Toυ Μάνου Νικηφοράκη
Έχω τη πατρότητα από παλιά της φράσης αυτής του τίτλου. Είναι δική μου ρήση και άποψη τεκμηριωμένη από τις εμπειρίες πολλών ετών και πολλών παραδειγμάτων. Η πίστη μου σε αυτήν είναι ακλόνητη, τη διακηρύττω παντού και γύρω από αυτήν έχει δημιουργηθεί πλήθος οπαδών και έχω τη τιμή να είμαι πρωτοπόρος προπαγανδιστής της. Ας μου επιτραπεί εδώ να την αναλύσω, να απαντήσω σε απορίες και ν αμυνθώ σε σχετικές αντιρρήσεις, σεβαστές, αλλά ζητώ αγαπητοί αναγνώστες τη προσοχή σας και στις δικές μου γνώμες και επεξηγήσεις με ανάλογα επιχειρήματα επί του θέματος αυτού.
Η φιλία για εμένα είναι ένα θέμα ιερό και το προσεγγίζω με σεβασμό, προσοχή και αγάπη και αποτελούσε σε όλη μου τη ζωή το σοβαρότερο αίσθημα και- καθήκον της ανθρώπινης ύπαρξης από την εποχή την εμφάνισής της στον πλανήτη. Θα μου πείτε ότι υπάρχει σοβαρότερο και εντονότερο αίσθημα μεταξύ των ανθρώπων: Ο έρωτας! Θα απαντήσω ότι και αυτός είδος φιλίας είναι με τη προσθήκη ενός άλλου ισχυρό αισθήματος, του πόθου, που είναι προϊόν κυρίως ορμονικών λειτουργιών και ψυχικών παρορμήσεων κι απωθημένων. Ο έρωτας περιέχει και τα δύο και διαφέρει της φιλίας, η οποία είναι αποκλειστικά εγκεφαλική διαδικασία χωρίς Φροϋδικές προεκτάσεις και ερμηνείες.
Πόσο μεγάλη, ειλικρινής και παντοτινή είναι μια φιλία εξαρτάται και από πληθώρα παραγόντων της ζωής που μονολεκτικά στη θεωρία της εξέλιξης του ανθρώπινου είδους ονομάζουμε “επιδράσεις το περιβάλλοντος”. Αυτές είναι καθοριστικές και καταλυτικές στη πορεία του ανθρώπου και βέβαια στις σχέσεις του και στις φιλίες του, με συχνότερες τις αρνητικές επιπτώσεις σε αυτές. Τότε ισχύει για εμένα μια παράφραση του τίτλου μου, επίσης δική μου ρήση και λέω ότι “πολλές φιλίες διατηρούνται επειδή δεβλέπονται”. Αιρετικό και αντιφατικό είναι, αλλά δυστυχώς συμβαίνει σε μεγάλο ποσοστό, με την πάροδο τα ετών, των προσωπικών αλλαγών, των εσωτερικών και εξωτερικών επιδράσεων, αυτό να ισχύει. Ήταν άρα ποτέ ψυχικά δυνατές, ειλικρινείς και με βάθος αυτές οι φιλίες; Είναι άξιες του τίτλου αυτού του κειμένου; Είναι ένα ερώτημα της ψυχολογίας και της ψυχανάλυσης και αποτέλεσμα προσωπικών εξελίξεων κι διαμόρφωσης των χαρακτήρων αρκετών φίλων και πόσο επηρέασαν τις προϋπάρχουσες αγνές, δυνατί φιλικές σχέσεις οι μετέπειτα συνθήκες της ζωής τους.
Πρέπει να παραδεχθούμε ότι στις φιλίες που τα εμπλεκόμενα άτομα συνεχώς ευρίσκονται και ζουν μαζί σε καθημερινή σχεδόν παρέα επί σειρά ετών, ακόμη και με σημεία φθοράς και συμβάντα παρεξηγήσεων είναι σχεδόν “υποχρεωμένα” να είναι φίλοι και δεν αποδεικνύεται ότι η φιλία τους στηρίζεται σε πνευματική κι ψυχική σύνδεση, αλλά στη συχνή επαφή κοινωνικών εκδηλώσεων. Χάνεται μεγάλο ποσοστό αυθεντικότητας, μοναδικότητας, αληθινής αγάπης και μετατρέπονται σε παρέες κοινωνικά συναναστροφών, σε ομάδες κοινωνικών φίλων και αυτό είναι σύνηθες φαινόμενο στις κοινωνίες. εκατοντάδες παρόμοιες περιπτώσεις μεταξύ των κατοίκων.
