Όλοι εξιδανικεύουμε το παρελθόν και λησμονώντας τις ταλαιπωρίες επιστρέφουμε στα χρόνια που είχαμε και νιάτα κι ομορφιά. Γι’ αυτό μου έδωσε πολλή χαρά ένα βιβλίο, που μου έστειλε ο Κώστας Καμπουρίδης, με τον οποίο συγκατοικήσαμε στη στέγη Ποντίων φοιτητών στη Θεσσαλονίκη.
Μέναμε τέσσερεις φοιτητές σ’ ένα δωμάτιο και μας χαρίστηκε ευτυχώς μακροζωία. Εκείνος ζει στη Βέροια και είναι γιατρός. Εκεί στις Βαρβάρες υπηρέτησα για ενάμιση χρόνο, όπου και με βρήκε η δικτατορία. Τον αναζήτησα τότε, αλλά δεν τον βρήκα. Πολύ αργότερα έμαθα το τηλέφωνό του από ένα συνάδελφο πολύ καλό συγγραφέα. Μίλησα μαζί του και έκτοτε επικοινωνούμε και ανταλλάσσουμε αναμνήσεις και απόψεις.
Εκείνος μου έστειλε πριν λίγες μέρες το βιβλίο «Ο καφενές του κυρ-Πλάτωνα». Συγγραφέας του ο Αριστείδης Φωτιάδης. Ήταν κι εκείνος Πόντιος και έμενε στο ίδιο δωμάτιο μ’ εμάς λίγα χρόνια πιο πριν. Μίλησα μαζί του και έμαθα νεότερα για την κυρία Μόρφω που είχαμε τότε ως μητέρα.
Κάθε φιλόσοφος οικοδόμησε μια θεωρία για να ερμηνεύσει τον κόσμο και να δείξει στον άνθρωπο την πορεία που πρέπει να ακολουθήσει για να κατακτήσει την εσωτερική γαλήνη και ευδαιμονία.
Στο επαρχιακό Γυμνάσιο που διορίζεται ο ήρωάς μας γρήγορα συγκροτείται μια ενδιαφέρουσα παρέα στο καφενείο του Πλάτωνα, που ήταν ναυτικός και η μνήμη της θάλασσας τον κρατεί δεσμώτη. Εκεί συχνάζει και ο ονειροπαρμένος, ιδιόμορφα τρελός οραματιστής. Στο σπίτι που μένει η διψασμένη για έρωτα χήρα του προσφέρεται αναζητώντας τη λύτρωση. Στο σχολείο και στις συνεδριάσεις του συλλόγου διασταυρώνονται πολύ ενδιαφέρουσες παιδαγωγικές απόψεις.
Παράλληλα αναπτύσσεται ένα ειδύλλιο με μια όμορφη, ζωηρή και ευκατάστατη μαθήτρια. Ιδιαίτερα στέρεος ήρωας είναι ο πατέρας της με την πρακτική του σκέψη και τις προοδευτικές απόψεις για τη σύγχρονη ζωή.
Τα γεγονότα δημιουργούν πολλές ανατροπές. Ο Πλάτωνας θα χαθεί αναζητώντας να ξαναζήσει το μύθο της νεότητας και κάποια ιδιαίτερη εμπειρία από τα ταξίδια του. Η ώριμη και διψασμένη ερωτικά σπιτονοικοκυρά θα αυτοκτονήσει πικραμένη και ανικανοποίητη. Τελικά ο ήρωάς μας θα καταλήξει σ’ ένα μοναστήρι να συζητά με τον ηγούμενο για την αιτία του κακού στον κόσμο και την ύπαρξη του Θεού.
Κάθε κεφάλαιο έχει διαφορετικό προβληματισμό και χαρακτήρα. Η πλοκή προχωρεί χωρίς έντονη δράση, αλλά με αρκετές ενδιαφέρουσες παραλλαγές.
Συμπυκνωμένα στο έργο του Φωτιάδη διατυπώνεται η ανάγκη του ανθρώπου να καταγράψει στα ώριμα χρόνια την εμπειρία της ζωής του και να κερδίσει τον αναγνώστη του καταθέτοντας τη μαρτυρία του.
Απομένει στον αναγνώστη να αναπολήσει το δικό του δρόμο και να δώσει τις δικές του απαντήσεις. Προσωπικά συγκινήθηκα, γιατί μετά από τόσα χρόνια άκουσα μια φωνή από τα παλιά αγαπημένα και γοητευτικά χρόνια της φοιτητικής ζωής.
*Ο Ζαχαρίας Καραταράκης είναι φιλόλογος