Μέσα στον πονο και στην ελπίδα μοιράζεται η ζωή του ανθρώπου. Ο άνθρωπος της κάθε ηλικίας, οικονομικής και κοινωνικής κατάστασης πονεί, κλαίει κι ελπίζει. Πονεί από αρρώστιες, αποτυχίες, αδικίες, συκοφαντίες, μοναξιά, φτώχεια, κι αναπόφευκτο θάνατο. “Απόκειται τοις ανθρώποις άπαξ αποθανείν (Εβρ. 9,27).
Δεν ευθύνεται βέβαια για όλες τις αρρώστιες και όλα τα κακά που τον κατατρύχουν. Τα πάθη του όμως, υπεύθυνος γι’ αυτά, γεννούν αυτοκαταστροφές και μεγάλους πόνους. Πιέζουν αφάνταστα τις λειτουργίες του σώματος και της ψυχής που είναι το ανθρώπινο πρόσωπο.
Σ’ αυτή την επώδυνη πορεία της ζωής, πάντα συνοδεύεται ο άνθρωπος από την ελπίδα που τον ενισχύει και παρηγορεί πως “μπόρες είναι και θα περάσουν”.
Η ελπίδα είναι το ισχυρότερο ένστικτο αυτοσυντήρησης. Όλες οι επιθυμίες κι αποφάσεις στηρίζονται σ’ αυτήν. Είναι το οξυγόνο της ψυχής και το φάρμακο του πόνου. Αυτή μας κρατάει όρθιους να μην πνιγούμε ναυαγοί στη φουρτουνιασμένη θάλασσα. Να μην παραδίδομε τα όπλα στις δυσκολίες της ζωής.
-Αν σηκωθείς ένα πρωινό και δεν νιώθεις κανένα πόνο να ξέρεις ότι έχεις πεθάνει (Ρωσικό απόφθεγμα)
-Οι πολύτιμοι λίθοι γυαλίζονται με τρίψιμο. Οι άνθρωποι βελτιώνονται με δοκιμασίες. (Λαϊκή σοφία)
-Είσαι τόσο νέος όση είναι η πίστη κι η ελπίδα σου.
Είσαι τόσο γέρος όση είναι η αμφιβολία κι η απελπισία σου.
(Λαϊκή σοφία)
Χωρίς πίστη κι ελπίδα οι άνθρωποι οδηγούνται στην απελπισία, που τους κάνει ανίκανους να σκέφτονται, να ελέγχουν και ν’ αποφασίζουν την έξοδό τους από τους πόνους.
Με την πίστη, την ελπίδα και αγάπη ο άνθρωπος γίνεται παντοδύναμος και πανάξιος να ευεργετεί και να δίδει χαρά στους συνανθρώπους. Δεν έχει ποτέ ψυχολογικά προβλήματα ούτε ψυχολογικούς πόνους, ούτε γνωρίζει τα ψυχιατρεία που γέμισαν από νευρωτικούς και δυστυχισμένους ανθρώπους. Είναι πάντα ελεύθερος και πρόθυμος να φέρει, με τη ζωή και το παράδειγμά του, ελπιδοφόρο μήνυμα στον περίγυρό του.
Αν στη ζωή μας, όμως πορευόμαστε χωρίς κόπο, όραμα, σχέδιο, σκοπό και αγάπη περιμένοντας να πέσει το μάννα εξ ουρανού, είμαστε επιπόλαιοι και διανοητικά ανάπηροι. Είμαστε δούλοι της “τύχης και των επιθυμιών της φαντασίας μας”.
Ο μεγαλύτερος πόνος, αβάσταχτος πόνος, είναι του θανάτου, προπαντός όταν είναι απροόπτος κι αναπάντεχος. Η ζωή μας πάνω στη γη είναι τόσο ακριβή αλλά και τόσο λίγη. Ο χρόνος φεύγει σαν αστραπή κι είναι ανεπανάληπτος. Ορισμένοι δεν προλαβαίνουν να ενηλικιωθούν, να γεράσουν. “Οι περασμένες μέρες πίσω μένουν, μια θλιβερή γραμμή κεριών σβησμένων” γράφει ο Καβάφης.