Για εμένα απόδειξη της μεγάλης και πραγματικής φιλίας είναι όταν τα ίδια αισθήματα, με την ίδια ειλικρίνει και ένταση διατηρούνται όταν τα άτομα, για διάφορους λόγους, δεν βλέπονται πλέον στη ζωή τους γι χρόνια και αυτό δεν μείωσε στο ελάχιστο αυτά που ένοιωθαν και συνεχίζουν να νοιώθουν. Αυτό θα πει γνησιότητα, ποιότητα, πνευματική και ψυχική αντοχή σε αυτό το αίσθημα της φιλίας και στις αναμνήσεις του. “Αγαπώ γιατί θυμάμαι” και όχι επειδή συναναστρέφομαι έστω και με άψογη κοινωνική συμπεριφορά. Κι αυτό βέβαια είναι άξιο προσοχής και δείγμα καλής παιδείας και αγωγής, αλλά είναι κάτι διαφορετικό. Δε αποδεικνύει αν τα “υλικά” της φιλίας τους ήταν πολύτιμα και άφθαρτα και αν τα άτομα παρέμειναν τα ίδια και αυτά και τα αισθήματά τους και η φιλία τους αξίζει την ίδια αξιολόγηση και βαθμολογία ή πρέπει δυστυχώς έστω αυστηρά, να μπει σε εισαγωγικά. Τέτοιες “φιλίες” υπάρχουν αμέτρητες στις κοινωνίες και γύρω απ όλους μας. Κρατούν βέβαια τις ισορροπίες συμβίωσης και ομαλής κοινωνικής ζωής και είναι απαραίτητες και χρήσιμες σχεδόν όσο και τα “Κατά συνθήκη κοινωνικά ψεύδη (ή ψευδή)” του Μαξ Νορνταου, αλλά απ εμένα και υποθέτω και από πολλούς άλλους, δεν λαμβάνουν “Άριστα” και “Διαγωγή Κοσμιωτάτη” στ Ενδεικτικό τους. Δεν θα λάβουν τον έπαινο και τη διάκριση του μεγαλείου. Απλές “φιλίες” είναι και όχι όπως τις εννοώ εγώ, με πολύτιμο μέταλλο δομημένες.
Όμως στην κοινωνία ζούμε μαζί με αυτούς με καλές σχέσεις και αρμονία. Είναι το μεγαλύτερο ποσοστό όσων μας περιβάλλουν κοινωνικά και επαγγελματικά ακόμη και οικογενειακά, αλλά αισθανόμαστε πάντα μέσα μας κάτι να μας λείπει. Ένα μικρό κενό υπάρχει, όσο επιτυχημένη και ευτυχισμένη και να είναι η ζωή μας, που εγώ το ονομάζω “κενό πραγματικής φιλίας” και που μόνο αυτή μπορεί να το καλύψει. Ψυχική ανάγκη τω ανθρώπων είναι η συντροφικότητα και για τη πληρότητα και ποιότητά της υπεύθυνοι είναι, μετά τα πρόσωπα του στενού οικογενειακού κύκλου, σε αξιολογική σειρά και προσφορά οι καλοί, σωστοί φίλοι (χωρίς εισαγωγικά) και αυτοί είναι το πολύτιμο συμπλήρωμα της πνευματικής και ψυχικής ευφορίας. Τυχεροί και ευτυχείς οι έχοντες αρκετούς τέτοιους φίλους και θεωρώ ότι αυτοί είναι οι πραγματικά πλούσιοι της ζωής και πρέπει να είναι ευγνώμονες για αυτό το δώρο που τους δόθηκε, που δεν είναι ούτε αυτονόητο ούτε εύκολο, αλλά σημαντικό και αξιοζήλευτο και πλουτίζει τον ψυχικό κόσμο.
Αφιερωμένο στους φίλους μου, ζώντες και μη, Ηρακλειώτες ή όχι, που η πορεία μας στη ζωή και τι αισθήματα μας αποδεικνύουν τα λεγόμενά μου και τους ευχαριστώ για όσα μου έδωσαν.