σε διάφορες περιοχές της Αθήνας (Σπάτα, Κορωπί, Μοσχάτο), τα παραταγμένα βαρέλια που ήταν έτοιμα για να δεχθούν τον υψηλό αυτόν επισκέπτη που μεταφέρονταν κυρίως από την περιοχή των Μεσογείων. Σαράντα πέντε χρόνια πριν…
Σ’ όλες σχεδόν τις αθηναϊκές συνοικίες της πρωτεύουσας βρίσκονταν αρκετές ταβέρνες, μπακαλοταβέρνες και φτωχικά καπηλειά και το πανηγύρι αυτό του Σεπτέμβρη, με την υποδοχή του μούστου, ήταν στο φόρτε του. Πολύ δύσκολα μπορούσε να υπολογίσει κανείς πόσα βαρέλια με μούστο γεμίζονταν τον Σεπτέμβρη στην Αθήνα.
Χαρακτηριστικό της μεγάλης κίνησης των αυτοκινήτων στη λεωφόρο Μεσογείων ήταν ότι, για αρκετό διάστημα, ο μεγάλος αυτός κεντρικός δρόμος έμοιαζε βρεγμένος από τις σταλαγματιές του μούστου, που χυνόταν από τα αυτοκίνητα κατά την διάρκεια της διαδρομής. Αυτό βέβαια αποτελούσε και μια παγίδα για τ’ άλλα αυτοκίνητα, που αντιμετώπιζαν τον κίνδυνο να γλιστρήσουν.
Αισθητή η μυρωδιά του μούστου, αλλά και αρκετοί οι λεκέδες του, που διασκορπίζονταν σ’ όλα τα σημεία. Δεν ήταν φυσικά μόνο οι ταβέρνες που τον υποδέχονταν και τον καλωσόριζαν, αλλά ήταν και η κάθε νοικοκυρά που τον αναζητούσε, για να φτιάξει την περίφημη μουσταλευριά.
Κάτι ανάλογο, βέβαια, συνέβαινε και στο νομό μας αυτές τις μέρες μαζί με άλλες γεωργικές και αγροτικές ασχολίες, που ήταν αναγκαίες να γίνουν ενόψει των επερχόμενων χειμωνιάτικων ημερών.
Σεπτέμβρης! Ο μήνας των σχολείων, των δασκάλων και των μαθητών. Τέτοιες μέρες… θα θυμούνται ή θα έχουν ακούσει από τους παλιότερους Καστρινούς για τον ήχο της «ανεμαζόχτρας», της καμπάνας που έπαψε να χτυπά στον πόλεμο του σαράντα, η οποία καλούσε δασκάλους και μαθητές στις εργασίες τους.
Είχε την τιμητική της αυτόν τον καιρό και όλοι έπρεπε να είναι έτοιμοι στο άκουσμά της. Και ακριβείς κατά την προσέλευσή τους. Χτυπούσε πρωί και απόγευμα. Τότε δεν υπήρχαν οι σημερινές ευκολίες μετακίνησης και οι τόσες ανέσεις, που μας παρέχει η σημερινή τεχνολογία.
Ίσως οι σημερινοί μαθητές να μην επιθυμούν καν τον ήχο της ανεμαζόχτρας, αφού τα πανάκριβα και υπερπολυτελή κινητά τηλέφωνα που κρατούν, κάθε ηλικίας, να λύνουν τα διάφορά τους προβλήματα.
Να ευχηθούμε από καρδιάς η νέα σχολική χρονιά να βρει όλους τους εμπλεκόμενους με υγεία, χαρά, ευτυχία, όσο πιο ομαλά, γίνεται. Όσο για την ανεμαζόχτρα, που έπαψε να καλεί τους μαθητές μόλις άρχισε ο πόλεμος, θα σας μεταφέρω κάποια ιστορικά στοιχεία, όπως μας τα έχει περιγράψει ο αείμνηστος Μήβας (Μηνάς Βαρδαβάς) και με την ευκαιρία αυτή θα κλείσω το σημερινό μου κείμενο:
«Την παλιά εποχή που είμασταν μαθητές του Δημοτικού και του Γυμνασίου, κάθε πρωί στις οκτώ παρά είκοσι και το απόγευμα δύο παρά είκοσι, τις μέρες που κάναμε σχολείο, χτυπούσε η μεγάλη καμπάνα του Αγίου Μηνά για να πάμε στο σχολείο.
Μόλις την ακούγαμε το πρωί, αφήναμε μισοπιομένο ή το πίναμε αργότερα το γάλα μας ή το βραστάρι μας, παίρναμε τις σάκες μας και φεύγαμε για το σχολείο.
Το απόγευμα, μετά το φαγητό, άλλοι κάναμε επαναλήψεις των απογευματινών μαθημάτων και άλλοι παίζαμε συνήθως διάφορα παιχνίδια στο δρόμο. Στο άκουσμα της καμπάνας, φωνάζαμε… «η ανεμαζόχτρα»!
Για την καμπάνα αυτή, πληροφορίες μού έδωσε ο Μηνάς ο Νικηφοράκης, ο φίλος μου, πως το 1892 κατασκευάστηκε στην Τεργέστη, στο χυτήριο του Φραντζέσκο Ντεπόλι και ήταν δωρεά του Σωματείου των Οινοπωλών, όπως ανεγράφετο στο εξωτερικό της επιφάνειάς της:
«Ο εν Ηρακλείω Κρήτης θίασος οινοπωλών (θίασος θα πει όμιλος), ανέβηκε το 1892». Γύρω-γύρω η καμπάνα ήταν διακοσμημένη με έξι ανάγλυφες εικόνες: Του Αγίου Μηνά, του Χριστού εν θρόνω, του Ιωάννου Βαπτιστού, του Αγίου Κωνσταντίνου και Ελένης, των Εισοδίων και της Σταύρωσης.
Αυτή ράγισε και υπήρχε κίνδυνος να σπάσει και να συμβεί και κανένα ατύχημα, γι’ αυτό το λόγο την κατεβάσανε από το καμπαναριό και το έτος 1950, την στείλανε στην Τεργέστη για να την ξαναχύσουνε.
Μετά από λίγο καιρό, ξαναγύρισε καινούργια και τον τόνο του ήχου της συντόνησε και έδωσε ο μακαρίτης μουσικός και συνθέτης Γ. Χουρμούζιος». Αυτά και άλλα πολλά, έδιναν την ξεχωριστή ομορφιά εκείνου του καλού παλιού καιρού!