Η έναρξη του νέου σχολικού έτους αποτελεί πάντα ένα πολύ ενδιαφέρον θέμα για τους μαθητές, για τους γονείς και τους δασκάλους και για την κοινωνία ολόκληρη. Είναι η επιστροφή στα γνώριμα πρόσωπα, η χαρά της επανασύνδεσης με τους συμμαθητές και τους φίλους και τα τόσα άλλα ευχάριστα πρόσωπα από τους δασκάλους μέχρι το βοηθητικό προσωπικό των σχολείων.
Από την άλλη πλευρά πάλι είναι η δέσμευση της ελευθερίας που επιβάλλει η λειτουργία των σχολείων, το ξυπνητήρι και οι καθημερινές υποχρεώσεις, και όλα τα θέματα της αναπροσαρμογής των παιδιών στη σχολική ζωή. Είναι ακόμη τα πρωτάκια, η χαρά των γονέων που το παιδί τους έγινε μαθητής, η αγωνία τους πώς θα τα πάει και όλα τα σχετικά.
Αυτά όλα είναι τα συνήθη και τα επαναλαμβανόμενα για κάθε σχολική χρονιά, έχουν πάντα ενδιαφέρον και προσφέρουν χαρά. Φέτος ωστόσο η χρονιά έχει τις δικές της ιδιομορφίες και τις δικές της ιδιαιτερότητες. Οι συζητήσεις περιστρέφονται γύρω από την απειλή του κορωνοϊού, τους κινδύνους και τις ανασφάλειες που επισύρει. Υπήρξαν ταλαντεύσεις ακόμη και ως προς την έναρξη του σχολικού έτους, που τελικά κρίθηκε αναγκαίο να αναβληθεί.
Οι συζητήσεις μάλιστα αυτές επιτείνονται από την (σκόπιμη ή μη) παραπληροφόρηση και τις διάφορες συνωμοτικές θεωρίες για τους δήθεν κινδύνους από τη μάσκα, που κάνουν έντονη την εμφάνισή τους και προκαλούν σύγχυση και ανησυχία στον κόσμο. Εδώ θα θέλαμε να σταθούμε κυρίως στο θέμα της μάσκας.
Βέβαια δεν θα ασχοληθώ με αυτό που λέγεται, ότι δηλαδή η μάσκα επιβαρύνει την υγεία των παιδιών. Αυτό εξάλλου διαψεύδεται από την ίδια την πραγματικότητα, αφού πάντοτε υπήρχαν παιδιά που εξ αιτίας διαφόρων νοσημάτων, αναγκάζονται να φορούν μάσκα για να προστατευθούν. Δεν προτίθεμαι όμως να ασχοληθώ με αυτό το θέμα, αφού δεν είμαι αρμόδια.
Ως έμπειρη δασκάλα που επί σειρά ετών μάλιστα διαπαιδαγώγησα πρωτάκια, αναμένω ότι και αυτοί ακόμη οι μικροί μαθητές της πρώτης θα μας διαψεύσουν. Τα παιδιά έχουν απίστευτες ικανότητες τις οποίες εμείς οι μεγάλοι δυσκολευόμαστε ή δεν θέλομε να ανακαλύψομε. Βλέπομε ήδη παιδιά που δεν πήγαν ακόμη στο νηπιαγωγείο να αναγνωρίζουν πολύ εύκολα το φιαλίδιο με το αντισηπτικό και να τείνουν το χεράκι τους για να τους δώσεις.
Και είναι αξιοθαύμαστο με πόση δεξιοτεχνία τρίβουν και απολυμαίνουν τα χεράκια τους. Δεν τους είναι λοιπόν καθόλου δύσκολο να μάθουν να χρησιμοποιούν τη μάσκα, φτάνει μόνο να υπάρξει ενιαία γραμμή από όλες τις πλευρές. Αυτό που μπερδεύει τα παιδιά και γι’ αυτό χρειάζεται μεγάλη προσοχή, είναι οι αντικρουόμενες απόψεις.
Αν ο ένας από τους δύο γονείς λέει αυτό και ο άλλος το άλλο ή αν ο δάσκαλος λέει αυτό και οι γονείς το ακριβώς αντίθετο, αυτό είναι «εγκληματικό» για τα μικρά παιδιά. Καθώς δηλαδή η κρίση των παιδιών δεν έχει ωριμάσει ακόμη και τα ίδια δεν είναι σε θέση να συγκροτήσουν επιχειρήματα, παθαίνουν ηθική σύγχυση, διχάζονται και δεν ξέρουν πότε είναι σωστό κάτι και πότε όχι. Αν αυτή η προϋπόθεση συντρέχει όλα τα άλλα θεωρώ ότι είναι εύκολα.
