Έχει ειπωθεί και πολύ σωστά ότι ο αιώνας που διανύουμε είναι ο αιώνας της τεχνητής νοημοσύνης, της ικανότητας δηλαδή κάποιων έξυπνων μηχανών να αντιγράφουν και να αναπαράγουν τις γνωστικές λειτουργίες ενός ανθρώπου, όπως τη μάθηση, τον σχεδιασμό και την πολύπλοκη δημιουργικότητα.
Να συγκεντρώνουν με εξαιρετική ταχύτητα αναρίθμητα στοιχεία και σκόρπια δεδομένα, να τα αναλύουν και να επιλύουν προβλήματα ενός συγκεκριμένου σκοπού. Για την σημασία της τεχνητής νοημοσύνης, έχουν ήδη γραφτεί πολλά και κυρίως για το πώς έφτασε μέχρι εδώ και επηρεάζει τις ζωές μας, επιφέροντας τεράστιες αλλαγές στην καθημερινότητά μας και φυσικά θα γραφτούν ακόμα περισσότερα μελλοντικά.
Αναμφίβολα η ταχεία ανάπτυξη των ηλεκτρονικών υπολογιστών έδρασε καταλυτικά προς αυτή την κατεύθυνση και την εξέλιξη της τεχνητής νοημοσύνης. Ακόμα, βεβαίως, βρισκόμαστε στην αρχή της πορείας μας με αυτή, και ήδη παρατηρούμε ριζικές αλλαγές στην ψηφιακή μεταμόρφωση της κοινωνίας μας.
Ωστόσο, πολλοί τονίζουν ότι ο αιώνας της τεχνητής νοημοσύνης που ανέτειλε πριν δύο δεκαετίες, μέχρι ετούτες τις μέρες τουλάχιστον, ήταν αρκετά αντίξοος, με περισσότερο άγχος και κατάθλιψη στην κοινωνία, αισθητά αντικοινωνικός, με χάος στις πολιτικές μας και με περισσότερες ανάγκες.
Και κατά τα φαινόμενα, διατείνονται οι ψυχολόγοι και οι κοινωνιολόγοι, έτσι θα συνεχίσει. Η ικανότητα της τεχνολογίας να καταπατά τις ανθρώπινες σχέσεις, είναι σήμερα κατά πάσα πιθανότητα δεδομένη. Οι βελτιωμένες δημόσιες κοινωνικές υποδομές, δεν θα έλυναν φυσικά αυτομάτως όλα τα προβλήματα του αντικοινωνικού μας αιώνα.
Αλλά οι υποβαθμισμένοι δημόσιοι χώροι και δημόσια ζωή, είναι κατά κάποιο τρόπο η άλλη όψη όλων των επενδύσεών μας σε βιντεοπαιχνίδια και έξυπνα τηλέφωνα και φυσικά σε μεγαλύτερο και πιο εξελιγμένο τεχνολογικά ιδιωτικό χώρο. Αλλά πέρα απ’ όλα αυτά, μόλις τώρα αρχίζουμε να αντιλαμβανόμαστε τις αρνητικές εξωτερικές επιδράσεις ενός κόσμου που συνδέεται με το τελευταίας γενιάς κινητό τηλέφωνο, τις άλλες παρεμφερείς ηλεκτρονικές συσκευές και το σύγχρονο σπίτι.
Ένας θεωρητικός των μέσων μαζικής επικοινωνίας, είπε κάποτε για την τεχνολογία ότι κάθε πρόοδος αυτής είναι ταυτόχρονα κι ένας ακρωτηριασμός!
Μπορούμε όμως να επιλέξουμε διαφορετικά, υιοθετώντας την πρακτική της προσεκτικής επιλογής των τεχνολογιών. Για ορισμένους, τελευταία, η πίστη και οι καθημερινές πρακτικές του πολιτισμού της κοινωνίας των Άμις, στις Ηνωμένες Πολιτείες της Αμερικής, προσφέρουν πολλές και έξυπνες εναλλακτικές λύσεις.
