Πηγαίνω αρκετές δεκαετίες πίσω και συγκεκριμένα στη δεκαετία του πενήντα. Δεν είναι και λίγο το διάστημα που έχει περάσει. Φυσικά, μια διαφορετική εποχή, όχι με τις ανέσεις και τις ευκολίες της σημερινής, σκληρή, σίγουρα όμως πιο ανθρώπινη και πιο όμορφη.
Τέτοιες μέρες στην κορύφωση του Θείου Πάθους ήταν υπέρμετρο το ενδιαφέρον καθώς και η καλαισθησία των δεσποινίδων και των κυριών των διαφόρων ενοριών. Όλοι οι επιτάφιοι γενικά παρουσίασαν ένα καλλιτεχνικό σύνολο σε δυνδυασμούς πολύχρωμων και ωραιοτάτων ανθέων της εποχής, της ωραιότερης και πιο γλυκιάς εποχής! Επίκεντρο φυσικά, ο Ιερός Μητροπολιτικός Ναός του Αγίου Μηνά, όπου ο απέρριτος και σεμνός στολισμός, φιλοτεχνήθηκε με κρίνα, ρόδα και άλλα άνθη. Η διακόσμηση εκτελέσθηκε από τις δεσποινίδες Βασιλεία Σαατσάκη, Μαριάνθη Σαατσάκη, Ελένη Βασιλογαμβράκη, Κατίνα Κοκκινάκη Ευσταθία Βουμβουλάκη, Βάνδα Σεφεριάδου, Αγλαΐα Βουτσινά, Τιτίκα Μαυρουδή, Μαρίκα Βασιλάκη, Ευσεβία Τζαμάγια και άλλες.
Και ο στολισμός του Αγίου Τίτου έγινε με εξαίρετη καλαισθησία από τις δεσποινίδες: Μυρονδώρα Λιναρδάκη, Ιωάννα Περβολαράκη, Γεωργία Δανδουλάκη, Παναγιώτα Γωνιωτάκη, Τιτίκα Δαπουλάκη, Μάρω Μαλαγαρδή, Ειρήνη Λιναρδάκη.
Κατά τον στολισμό του Αγίου Δημητρίου είχαν χρησιμοποιηθεί ωραίοι συνδυασμοί ανθέων και την σύνθεση αυτή επιμελήθηκαν οι δεσποινίδες των οποίων τα ονόματα σας αναφέρω:
Ειρήνη Κορνάρου, Παρασκευή Γαλυφιαάκη, Πολύμνια Μαρκάκη, Πολυξένη Χατζηκυριάκου, Γεωργία Χατζηιωάννου, Ευαγγελία Γιαννακάκη, Στυλιανή Χρυσοφάκη, Καίτη Ηλιάκη και Χρυσαυγή Ζεϊνάκη.
Με φιλοκαλία και άρτια εμφάνιση είχε φιλοτεχνηθεί ο επιτάφιος της Αγίας Τριάδας από τις δεσποινίδες: Κική, Κατίνα και Αλεξάνδρα Θέμελη, Μαρίκα Μαρνελάκη, Ευαγγελία Σακκαλή, Μαρίκα Τσουκαλά, Μαρίκα Κουντάκη, Βασιλεία Βογιατζάκη και Στασούλα Πιπεριάδου.
Κατά τον ίδιο τρόπο άψογος υπήρξε ο στολισμός του επιταφίου της Αγίας Παρασκευής κάτω από την καθοδήγηση και εποπτεία των κυριών όπως: της Παρής Κάββου, Φωφώς Κ. Καφφετζάκη, Μαρίας Παρασύρη και δίδων Κατίνας Βλάσσης, Ευαγγελίας Βατίστα, Μάρως Περάκη, Καίτης Γερμανάκη, Λένας Παρασύρη, Μίκας Μαρκάκη, Ιωάννας Φαναρτζή και Φωτίκας Σωτηράκη.
Αργυρούλα Τζεδάκη, Μαρίκα Βουτυράκη Ηλέκτρα Αναστασάκη, Σοφία Φωτιάδου, Μαρίκα Μαγριπλή, Μαρίκα Γενετζάκη, Ελένη Αργυρού, ΕλένηςΗγουμενάκη, Ρένα Γλύκας και Λιλίκα Καρέλλη.
Δεσποινίδες αλλά και αδελφές νοσοκόμοι επιμελήθηκαν τον στολισμό του επιταφίου του Αγίου Παντελεήμονα και ήταν οι: Στέλλα Βεργοπούλου, Μαρίκα Παπαγιάννη, Κατίνα Λαγουδάκη, Ειρήνη Συντυχάκη, Κωνσταντία Φραγκιαδουλάκη και Ευαγγελία Ψαράκη.
