Από την αρχή ένταξης της Ελλάδας στην ΕΟΚ -σήμερα Ε.Ε.- η διαλογή των αστικών απορριμμάτων στην πηγή ήταν η κύρια κατευθυντήρια γραμμή. Η χώρα μας ήταν, τότε, όπως παραμένει ακόμη η πιο βρόμικη της Ευρώπης. Θα ήταν μια ελπιδοφόρα ένδειξη αλλαγής, αν έμπαινε οριστικό τέλος στην κατάντια.
Όμως, όχι! Αντί να σταθεί αφετηρία μιας αναβαθμισμένης πορείας, η ένταξη στην ευρύτερη ευρωπαϊκή οικογένεια δεν βοήθησε ούτε για να βελτιωθούν τα στοιχειώδη. Ήταν, άλλωστε, μια από τις λίγες ειλικρινείς επιλογές της περιόδου εκείνης η αντιευρωπαϊκή στάση.
Όπως σε τόσα άλλα, έτσι και στον τομέα της δημόσιας καθαριότητας, δείχνει να προτιμούμε τη συνεχή κατρακύλα στη μιζέρια. Μάλιστα, πληρώνουμε πανάκριβα να ζούμε στη βρομιά. Όπως πληρώνουμε πανάκριβα να μην πίνουμε νερό της βρύσης, να μην έχουμε πραγματική υγειονομική κάλυψη, και τόσα άλλα. Αλλαγή στη στάση αυτή θα ήταν η οικονομικά και αυτοδιοικητικά προτιμητέα λύση καθαριότητας, να υιοθετήσουμε τη διαλογή στην πηγή.
Η καθαριότητα, το νερό και ο φωτισμός είναι στοιχειώδη αγαθά συνύπαρξης σε πόλη, με όρους δημοκρατικής ισότητας. Πρέπει να εξασφαλίζονται με τον οικονομικότερο τρόπο, όπως προβλέπει ο νόμος της Αυτοδιοίκησης. Ακριβά βασικά αγαθά τροφοδοτούν την κοινωνική διάκριση και αναταραχή.
Η συνύπαρξή μας σε μια πόλη υπηρετείται και από τη συμμετοχή σε στοιχειώδεις δράσεις, όπως είναι η καλή διαχείριση των σκουπιδιών μας. Είναι κοινωνικά ανάγωγη η στάση εκείνων που θέλουν στον χώρο, που ζουν και κινούνται υπηρέτες, να διαχειρίζονται τα απορρίμματά τους.
Συνδυασμός των δυο αυτών αρχών είναι η διαλογή στην πηγή. Μας κρατεί ενεργούς και αλληλέγγυους στον κοινό χώρο που ζούμε, και με τη μικρότερη δαπάνη για την τσέπη μας. Αφήστε που η συνειδητοποίηση του συνεχώς αυξανόμενου όγκου απορριμμάτων, μπορεί και να μας ξυπνήσει για την αλόγιστη χρήση των πόρων του πλανήτη μας, που πραγματοποιείται.
Για ένα Δήμο, το θέμα της καθαριότητας είναι πιο πολύπλοκο. Εκτός που πρέπει να τηρεί τα παραπάνω, έχει υποχρέωση να φροντίζει για την καθαριότητα και με απορρίμματα εκτός των αστικών. Τα στρώματα, τις ηλεκτρικές συσκευές, τα παρατημένα οχήματα και ό,τι άλλο καταλήγει σήμερα, δυστυχώς, στους δρόμους.
Τώρα πετάγονται και είδη ένδυσης. Σε όσο πιο πολλές κατηγορίες ανήκουν τα είδη που πετούμε, τόσο πιο δύσκολη γίνεται η καθαριότητα της πόλης, αν επιλεγούν διαδρομές διαφορετικές από της καθαυτό δημοτικής διαχείρισης. Στο παρελθόν πάρθηκαν προβληματικές αποφάσεις και ήδη βρίσκεται ο Δήμος μπροστά σε νέες προκλήσεις, που χειροτερεύουν την κατάσταση.
Ενώ οι δημότες είχαν αποδεχτεί και σε μεγάλο βαθμό εφάρμοζαν τη διαλογή, σκέφτηκε ο Δήμος να διευκολύνει, υποτίθεται, τους δημότες, κάνοντάς τη μηχανικά.
Με τον τρόπο αυτό, εκτός της δαπάνης εργοστασίου, αποκτήσαμε νέες κατηγορίες δημοτικού προσωπικού Καθαριότητας. Μαζί με τους έκτακτους, τις ειδικές πρωτοβουλίες και τα ιδιωτικά συστήματα διαχείρισης, η αποκομιδή από βασική αστική υποχρέωση εξελίχθηκε για κάποιους σε μικροεπιχείρηση.
Λανθασμένη ήταν και η απόφαση να γενικεύσει ο Δήμος τον ορισμό των κοινών στερεών. Αντί να εφαρμόσει έναν αυστηρό Κανονισμό, παραλαμβάνει σαν κοινά αστικά σκεύη, έπιπλα και άλλα πολλά. Ποιος ξέρει τι θα συμβεί, αν μονιμοποιηθεί ο ιδιώτης στον οποίο ανατέθηκαν τα επακόλουθα της σημερινής κρίσης ή αν επικρατήσει η λύση της καύσης. Καύση σκουπιδιών γίνεται εκεί που οι Δήμοι δεν έχουν υπαίθριους χώρους για εναπόθεση, ενώ χρησιμοποιούν την ενέργεια που παράγεται.
Για δεκαετίες εμείς πετάμε καθημερινά μεγάλες ποσότητες ενέργειας στη θάλασσα των Λινοπεραμάτων, γιατί δεν υπάρχει τρόπος αξιοποίησής της. Ας αφήσουμε στην άκρη τη συζήτηση των επικίνδυνων υγειονομικών επιπτώσεων της καύσης.
Η διαλογή στην πηγή χρειάζεται καλό σχεδιασμό, διάθεση χώρων που δεν λείπουν στο Ηράκλειο και καλή σύμπραξη του Δήμου με τους δημότες. Όσο γρηγορότερα γίνουν αυτά, τόσο καλύτερα θα ακυρωθεί η λύση της καύσης που προωθεί η Κυβέρνηση. Θα αποτελέσει η κίνηση αυτή αφετηρία για μια πιο συμμετοχική Αυτοδιοίκηση, που έχει εξελιχθεί για το Ηράκλειο σε πρωτεύον ζητούμενο.
Για όλα υπάρχει πάντα μια αρχή, ιδιαίτερα όταν φτάνουν τα πράγματα στο απροχώρητο. Μπορούν οι δημότες του Ηρακλείου να ανεχθούν άλλο την εικόνα της πόλης τους, χωρίς να ασχοληθούν με την αναζήτηση λύσεων;
Όπως η Ελλάδα βρέθηκε στον πάτο των Βαλκανίων, έτσι το Ηράκλειο είναι στον πάτο της τριτοκοσμικής του εικόνας. Ανατροπή όλων αυτών συνεπάγεται την εκδήλωση προσωπικού ενδιαφέροντος του καθενός μας. Μπορούμε να περιμένουμε άλλο;
Ο Νίκος Λεβεντάκης είναι μηχανικός