Ο αντι-ατομικισμός αυτής της κοινότητας, είναι ο λόγος για τον οποίο απορρίπτουν τεχνολογίες που θα διευκόλυναν την ατομική εργασία, πράγμα που θα μείωνε την εξάρτηση που έχει κάθε άτομο από την ευρύτερη κοινότητα. Οι σύγχρονες καινοτομίες, όπως π.χ. η ηλεκτρική ενέργεια, προάγουν τον ανταγωνισμό σχετικά με την ιδιοκτησία, κάτι το οποίο είναι για αυτούς απορριπτέο.
Μια φαινομενικά απλή συνταγή είναι ότι οι έφηβοι, ειδικά, πρέπει να επιλέγουν να περνούν λιγότερο χρόνο στο τηλέφωνό τους και οι γονείς τους να επιλέγουν να προσκαλούν περισσότερους φίλους για δείπνο. Κανείς δεν μπορεί να πει και να υποστηρίξει με ακρίβεια πώς μπορεί να αλλάξει η ηθική και συναισθηματική ατμόσφαιρα μιας κοινωνίας, αλλά το σίγουρο είναι ότι οι ατμόσφαιρες, διαχρονικά, αλλάζουν και οι μικρότερες ενέργειές μας είναι αυτές που δημιουργούν τους κανόνες.
Ο αντικοινωνικός αιώνας είναι το αποτέλεσμα μια τέτοιας διαδικασίας επιλεγμένης μοναξιάς, που επιταχύνεται από την πρόοδο του ψηφιακού κόσμου που εξελίσσεται μπροστά μας και από την αντίστοιχη οπισθοδρόμηση του φυσικού κόσμου.
Αλλά φυσικά, αν μια τέτοια διαδικασία μάς δημιούργησε έναν αντικοινωνικό αιώνα, άλλη μια μπορεί να φέρει στο προσκήνιο έναν πιο κοινωνικό. Σήμερα, στην αντίπερα όχθη του Ατλαντικού, νέες διαδικασίες και συμπεριφορές δημιουργούνται και παρουσιάζονται συνεχώς.
Πολλά ανεξάρτητα βιβλιοπωλεία κάνουν την εμφάνισή τους σε πολλές πόλεις της Αμερικής και πολλά από αυτά έχουν μετατραπεί σε μικρά θέατρα με τακτικά πλήθη που συγκεντρώνονται για να παρακολουθήσουν την ανάγνωση κειμένων από συγγραφείς και ποιητές.
Ολοένα και περισσότερες περιοχές και Πολιτείες απαγορεύουν τα smartphone στα σχολεία, ένα πείραμα που θα μπορούσε, να βελτιώσει τις σχέσεις των παιδιών με τον φυσικό κόσμο, που είναι άκρως επιθυμητός από όλους.
Ο Τζέημς Μπάρατ, συγγραφέας του βιβλίου «Η Τελική μας Εφεύρεση: Η Τεχνητή Νοημοσύνη και το Τέλος της Ανθρώπινης Εποχής» (Our Final Invention: Artificial Intelligence and the End of the Human Era, 2013), μέσα στο οποίο συζητά τα πιθανά οφέλη και τους πιθανούς κινδύνους της τεχνητής νοημοσύνης στον άνθρωπο, δήλωσε προ καιρού στην εφημερίδα Ουάσιγκτον Ποστ: «Τείνω ολοένα και περισσότερο να πιστεύω ότι θα πρέπει να υπάρχει κάποια κανονιστική εποπτεία, ίσως σε εθνικό και διεθνές επίπεδο, απλώς για να βεβαιωθούμε ότι δεν θα προβούμε σε κάτι πολύ ανόητο. Εννοώ ότι με την τεχνητή νοημοσύνη προσκαλούμε τον δαίμονα!».
Ο Γεώργιος Νικ. Σχορετσανίτης είναι τέως διευθυντής Χειρουργικής και συγγραφέας