Στον επιτάφιο της Παναγίτσας Μασταμπάς ο στολισμός του γίνεται από τις δεσποινίδες: Ριρίκα και Βασιλεία Βουρεξάκη, Καίτη Κατσαράκη, Στασούλα Παναούση, Ευαγγελία Μαθιουδάκη, Ασημίνα Ψαλτάκη, Πόπη Κουρεπίνη, Μαντούλα Καρυδάκη, Άννα Λεμπιδάκη, Ευλαμπία Βοργιά, Ειρήνη Λιάκουρη, Μαρίκα Αλέξη, Αδαμαντία Μαυρογιάννη, Μαρίκα Γωνιωτάκη και άλλες.
Με πολύχρωμα και ωραιότατα άνθη είχε στολισθή καλαισθητικώτατα ο επιτάφιος του Αγ. Κωνσταντίνου (Νεκροταφείου) υπό των δίδων Άννας Εμμανουηλίδου, Ευαγγελίας Βασιλάκη, Μαρίκας Καραγεωργίου, Πολυξένης Βασιλειάδου, Βασιλείας και Δέσποινας Μιχαηλίδου, Πόπης Πετραλή, Ελένη Σπανάκη, αδελφών Κουρεμπίνη, Ελένης Σπανού, Βασιλείας Τσιγγένη, Ελένης Σπανάκη και Λίτσας Σασλόγου.
Καλαισθητικώτατα είχε γίνει ο στολισμός του επιταφίου Αναλήψεως φιλοτεχνηθείς υπό των δίδων Μαρίκας Μαρκάκη, Ευαγγελίας Περακάκη, Μαρίκας Ντελή, Ευαγγελίας Χατζοπούλου, Στυλιανής Μαλλιωτάκη, Άννας Μαρκάκη και άλλων.
Του Αγίου Γεωργίου στον Πόρο, ο στολισμός έγινε από τις δεσποινίδες: Ευδοξία Πετεινού, Κωστούλα Στειακάκη, Δέσποινας Βασιλάκη, Ανθή Πετεινού, Κωστούλα Πλατάκη και Πόπς Σπανού.
Της Παναγίας της Χρυσοπηγής τον επιτάφιο είχαν φιλοτεχνήσει:
Η πρεσβυτέρα Μαρία Βιτσαξάκη, οι κυρίες Ελένη Μανουσάκη και Ειρήνη Κουλουράκη καθώς και οι δεσποινίδες: Χαρά Καπιτσάκη, Ελένη Παναγιωτάκη, Κατίνα Πιπή, Καίτη Καράλη, Βικτωρία Χαρκουτσάκη, Μαρία Ποταμιανάκη, Ειρήνη Παυλάκη και Χριστίνα Χατζηαθανασίου.
Τέλος στην Παναγία των Πατελών στον στολισμό του επιταφίου συναντάμε τις δεσποινίδες: Ευαγγελία Κουγιουμουτζάκη, Ευανθία Χροναράκη, Αγγέλα Εσκιτζή, Ασημίνα Αποστολάκη, Ευαγγελία Τσουβαλά, Γεωργία Χναράκη και Άννα Μηλιαρά.
Τέτοιες μέρες λοιπόν… Τότε που η πόλη δεν είχε τόσους ιερούς ναούς που έχει σήμερα, αφού και ο πληθυσμός της ήταν κατά πολύ μικρότερος. Τέτοιες μέρες… Ειδικά η μέρα της Μεγάλης Παρασκευής που οι εκκλησίες γέμιζαν από κόσμο που μετά την περιφορά των επιταφίων και τη συνάντησή τους στο Μεϊντάνι, τα ρακάδικα και τα καφενεία είχαν την τιμητική τους, που ο καφετζής δεν παρέλειπε εκείνη την Μεγάλη μέρα, τη μέρα της κορύφωσης του Θείου Πάθους, να κρεμάσει τον φάντη μπαστούνι από τη λάμπα, σε ένδειξη πένθους, αφού δεν έπρεπε να παίζουν χαρτιά.
Τέτοιες μέρες… που οι νέοι εκείνης της εποχής, αφού δεν δούλεαν κιόλας, καλοντυμένοι, περνούσαν από τις εκκλησίες της πόλης αφενός για να προσκυνήσουν τους επιταφίους, αφετέρου για να έρθουν σε επικοινωνία με το ωραίο φύλο που αυτή τη μέρα είχε κατακλύσει τους ιερούς ναούς, μια επικοινωνία που κυρίως ήταν οπτική και κάτω από δρακόντεια μέτρα ασφαλείας αλλά και από το άγρυπνο βλέμμα της μαμάς.