Έτσι λεγόταν το βιβλίο που δημοσίευσε το 1944 o μεγάλος φιλελεύθερος διανοητής Χάγιεκ…
To 1974, με το τέλος της χούντας οι Έλληνες ήταν ακΌμη παραγωγικός λαός. Η πρωτοφανής κι εκρηκτική ανάπτυξη του ’60, οικονομική και πολιτισμική, είχε επιβάλει ως υπόρρητη αλλά κυρίαρχη ιδεολογία αυτήν της εργασίας και της δημιουργίας ως μόνων μέσων προόδου. Οι έννοιες “καθήκον”, “άριστεία”, ‘προσπάθεια’ έδιναν τον τόνο μες στον ιστό της κοινωνίας.
Μετά, και για 45 χρόνια, με κύρια ευθύνη του Α. Παπανδρέου και ελάχιστη αντίσταση από όλους τους άλλους, περάσαμε κι ακόμα πορευόμαστε σταθερά με βάση τον δικαιωματισμό- κρατισμό και τον λαϊκό αγώνα. Ο δικαιωματισμός- κρατισμός μας λέει ότι είμαστε μόνιμα σε διαρκή λιτότητα, ότι έχουμε γενικώς ατελείωτα δικαιώματα και ότι κάποιοι μας τα χρωστάνε και μας τα κλέβουν. Οι κάποιοι αυτοί παίρνουν κατά καιρούς διάφορες μορφές. Ο ιμπεριαλισμός, οι ξένοι, η πλουτοκρατία, η κακή Ευρώπη.
Ο κρατισμός χρειάζεται μεγάλο κράτος που θα αμυνθεί στις επιθέσεις των κακών. Έτσι είναι το αφήγημα. Χρειάζεται και ρωμαλέο λαό που θα διαξαγάγει τον μεγάλο αυτό αγώνα. Συμπτωματικά βέβαια οι ιεροκήρυκες του κρατισμού έχουν καλά γαντζωθεί και σιτίζονται πλουσιοπάροχα από αυτό το κράτος, μαζί με τους ιδιώτες προμηθευτές του. Η ΔΕΗ έχει χρηματιστηριακή αξία 300 εκατ. επτά φορές λιγότερο από το παιγνιδάδικο Τζάμπο- και επιδοτείται για τις συντάξεις της με 750 εκατ. το χρόνο.
Κι έτσι, όταν μπορείς να πουλάς τη ΔΕΗ δυόμιση φορές το χρόνο στο κράτος κάθε ιδέα για ιδιωτικοποίηση είναι φυσικό να σε εξοργίζει… Όσο για το ‘λαό’, στον κρατισμό πρόκειται για μια μυθική κι αμόλυντη έννοια. Δεν είναι οι πολίτες, ούτε είναι η κοινωνία. Ξεπερνά κατά πολύ τις δυνατότητες των διακριτών μονάδων του. Έτσι πρέπει να είναι o μύθος, αν πρόκειται το αφήγημα να πουλήσει κι η ευζωία των κρατιστών να συνεχιστεί.
Τα 45 αυτά χρόνια, εκατοντάδες δισ. κατασπαταλήθηκαν από τους πολύχρωμους κρατιστές, η παιδεία υποβαθμίστηκε σε τραγικό βαθμό, ο νόμος αντικαταστάθηκε από το δίκιο του εργάτη, η λειτουργία της χώρας ήταν στο έλεος του κάθε συνδικαλιστή, η βιομηχανία διαλύθηκε, φανταστικοί εχθροί κατασκευάστηκαν (νεοφιλελευθερισμός), η γκεμπελικού τύπου συνεχής προπαγάνδα των κομουνιστών πήρε τερατώδεις διαστάσεις και η βία εμπεδόθηκε και έγινε ευρύτατα αποδεκτή και δικαιολογημένη, αφού ήταν για ένα ιδανικό του ανθρώπου (δήλωση Μπαλαούρα)! Ενώ η χώρα έφτασε το 2015 και εν μέσω πλήρους αφασίας, ταμπούρλων και χορών, στο χείλος της καταστροφής και της Βενεζουέλας. Σήμερα η χώρα είναι σκιά του παλιού εαυτού της.
Πίσω από μια λαμπερή και καταναλωτική βιτρίνα, φθίνει δημογραφικά, δέχεται μεγάλα κύματα μη αναμίξιμων ομάδων, είναι ανύπαρκτη παραγωγικά και βαθιά αγράμματη. Κυρίως έχει ξεχάσει πώς παράγεται ο πλούτος. Η διαχρονική ηγεσία της αυτή την περίοδο αναλώθηκε, μέσω αχαλίνωτου καταναλωτικού δανεισμού, στο να καταληστεύει τους αγέννητους επόμενους και, πρόσφατα, όταν η κλεψιά αυτή δε μπορούσε άλλο να συνεχιστεί, θυμήθηκε και τους ηρωικούς προηγούμενους με τη συμπαντική ανοησία περί των κατοχικών δανείων.
