Εύκολα περιγράφουμε τον θάνατο αλλά δύσκολα τον ερμηνεύουμε. Τη ζωή μετά θάνατο κανείς δεν μπορεί να εξιχνιάσει, ούτε καμιά επιστήμη, γιατί είναι θέμα πίστης. Ο θάνατος είναι το πιο βέβαιο, το πιο γνωστό γεγονός της ζωής μας γιατί τον βλέπουμε κάθε μέρα στους δικούς μας, στους γύρω μας. Δεν μπορούμε όμως να συμβιβαστούμε γιατί κανείς μας δεν θέλει να πεθάνει.
Αυτό δείχνει την αιωνιότητά μας. Ο θάνατος είναι αχώριστος σύντροφος της ζωή μας γι’ αυτό είναι καθημερινος ο ανθρώπινος πόνος και ο φόβος του θανάτου. Μας συντροφεύει παντού, στο σπίτι μας, στη δουλειά μας, στα ταξίδια μας, στο ύπνο και στον ξύπνιο μας. Πολλές φορές μας παίρνει τη ζωή απρόοπτα, αναπάντεχα και βίαια. Δεν διαλέγει ηλικίες.
Μπαίνει στα μέγαρα, στα παλάτια αλλά και στις καλύβες της φτωχογειτονιάς. Δεν επιτρέπει να πάρουμε τίποτα από τα υπάρχοντά μας, γιατί είναι δικά του. Γιατί όλα είναι ματαιότητες του κόσμου. Μας οδηγεί γυμνούς στον υγρό και παγωμένο τάφο όπως γυμνούς μας γέννησε η μάνα μας.
Η Εκκλησία μάς διδάσκει πως κατά την ώρα του θανάτου ο άνθρωπος βλέπει οράματα που είναι υπενθύμιση των σφαλμάτων της ζωής του. Εκείνη τη στιγμή γίνεται πόλεμος με τα τελώνια (δαίμονες) που θέλουν την ψυχή του ανθρώπου. Οι άγγελοι είναι παρόντες και αγωνίζονται να κερδίσουν την ψυχή του ανθρώπου. Ο άρρωστος ανέχει τις αισθήσεις και παρακαλεί να συγχωρηθούν οι αμαρτίες του. Δεν παίρνει όμως είδηση για τον πόλεμο των αγγέλων και των δαιμόνων.
Η εκκλησία προτρέπει να προσευχόμαστε την ώρα του θανάτου. Η Ανάσταση του Χριστού είναι σημείο αναφοράς της ιστορίας του κόσμου και ελπίδα για την ανάστασή μας. Σημείο προορισμού και προσανατολισμού της σύντομης ζωής μας. Η μόνη διέξοδος στα διέξοδά μας έιναι η μετάνοια. Αυτό είναι το θαύμα, το μυστήριο και η ελπίδα των ανθρώπων, αφού με τη συντριβή της καρδιάς και ταπείνωση σβήνουν τα αμαρτήματά μας.
Ο άνθρωπος έχει έμφυτη τάση για την αιωνιότητα. Αυτή η τάση φαίνεται στο γεγονός ότι ποτέ ο άνθρωπος δεν εγκαταλείπει τους νεκρούς. Τους προστατεύει και αποδίδει τιμές. Αυτή η τάση για την αιωνιότητα δείχνει πως ο άνθρωπος ζει μετά θάνατο και ζει ευσυνείδητα. Οι ψυχές των ζωντανών και πεθαμένων έχουν πάντα στενή σχέση. Στο μυστήριο της θείας ευχαριστίας υπάρχει μυστηριακή κοινωνία “ζώντων και θανόντων”.
Σ’ αυτή τη μυστηριακή σχέση στηρίζονται τα μνημόσυνα που είναι η αγάπη για τους νεκρούς μας και παράκληση για την ανάπαυση της ψυχής τους. Τα μνημόσυνα δείχνουν και προβάλλουν την μετάνοια από την φιλαργυρία που τα θέλει όλα δικά της. Από το φθόνο και το μίσος που είναι απειλή για τους άλλους και τραυματισμός της ψυχής μας. Από τον εγωισμό που μας κάνει ακοινώνητους, αποκρουστικούς και δυστυχισμένους.
Τα μνημόσυνα υπενθυμίζουν στον καθένα μας τον δικό μας θάνατο. Τα δικά μας μνημόσυνα. Πάντα στα μνημόσυνα προηγείται θεία λειτουργία που είναι για όλους. Ζωντανούς και πεθαμένους. Ο Θεός δεν είναι Θεός νεκρών αλλά ζωντανών. Αυτή τη σχέση πρέπει να διατηρούμε με τις προσευχές και τα μνημόσυνα.
Οι νεκροί ζουν μέσα μας, στα βάθη της ύπαρξής μας. Οι παλμοί και οι λαχτάρες τους έχουν φυτευθεί στην καρδιά μας. Αυτοί σημαδεύουν τη ζωή μας, τη σκέψη και τα ιδανικά μας. Αυτοί είναι το παρελθόν, το παρόν και το μέλλον μας. Εαν είμαστε ενεργητικοί στους άλλους, δημιουργικοί και υπερήφανοι οφείλεται στο πνεύμα των νεκρών μας.
