«Τα παράπονά σας στο Δήμαρχο»! Πόσες και πόσες φορές δεν έχουμε ακούσει αυτή τη συνηθισμένη φράση. Πόσες ανάλογες φορές δεν έχω αναρωτηθεί μέσα μου «Δήμαρχος, αλλά τι φταίει ο άνθρωπος να παλεύει τον καθέα», πολλές φορές επί δικαίων αιτημάτων, αλλά και αρκετές φορές επί αδίκων ζητημάτων.
«Δημαρχιλίκι δεν ήθελε, καλά να πάθει» λέει ο άλλος και φυσικά όλα αυτά έρχεται να επιβεβαιώσει και να συμπληρώσει ο σοφός λαός μας: «όποιος δεν θέλει χτύπους στο χαρκηδιό δεν πάει». Ας είναι…
Ιούνιος του 1924. Δύο από τους πολλούς μεγαλοκτηματίες της Φοινικιάς ζητούν από τον τότε Δήμαρχο Ηρακλείου Ιωάννη Βογιατζάκη να παρέμβει. Ας δούμε όμως τι αναφέρεται στην αίτηση των κτηματιών της προαναφερόμενης περιοχής:
«Κύριε Δήμαρχε, οι κάτωθι υπογεγραμμένοι κτηματίαι Φοινικιάς, αιτούμεθα ίνα συντελέσετε και ορισθεί απαγορευμένη ζώνη διά ποίμνια συμφώνως του άρθρου 30 του 747 Νομοθετικού διατάγματος, περί αγροφυλακής Κρήτης, η από κάτω Βλυχιά μέχρι και της θέσεως Σπηλιάρα ή Κιρκική Αρμί και η υπό κάτω Βλυχιά μέχρι Μαλάδων περιφέρεια του χωρίου Φοινικιάς, τούτο δε ίνα προστατεύσωμεν τας περιουσίας μας, από καθημερινάς ζημίας των ποιμνίων.
Μετά προσηκούσης υπολήψεως, εν Ηρακλείω, 17/6/1924.
Οι κτηματίαι της Περιφέρειας Φοινικιάς
Σ.Α. Μιχελιδάκης
Αρ. Α. Μιχελιδάκης».
Χωρίς να χάσει καιρό, ο Δήμαρχος Ιωάννης Βογιατζάκης, κοινοποιεί την αίτηση αυτή, προκειμένου να γνωμοδοτήσει στον αγρονόμου Ηρακλείου. Όλα αυτά γίνονται την 1η Αυγούστου του 1924. Φυσικά μετά από δέκα ημέρες και συγκεκριμένα την 11η Αυγούστου, η μόνιμος επιτροπή του Δημοτικού Συμβουλίου Ηρακλείου, παίρνει την παρακάτω απάντηση:
«Κύριοι σύμβουλοι, ενεργούντες συμφώνως προς την απόφασιν υμών, δια της οποίας μας ανετέθη να εξετάσωμεν επιτοπίως το ζήτημα το αναφερόμενον εις την υπό χρονολογίαν 17η Ιουνίου 1924 αναφοράν των ιδιοκτητών εν τη Περιφερεία Φοινικιάς, μετέβημεν σήμερα επί τόπου και μετ’ επισταμένην εξέτασιν, αποφαινόμεθα:
Προς προστασίαν των εν τη Περιφερία Φοινικιάς του Δήμου Ηρακλείου υπαρχουσών φυτειών και καλλιέργειαν των εν τη περιφερεία ταύτη γαιών ότι δέον να απαγορευθεί διά μίαν πενταετίαν η διέλευσις ή βοσκή ποιμνίων εις το επόμενον τμήμα της περιφερείας Φοινικιάς, χωριζόμενον δια μίαν πενταετίαν η διέλευσις ή βοσκή ποιμνίων εις το επόμενον τμήμα της περιφερείας Φοινικιάς, χωριζόμενον διά των επομένων ορίων ήτοι από της θέσεως Μεγάλο Βιτσιλοκάθισμα προς ανατολάς, να διέλθει εις απόστασιν πεντήκοντα μέτρων προς νότον από το ελαιόφυτον Γαβαλά, να ακολουθήσει την μέχρι του άκρου του ελαιοφύτου δημοτικήν οδόν, εκείθεν ν’ ακολουθήσει την αγροτικήν οδόν την άγουσαν προς ανατολάς εις το μετόχιον Παπατσαρά, εκείθεν ευθεία προς ανατολάς γραμμήν να διέλθει τον ποταμόν, ν’ ακολουθήσει την δημοσίαν οδόν μέχρι της θέσεως μετόχι Μπέϊδων, εκείθεν ευθεία γραμμή μέχρι των δετών του Μετοχίου Γούρνες, εκείθεν εις νότον μέχρι της θέσεως Μεγάλο Βιτσιλοκάθισμα, συμπεριλαμβανομένων εις το σημείον τούτο και των κλητέων (δετών), των μετοχίων Γουρνών και Αθανάτων. Αύτη είναι και η επί του προκειμένου ζητήματος γνώμη ημών. Εν Ηρακλείω τη 11η Αυγούστου 1924».
