Στην ιστορική μας διαδρομή είχαμε στιγμές ανάτασης, ελπίδας και προσδοκιών, αλλά και καταστάσεις σκληρές και δύσκολες. Ίσως επειδή η κοινωνία είναι σαν τη θάλασσα. Υψώνεται ένα κύμα και μας ανεβάζει, αλλά ακολουθεί μια άλλη στιγμή που βουλιάζουμε και έχουμε την αίσθηση ότι όλες οι αξίες που πιστέψαμε, όλα τα οράματα που κάναμε καταρρέουν και παρασυρόμαστε σε ένα βάλτο, όπου η κάθε μας κίνηση μας πάει παρακάτω.
Ο Μάνος Χατζιδάκις είχε πει ότι αν δε σε τρομάζει το τέρας, σημαίνει ότι άρχισες να του μοιάζεις. Είναι επίσης γνωστή η περίπτωση του Μιθριδάτη. Επειδή φοβόταν ότι θα τον δηλητηριάσουν έπαιρνε καθημερινά μικρές δόσεις δηλητηρίου, ώστε ο οργανισμός του να αποκτήσει ανοσία. Έτσι έμεινε σε εμάς η λέξη μιθριδατισμός. Αν θέλουμε να δώσουμε μια αίσθηση της σημερινής κοινωνικής και πολιτικής κατάστασης που ζούμε, θα λέγαμε ότι έχουμε πάθει μιθριδατισμό.
Δεν νομίζω ότι θα ήταν δυνατό σε άλλες στιγμές να παρακολουθούμε στη Βουλή την στάση και τη συμπεριφορά της αρχηγού ενός κόμματος με τις ρητορικές εκφράσεις, τις συνεχείς παρεμβάσεις, τις καταγγελίες και τις ύβρεις προς όλους και όχι μόνο να το δεχόμαστε, αλλά να υπάρχουν και πολίτες που συναινούν και την ψηφίζουν.
Δεν είναι δυνατόν να παρακολουθούμε αρχηγό κόμματος που προκαλεί τον πρωθυπουργό με τις εκφράσεις «Ποιος νομίζεις ρε πως είσαι;», «Έλα εδώ ρε» και να γίνεται ανεκτό από τον προεδρεύοντα της Βουλής.
Ας δούμε όμως τη γενικότερη εικόνα. Υπήρξε η τραγωδία των Τεμπών, υπήρξαν οι τηλεφωνικές επισυνδέσεις, υπήρξε η διαχείριση του δημοσίου χρήματος χωρίς κριτήρια και υπήρξε και το τελευταίο όργιο της διαφθοράς στη διαχείριση των ευρωπαϊκών κονδυλίων.
Σε όλα αυτά έμμεσα αναλήφθηκε η πολιτική ευθύνη και δόθηκε η υπόσχεση ότι θα πέσει άπλετο φως. Άπλετο φως σε όλα τα σημεία εκτός από τους πολιτικούς υπευθύνους που διατηρούν το ακαταλόγιστο και προστατεύονται από το σύστημα. Η αντιπολίτευση δεν πρότεινε να δικάσει η Βουλή, αλλά να επιτρέψει να παραπεμφθούν ορισμένοι υπουργοί στη Δικαιοσύνη και να κριθεί η ενοχή τους ή όχι.
Η πρότασή της απορρίφθηκε από την πλειοψηφία. Έπρεπε να υπάρχει αντίδραση από τους ίδιους τους βουλευτές και αντί να λειτουργούν ως κοπάδι, να αισθανθούν την ευθύνη τους και να ψηφίσουν ως υπεύθυνοι πολίτες, σεβόμενοι το αξίωμά τους και διδάσκοντας ήθος.
Όλες αυτές οι συμπεριφορές απογοητεύουν τους πολίτες που αντί να ενεργοποιηθούν, να συμμετέχουν και να δρουν, αποστασιοποιούνται και απέχουν έχοντας ως μοναδική τους ιδεολογία το «εγώ και τώρα». Έτσι όμως απαξιώνεται η δημοκρατία στην ουσία της, γιατί η δημοκρατία χωρίς συμμετοχή και ενεργό δράση των πολιτών δεν υπάρχει. Βέβαια πάντα θα υπάρχουν κάποιες ομάδες του περιθωρίου και ορισμένοι αδιάφοροι, αλλά γίνονται επικίνδυνοι, όταν το ποσοστό τους είναι υψηλό.
Θέλω να πιστεύω ότι τα φαινόμενα αυτά είναι συγκυριακά. Οι θεσμοί υπάρχουν αλλά πρέπει να είναι λειτουργικοί και να αντιμετωπίζουν αποτελεσματικά τα προβλήματα, διαφορετικά μετασχηματίζονται χωρίς να απαξιώνονται με μεθοδεύσεις και φτηνές λαϊκίστικες μεγαλοστομίες. Ελπίζω ότι η κατηφόρα κάπου θα σταματήσει. Και επιτέλους τα πολυπληθή μέσα ενημέρωσης θα επιτελέσουν τον ρόλο τους και οι δημοσιογράφοι θα αισθανθούν ότι ασκούν λειτούργημα και όχι επάγγελμα για να επιβιώσουν.
Το ίδιο βέβαια πρέπει να κάνουν και οι πνευματικοί άνθρωποι, οι επιστήμονες, οι δάσκαλοι και οι διαμορφωτές της κοινής γνώμης. Οι κοινωνίες προχωρούν και με τις κρίσεις που δίδουν την ευκαιρία αναθεώρησης και αναπροσαρμογής. Δεν μπορούμε να προχωρούμε στα τυφλά. Είναι ανάγκη να χαράξουμε μια νέα πορεία με επίγνωση των δυσκολιών, αλλά και με αποφασιστικότητα και με την πεποίθηση ότι, όταν θέλουμε, μπορούμε.
Ο Ζαχαρίας Καραταράκης είναι φιλόλογος