Ο βιολογικός κύκλος κι ο θάνατος δεν ελέγχονται από τον άνθρωπο. Γι’ αυτό όταν “εννοήσει” ή τον ζήσει σε δικά του πρόσωπα, θρηνεί και οδύρεται! Όταν τ’ αγαπημένο σου πρόσωπο είναι ετοιμοθάνατο. Όταν το’ χουν ξεγράψει οι γιατροί κι εκείνο σου ζητάει βοήθεια χωρίς να μπορείς να κάμεις τίποτα, πώς ενεργείς;
Συνειδητοποιείς πως οι ανθρώπινες δυνάμεις έχουν τα όριά τους. Γέρνεις δίπλα του, τ’ αγκαλιάζεις, το φιλάς και τα δάκρυά σου τρέχουν ποταμός. Όταν τη νύχτα δεν μπορεί να κοιμηθεί από τους φρικτούς πόνους, παρά τις μεγάλες δόσεις παυσίπονων κι ενέσεων και σου ζητάει βοήθεια, πώßς ενεργείς; Τ’ αγκαλιάζεις, το παρακαλείς και το πείθεις να κάμετε μαζί προσευχή. Να ζητήσετε άνωθεν βοήθεια, γνωρίζοντας και πιστεύοντας “ότι πάσα δόσις αγαθή και παν δώρημα τέλειον άνωθεν εστί καταβαίνον εκ σου του πατρός των φώτων”. Αυτή η πράξη τ’ ανακουφίζει, το ηρεμεί κι εσύ συνειδητοποιείς τις ματαιότητες και τα μυστήρια της ζωής και του κόσμου.
Συνειδητοποιείς και ζεις το υπαρξιακό όραμα της αθανασίας κι αιωνιότητας του ανθρώπου.
Ύστερα από πολλές μέρες κι επώδυνες νύχτες τού ζητάς συγνώμη για τις πικρίες που του έδωσες κι εκείνο σου απαντά πως σε συγχωρούσε αμέσως και προσευχότανε για σένα, πώς ενεργείς; Τρέχουν τα μάτια δάκρυα θρήνου, μετανοίας κι ελευθερίας. Δίδεις τον εαυτό σου στους άλλους. Φεύγεις από τα ορατά και παρηγορείσαι στ’ αόρατα της πίστης, ελπίδας και αγάπης.
Ελευθερώνεσαι από τα δεσμά της λογικής και ζεις τα υπέρλογα της αιωνιότητας κι αθανασίας. Ύστερα από τόσα δάκρυα, διδαχές και προβληματισμούς, αναγνωρίζεις μεγάλο παιδαγωγό και δάσκαλο τον πόνο. Αυτό βεβαιώνει ο Απ. Παύλος “Καυχόμεθα εν ταις θλίψεσιν, ειδότες ότι η θλίψις υπομονήν κατεργάζεται, η δε υπομονή δοκιμήν (αρετή), η δε δοκιμή ελπίδα” (Ρωμ. 5,3-4). Ο πόνος μάς βοηθάει ν’ ανακαλύψομε τις αιώνιες αλήθειες και την ψυχή μας να δεχτεί το φως της αθανασίας.
Πόσο διαφορετική θα ήταν η ζωή μας αν συνειδητοποιούσαμε πως είναι πρόσκαιρη, φεύγει πολύ γρήγορα και είναι γεμάτη πόνους, καημούς και δάκρυα. Αν συνειδητοποιούσαμε πως ο πόνος είναι ο μεγάλος δάσκαλος που συντρίβει την καρδιά μας. Η συντετριμμένη καρδιά δεν επιτρέπει εγκεφαλικές γνώσεις έπαρσης. Φέρνει διαύγεια στο νου, μετάνοια κι ελευθερία. Θέλει πάνω από τη θεωρία την πράξη και πάνω από τη γνώση που υπερηφανεύεται την αγάπη που οικοδομεί. Μόνο με ταπείνωση είμαστε ελεύθεροι και συμμετέχομε στις χαρές και λύπες των συνανθρώπων μας. Ζούμε τότε το αγιογραφικό, “το χαίρεν μετά χαιρόντων και κλαίειν μετά κλαιόντων”.