Οι γενιές των νεκρών μας δεν σβήνουν αλλά ζουν στα βάθη της ύπαρξής μας ως πηγές πίστης, έμπνευσης και νίκης του θανάτου. Τα μεταφυσικά οράματα δίνουν δύναμη στον άνθρωπο να νικά τον φόβο του θανάτου. Ο αιώνιος εαυτός μας είναι ο Θεός που ζει μέσα μας. Είναι το φως που φωτίζει το δρόμο της ζωής μας όταν σκεφτόμαστε το θάνατο γιατί τότε ελέγχουμε το ΕΓΩ μας. Τα πάθη μας.
Ο μεγάλος πόνος που ραγίζει τις καρδιές των ανθρώπων προέρχεται από απρόβλεπτους και βίαιους θανάτους.
Συναντούμε στο δρόμο τον φίλο, τον γνωστό και στήνουμε κουβέντα. Αποχαιρετώντας του λέμε: “Γεια σου, τα ξαναλέμε”. Σε λίγο σκοτώνεται σε αυτοκινητιστικό δυστύχημα. Δεν τον ξαναβλέπουμε. Μας βασανίζουν οι απορίες. Αν δεν καθυστερούσαμε με την κουβέντα, αν δεν συναντιόμαστε, αν πηγαίναμε από άλλο δρόμο. Αυτοί όμως οι προβληματισμοί δεν αλλάζουν τίποτα.
“Όταν γίνει κάτι, όταν συμβεί, είναι γεγονός. Όλη η ενέργεια του κόσμου να χρησιμοποιηθεί, δεν επανέρχονται τα πράγματα εκεί πάντως”. Αυτά έλεγε ο Αϊνστάιν. Η πανδημία του κοροναϊού έχει τρομοκρατήσει και τρομοκρατεί το ανθρώπινο γένος. Ο φόβος του θανάτου μας έκανε όλους μασκοφόρους και μας έκλεισε στα σπίτια μας.
Απαγορεύεται και στην Εκκλησία να πάμε. Η φύση που τόσο είχαμε αλλοτριώσει και αλλοιώσει με τα καμώματά μας, μας προειδοποιεί με τις κλιματολογικές αλλαγές. Ο ιός δεν χαρίζεται σε κανέναν. Τους θέλει όλους ίσους και φοβισμένους. Ο πλανήτης μετρά τους νεκρούς του που ξεπερνούν το ένα εκατομμύριο και πάμε για το δεύτερο.
Ο φόβος του θανάτου είναι μεγαλύτερος με την έξαρση της πανδημίας. Στην πατρίδα μας πιέζεται το σύστημα υγείας με τα πολλά κρούσματα, τους διασωληνωμένους και τους νεκρούς. Η μάσκα, η καραντίνα και η απόσταση είναι τα μόνα αμυντικά μέσα μέχρι στιγμής κατά του ιού.
Αυτή η πανδημία, αυτή η κόλαση είναι μαρτύριο πόνου, δακρύων και απέραντης μοναξιάς μέσα στους 4 τοίχους του σπιτιού μας. Είναι μαρτύριο πόνου γιατί δεν μπορούμε να επισκεφτούμε στο νοσοκομείο τους διασωληνωμένους αδελφούς μας.
Απαγορεύονται οι επισκέπτες. Ο άρρωστος όμως και διασωληνωμένος κάνει παρέα με τον θάνατο. Θέλει τους δικούς του να τους σφίγγει τα χέρια. Να ακούσει τη φωνή τους και να τους πει τα τελευταία του λόγια. Υπάρχει μεγαλύτερο μαρτύριο πόνου στα παιδιά να μην μπορούν να δουν τον πατέρα και μάνα τους που πεθαίνουν;
Να μην μπορούν να κρατήσουν και να φιλήσουν τα χέρια που τους ανάθρεψαν; Να μην μπορούν να αφήσουν να κυλήσουν τα δάκρυά τους στα ετοιμοθάνατα πρόσωπά τους; Υπάρχει μεγαλύτερο μαρτύριο πόνου στους γονείς να μην μπορούν να συντροφεύουν τα παιδιά τους την ώρα που πεθαίνουν; Να τα αγκαλιάσουν, να τα φιλήσουν και να κλάψουν μαζί τους; Να τους κρατήσουν το χέρι, να χαϊδέψουν τα πρόσωπά τους και να προσεύχονται για το θαύμα;
Ας μην ξεχνούμε ποτέ στα μαρτύρια και βάσανά μας την ταπείνωση και μετάνοια. Μας ελευθερώνουν από το μαρτύριο των τύψεων ενοχής και απόγνωσης των παραστρατημάτων μας. Ελευθερώνουν το φως που υπάρχει μέσα μας για να φωτίζει το δρόμο της ζωής μας.
Ελευθερώνουν την αγάπη που είναι ο ίδιος ο Θεός. Η αγάπη είναι πάνω από το φόβο, μίσος, τον φθόνο και τον θάνατο.