Εκεί που επίσης πρέπει να επικεντρώσουν οι δάσκαλοι το ενδιαφέρον τους είναι η σωστή χρήση της μάσκας. Θα πρέπει δηλαδή να διδάξουμε με υπομονή τον τρόπο που λειτουργεί και τον τρόπο με τον οποίο προστατεύει η μάσκα. Αν για παράδειγμα φοράω διαρκώς τη μάσκα, αλλά κάποια στιγμή που θέλω να μιλήσω στον διπλανό μου την βγάζω για να με ακούσει καλύτερα, τότε δεν έχει κανένα νόημα, αφού την βγάζω ακριβώς τη στιγμή που είναι απαραίτητη.
Και όλα αυτά δεν αρκεί να τα διευκρινίσομε μόνο με λόγια. Αυτά δεν μεταδίδονται με διδαχή. Κανείς δάσκαλος δεν διδάσκει με αυτό που λέει, αλλά με αυτό που κάνει ο ίδιος. Γι’ αυτό και η συμπεριφορά του δασκάλου στο θέμα της μάσκας είναι καθοριστική. Φαντάζομαι λοιπόν ότι για όλα αυτά θα δοθούν σαφείς οδηγίες από την αρμόδια επιτροπή. Αυτές πρέπει να μελετήσομε πρώτα με πολλή προσοχή για να τις μεταφέρομε κατόπιν σωστά στους μαθητές μας.
Γενικά, πρόκειται για μια ιδιόμορφη κατάσταση. Στις περιπτώσεις αυτές βρίσκουν όλοι άφθονη τροφή. Και αυτοί που θέλουν να συμβάλουν δημιουργικά στην συντονισμένη αντιμετώπιση της προβληματικής αυτής κατάστασης και εκείνοι που θέλουν να αντιστρατευθούν την όλη προσπάθεια. Ευτυχώς η μεγάλη πλειοψηφία των γονέων ακολουθεί τη θετική κατεύθυνση.
Στο σημείο αυτό θα ήθελα μάλιστα να ερωτήσω όσους προσπαθούν να αντιστρατευθούν την όλη προσπάθεια: Αλήθεια σκέφτονται ότι με τον τρόπο αυτόν αντιστρατεύονται αυτό ακριβώς που ισχυρίζονται ότι προστατεύουν, δηλαδή την υγεία των παιδιών τους;
Τελειώνοντας θέλω να υπενθυμίσω σε όλους μας ότι σκοπός του σχολείου είναι να προετοιμάζει τους μαθητές για την ίδια τη ζωή. Πρέπει δηλαδή να τους παρέχει τις γνώσεις και τις εμπειρίες, τη μόρφωση, τις ικανότητες και τις δεξιότητες που απαιτούνται για να μπορούν να υπερνικούν κάθε φορά τις δυσκολίες και τα προβλήματα που συναντούν, για να ενταχθούν δημιουργικά και χωρίς προβλήματα στο κοινωνικό σύνολο.
Και γίνεται εύκολα αντιληπτό ότι ο κόσμος που παραδίνουμε στα παιδιά μας ενέχει μεταξύ των άλλων και πολλούς ιολογικούς κινδύνους. Θα πρέπει να καταλάβομε λοιπόν ότι το θέμα δεν κλείνει με το τέλος του κορωνοϊού που ευχόμαστε να έλθει γρήγορα.
Η προστασία από τους ιούς καθίσταται συνολικά για το μέλλον μια πολύ σοβαρή υπόθεση για την αυτοπροστασία των αυριανών πολιτών και το σχολείο πρέπει να την συμπεριλάβει στους στόχους του. Η σημερινή κατάσταση είναι μια πρώτης τάξεως ευκαιρία να διδάξομε στα παιδιά μας αυτή την ανάγκη για την αυτοπροστασία μας από τους ιούς.
* Η Δρ. Χρυσή Παπαβασιλείου-Πυργιωτάκη είναι επίτιμη σχολική σύμβουλος του Υπουργείου Παιδείας