Δευτέρα 16η του μηνός Ιουνίου στα 1924. Ήδη έχει γίνει στις 10.00 το πρωί ο καθαγιασμός του Ιερού Ναού Αγίας Τριάδας, αφού και εκεί υπήρχε το τζαμί δίπλα στον χώρο του καπνοκοπτηρίου.
Ένας άλλος ιερός χώρος γίνεται χριστιανικός. Μεγάλη η συμμετοχή των πιστών, του κλήρου, των σωματείων με τα λάβαρά τους και φυσικά κάτω από τη μουσική του «Απόλλωνα». Συγκινητικός ο λόγος του Μητροπολίτη, Τίτου Ζωγραφίδη, που εξήρε το γεγονός αφενός, και αφετέρου ζήτησε από τους πιστούς να εισφέρουν τον οβολόν τους, προκειμένου να διαρρυθμιστεί κατάλληλα ο Ιερός Ναός!
Με την ευκαιρία αυτή, μεταφέρθηκε και η ιερή εικόνα του συλλόγου κτιστών από τον Άγιο Μηνά, προηγουμένων των σημαιών, των λαβάρων των σωματείων και των μελών των προεδρείων.
Αναφέρονται κάποια ονόματα όπως: Ζαχαρίας Α. Αντωνακάκης, πρόεδρος εφέδρων αξιωματικών και οπλιτών Χωροφυλακής, Εμμανουήλ Ζαγώνης (κτιστών), Στέφανος Τζωρτζάκης (τεχνιτών ξυλουργών), Κων/νος Α. Παπαδάκης (βαρελοποιών), Κων/νος Βαρδαβάς (εμποροϋπαλλήλων), Εμμανουήλ Δ. Αντωνακάκης (καπνεργατών), Ευάγγελος Βασιλάκης (αρτοποιών), Αθανάσιος Σφακιανάκης (πλακουντοποιών), Βάιος Ταχμιτσάκης (εργατών σανδαλοποιών), Γεώργιος Τσιχλής (εργατών υποδηματοποιών), Γεώργιος Χαιρέτης (ιδιοκτητεργατών κάρρων).
Την πρόσκληση των παραπάνω υποβάλλει μέσω της εφημερίδας ο γενικός γραμματέας των επαγγελματικών και εργατικών σωματείων Ηρακλείου Γ. Γρ. Τζερνιάς. Ποιες ήταν, όμως, οι συντεχνίες; Αυτό που γνωρίζουμε είναι ότι χρονολογούνται στην πόλη μας από παλαιοτάτων χρόνων.
Από την εποχή ακόμα της Ενετοκρατίας γίνεται αναφορά σε έγγραφα και ονομάζονται αδελφότητες ή Σκόλες. Σκοπός τους η υπεράσπιση των συμφερόντων κάθε επαγγέλματος. Από καταλόγους διαφόρων εκκλησιών, πληροφορούμαστε τις διάφορες συντεχνίες.
Τέτοιες ήταν των καλαφάτων, των Βασταγάρων (αχθοφόρων), ραπτάδων, μαραγκών, τσαγκαράδων, κτιστάδων, κατεργάρων (κωπηλατών), των Μαρτζέρων (εμπόρων) και άλλων. Κάθε συντεχνία είχε την εκκλησία της, στην οποία εόρταζε μια ωρισμένη μέρα το χρόνο.
Αυτά όλα γίνονται μέχρι το 1669, όπου έπεσε το μεγάλο Κάστρο στα χέρια των Τούρκων. Τότε, πολλοί έφυγαν και μεταφέρθηκαν τόσο οι συντεχνίες, όσο και οι εικόνες, καθώς και τα ιερά κειμήλιά τους σε άλλα μέρη. Κυρίως πολλοί πήγαν στα Επτάνησα. Η ζωή όμως συνεχίζεται και οι άνθρωποι αρχίζουν να ξαναοργανώνονται.
Οι συντεχνίες επαναδραστηριοποιούνται και μας είναι γνωστές ως Εσνάφια και Ρουφέτια, συνεχίζοντας το έργο τους και κυρίως την υπεράσπιση των δικαιωμάτων τους. Όμως, εξασκούσαν και φιλανθρωπικούς σκοπούς.
Λέγεται ότι σε έναν παλαιό κώδικα της μικρής εκκλησίας του Αγίου Μηνά, μπορούν οι ερευνητές να συναντήσουν άπειρες δωρεές και αφιερώματα από τα «εσνάφια» των ραφτάδων, μαραγκών, μπογιατζήδων, παπουτσήδων, καθώς και από το ευλογημένο ρουφέτι των κτιστάδων.
Το παρεκκλήσιο του Αγίου Χαραλάμπους μέσα στο σιναϊτικό μετόχιο του Αγίου Ματθαίου, το οποίο καταστράφηκε από τους βομβαρδισμούς των Γερμανών στην κατάληψη του Ηρακλείου, το έκτισαν το εσνάγι των Σαπουντζήδων στα 1799. Πολλά έχει να πει κανείς για την συμβολή των συντεχνιών και γενικά αυτών των οργανώσεων, οι οποίες έπαιξαν ρόλο τον καιρό της τούρκικης σκλαβιάς, και μάλιστα πολύ σπουδαίο.
Βέβαια, επί Τουρκοκρατίας συνέβησαν και κάποια επεισόδια, όπως την 21η Νοεμβρίου 1879, με την συντεχνία των οινοπολών, καθώς και την 6η Δεκεμβρίου του ιδίου έτους, όταν οι εικόνες των αντίστοιχων σωματείων οινοπωλών και παπουτζήδων έπρεπε να μεταφερθούν στα σπίτια αυτών που είχαν κληρωθεί για να πάρουν την εικόνα. Υπήρξαν γογγυσμοί και γενικά αγανάκτηση των Τούρκων κατά τη διάρκεια των εορταστικών εκδηλώσεων.