Φοινικιά! Οικισμός του Δήμου Ηρακλείου. Η αρχαιότερη μνεία του οικισμού αναφέρεται σε έγγραφο του 1248: Casale ονομαζόμενο Finichi με χωράφια και κήπους, αλλά και πολλά κτήματα, αφού πρόκειται για εύφορη περιοχή, τα οποία ανήκαν στην Αρχιεπισκοπή Κρήτης.
Χώρος επίσης με πολύ χόρτο για την βοσκή των ζώων, αφού στην περιοχή υπήρχαν πολλά κοπάδια. Βέβαια στην περιοχή της Φοινικιάς υπάρχουν και πολλές πηγές, είχε αρκετό νερό το υπέδαφός της, που σε πολλά σημεία ανέβλυζε. Πριν από το 1900 το μετόχι της Φοινικιάς υπαγόταν στον Δήμο Δαφνών.
Σύμφωνα με τις μεταφράσεις του ιστοριοδίφη Νικολάου Σταυρινίδη κατά τις πρώτες δεκαετίες της Τουρκικής κυριαρχίας στο νησί μας και ειδικότερα κατά τις χρονολογίες 1672-1964, η Φοινικιά αριθμεί δεκαεπτά (17) άτομα, από τα οποία τέσσερα είναι οι πλούσιοι, έξι ανήκουν στην μεσαία τάξη και επτά είναι πτωχοί εργαζόμενοι στα χωράφια της περιοχής. Δίπλα στη Φοινικιά υπήρχε ένας μικρός οικισμός με το όνομα Μεταξά.
Σ’ αυτό τον οικισμό υπήρχε υδρόμυλος, στον οποίο πήγαινε με καταπότη το νερό της Φοινικιάς. Λέγεται ότι πήρε αυτό το όνομα από κάποιον Μεταξά και ότι εκεί υπήρχαν δύο εκκλησιές: του Αγίου Ιωάννου το Ευαγγελιστή και της Αγίας Μαρίνας.
Για τις εκκλησίες αυτές δεν έδιναν καθόλου χρήματα στον Λατίνο Αρχιεπίσκοπο εφημέριος δε σ’ αυτές τοποθετήθηκε ο Μιχαήλ Ανδριανοπολίτης. Τις πληροφορίες αυτές μας τις δίνει ο Ζαχαρίας Ν. Τσιρπανλής με το “κατάστιχο εκκλησιών και μοναστηριών του κοινού”, περιόδου 1248-1548. Τέλος επειδή ο οικισμός αυτός ήταν κοντά στο Ηράκλειο, στην Κάντια, λεγόταν και παρακάντια.
Γνωρίζει δε μεγάλη ακμή κατά τον 13ο αιώνα και μετά, σύμφωνα με τις αρχειακές πηγές. Στην υπογραφή του 1881 αναφέρεται Φοινικιά μετά μετοχίων Φοινικιάς και όπως προαναφέρθηκε υπάγεται στο Δήμο Δαφνών με 40 κατοίκους και γύρω στα 1900 οι κάτοικοί της φθάνουν τους 112.
Στη συνέχεια η Φοινικιά στο Δήμο Ηρακλείου με τους ίδιους περίπου κατοίκους αν εξαιρέσει κανείς αρχές της δεκαετίας του εξήντα, που οι κάτοικοί της ανέρχονται στους 282. Φοινικιά!
Ένας οικισμός του Δήμου Ηρακλείου που έχω συνδέσει το όνομά της με τον μακαρίτη συνάδελφό μου, τον Ανδρέα Σαββάκη. Εκεί ήταν το μετόχι της οικογένειάς του με αμπέλια και πολλές φορές έτυχα στον τρύγο, που διαρκούσε ολόκληρες ημέρες. Άλλοι καιροί και άλλες εποχές με μία ιδιαίτερη ομορφιά!