Ευκαιρία για τζάμπα κορώνες διάφορων πολέμαρχων της πεντάρας. Μήπως οικονομήσει κι από κει κανένα τζάμπα ψιλό. Τέτοια πρωτοφανής ανηθικότητα! Με ένα τεράστιο και πανάχρηστο κράτος. Που έχει όσο μέγεθος έχει στη Σουηδία και προσφέρει υπηρεσίες ανάλογες των χωρών της Αφρικής. Και κυρίως με την “παραγωγή” να έχει δώσει τη θέση της στο “δικαιωματισμό”.
Αντί το άτομο να είναι στο προσκήνιο και να δημιουργεί ιστορία και πλούτο, η ιστορία δημιουργείται σε σκοτεινά φαντασιακά σαλόνια με ιμπεριαλιστές και πλουτοκράτες. Και ο μυθικός λαός πρέπει διαρκώς να αγωνίζεται για να τους εμποδίσει. Μέσα σε αυτό το παρανοϊκό σκηνικό, συμπαραγωγή Κάφκα και Ιονέσκο, ελάχιστοι αντιλαμβάνονται ότι το επίπεδο ζωής στη χώρα είναι επίπλαστο και δεν έχει καμιά σχέση με την παραγωγική μηχανή της. Είναι παγιδευμένοι στο σήμερα κι αρνούνται να δουν το προβλέψιμο αύριο.
Αρέσκονται σε αστείες και νανουριστικές υποσχέσεις- ψέματα (κατάργηση ΕΝΦΙΑ), ξεπροβοδίζουν τα παιδιά τους στο εξωτερικό αλλά δίνουν περισσότερη σημασία σε κάποιο επίδομα- ελεημοσύνη που θα προσφέρει ο κρατισμός για να βάλει την ψήφο τους στην απόχη. Χειροκροτούν τα “πλεονάσματα” και ξεχνούν- αν ποτέ το έμαθαν- ότι πλεονάσματα είχε κι ο Τσαουσέσκου. Χωρίς να γλιτώσουν οι Ρουμάνοι την έσχατη εξαθλίωση κι ο ίδιος το κεφάλι του.
Κι έτσι, ενώ το ’60 ήμασταν πολύ μπροστά από Κορέα, Σιγκαπούρη, Ιρλανδία, Εσθονία, σήμερα τις βλέπουμε με τα κυάλια. Η χώρα είναι ανύπαρκτη στις διεθνείς αγορές. Είναι ανύπαρκτη και στρατιωτικά. Τι σχέση έχει αυτό; Τεράστια. Διότι οι τρόποι που οι άνθρωποι ανακάλυψαν για να ρυθμίζουν τις σχέσεις τους, ανεξάρτητα απ’ τις ονειρώξεις των κρατιστών για ρωμαλέους και αγωνιστικούς λαούς, είναι δύο και μόνον δύο.
Ο πόλεμος κι η αγορά. Και στους δύο η χώρα είναι πάτος. Αλλά και για τον πόλεμο ο κρατισμός σε εφησυχάζει. Αφού όλα αποφασίζονται στα σκοτεινά σαλόνια της πλουτοκρατίας και του ιμπεριαλισμού, κάθε επίβουλος, όπως η Τουρκία, θα υπακούσει σε αυτούς. Εξάλλου κι ο ρωμαλέος τουρκικός λαός είναι αδελφός, θύμα κι αυτός της ίδιας καταλήστευσης, είναι κι αυτός στο δρόμο του διαρκούς αγώνα.
Με τέτοιοες παράνοιες αντιμετωπίζουν την κλιμάκωση των προκλήσεων από την Τουρκία και την πρόσφατη υπενθύμιση που απηύθηνε στους σημερινούς κρατιστές που κυβερνούν τη χώρα, να μην ξεχνάν το ’74…
Η σκλαβιά για την οποία μίλησε ο Χάγιεκ είναι το βέβαιο τέλος αυτού του δρόμου. Ή το άθλιο, ανήθικο κι απόλυτα συμφεροντολάγνο παραμύθι των κρατιστών συντρίβεται αύριο κι η παραγωγική μηχανή της χώρας ξαναδημιουργείται ή οδεύουμε προς σοσιαλιστικού τύπου φτώχεια με μια ιδιόμορφη φινλανδοποίηση, που απλά σημαίνει ‘καταπίνεις τη γλώσσα σου και λες πάντα ναι ή κάνεις πως δεν καταλαβαίνεις’.
Αυτά, στην καλύτερη περίπτωση. Στη χειρότερη βγαίνεις απ΄ το χάρτη.
Κινδυνολογία; Καθόλου! Θουκιδιδολογία.
* Ο Νίκος Σακκάς είναιυποψήφιος ευρωβουλευτής με τη Δημιουργία ξανά! και δρ. μηχανικός, καθηγητής στο Μεσογειακό Πανεπιστήμιο Ελλάδος, επισκέπτης καθηγητής στο πανεπιστήμιο Hull της Αγγλίας, μέτοχος σε διεθνείς εταιρείες έντασης τεχνολογίας και τακτικός εμπειρογνώμονας στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή σε θέματα καινοτομίας